Alzheimer’da erken tanı mümkün mü?

Hepimiz günlük hayatın koşturmacasında bir şeyleri unutabiliyoruz. Özellikle stresli olduğumuzda ya da aynı anda birkaç işi yapmaya çalıştığımızda küçük unutkanlıklarla daha fazla karşılaşabiliyoruz. Bazı durumlarda ise dikkatli olmakta fayda var. Öyle ki, sorun Alzheimer gibi ciddi bir hastalığa işaret ediyor olabilir…

Alzheimer hastalığının erken tanı yöntemlerinde önemli çalışmalar olduğunu belirten Anadolu Sağlık Merkezi Nöroloji Uzmanı Dr. Hale Gökmen “Bildiğimiz klasik MR görüntülemesinden biraz daha farklı olan ASL MR, beyinde henüz birtakım kayıplar yaşanmadan önce gelişen değişiklikleri erken dönemde gösteriyor. Bu, Alzheimer sorununun erken tanısı için önemli bir adım olabilir” dedi.

Günümüzdeki bilimsel çalışmalar Alzheimer hastalığının erken teşhisine odaklanmış durumda. Çünkü hastalık geç fark edildiğinde, geri dönülemeyen bir tabloyu da beraberinde getiriyor. Erken teşhisin sağladığı avantaj; eğer kişideki bulgular Alzheimer hastalığına işaret ediyorsa uygulanacak tedavilerle hastalığın seyrini yavaşlatmak mümkün olabiliyor. Alzheimer’ın kesin tanı yönteminin olmadığını belirten Gökmen, Alzheimer ve unutkanlıkla ilgili güncel çalışmalar hakkında şu açıklamalarda bulundu: “Alzheimer’da birçok kriter bir araya getirilerek tanı konuyor. Ancak yine de bir kişide Alzheimer olduğunu söyleyebilmek için beyindeki bazı değişiklikleri çıplak gözle görmek gerekiyor ki; bu da kesin tanının, beyin ölümünden sonra konduğu anlamına geliyor. Bugün eldeki tanı yöntemleriyle sorunun saptandığı kişilerde kesin tedavi olabilecek ajanlar da araştırılıyor fakat kesin tedavi dünyanın hiçbir yerinde henüz yok. İyi haber, uzmanlar önümüzdeki yıllarda kesin tedavinin bulunmasının an meselesi olduğunu söylüyor. Bu yüzden yeni geliştirilen ya da geliştirilecek tanı yöntemlerinin önemi çok büyük. Yeni bir MR yöntemi de, Alzheimer sorununda erken tanı için şimdiden umut vaat eden çalışmalar arasındaki yerini aldı.” 

Alzheimer'ın belirtileri
Unutkanlıkların günlük hayatı etkilemeye başlaması ya da başkalarının da kişideki bu unutkanlığı fark etmesi, tıbbi bir değerlendirmeyi zorunlu hale getiriyor. Örneğin kişi bildiği bir yolu karıştırıyor ya da para işlerinde yanlışlar yapıyorsa artık unutkanlığın ciddi boyutlara ulaşmaya başladığından söz edilebiliyor. Çoğu zaman, yaşanan bu unutkanlıklar kişinin yakın çevresindekiler tarafından daha rahat fark ediliyor. Eğer son zamanlarda kişinin bazı işlerini başkaları üstlenmeye başlamışsa bu da sorunun büyüdüğü anlamına geliyor. Aynı soruları tekrar sormak ya da anlatılan bir şeyi tekrar tekrar anlattırmak da sorunun ciddiye alınmasını gerektirecek durumlardan.

Yeni ASL MR yöntemi beyinde henüz kayıplar yaşanmadan önce gelişen değişiklikleri gösteriyor
Unutkanlık sorununda uzman bir hekime başvurulduğunda tanı için birtakım testler, kan tahlilleri ve beyin MR görüntülemesi yapıldığını vurgulayan Nöroloji Uzmanı Dr. Hale Gökmen “Ancak son dönemlerde, erken tanı için yapılan ASL MR adlı görüntüleme yöntemi, konuyu şimdiden bambaşka bir noktaya taşımış durumda. Öyle ki, bildiğimiz klasik MR görüntülemesinden biraz farklı olan yeni yöntem, beyinde henüz birtakım kayıplar yaşanmadan önce gelişen değişiklikleri erken dönemde gösteriyor. Üstelik işlem esnasında vücuda herhangi bir madde de verilmiyor. Klasik MR yönteminde beyin tümörleri, kanamaları, damar tıkanıklıkları ya da beyinde oluşan küçülmeler görüntülenebiliyor. Unutkanlığı olan bir kişide bu küçülmelerin görülmesi artık geç bir döneme girildiğini ve değişikliklerin kalıcı olduğunu gösteriyor. ASL MR’da ise henüz Alzheimer hastalığı tanısı alacak kadar unutkan olmayan (Minimal Kognitif Bozukluk evresinde olan) hastalarda da bazı belirtiler saptanabiliyor. Dolayısıyla yeni yöntemin, unutkanlığın ciddi olabileceğini, ilerleyebileceğini gösterdiğini söylemek mümkün. Örneğin, hastada aslında depresyona ya da dikkat bozukluğuna bağlı bir unutkanlık varsa bu sekansta değişiklik saptanmıyor. Bu da yeni yöntem, unutkanlığın ciddi ve ilerleyici olup olmadığını da ayırt edebildiğini gösteriyor” diyor.

Unutkanlık sorunları 20 yıl önce beyinde birikmeye başlıyor
Amiloid beta adlı patolojik maddeler unutkanlık sorunları henüz ortada yokken, yaklaşık 20 yıl önce beyinde birikmeye başlıyor. Yani bir insan 70 yaşında Alzheimer hastalığına yakalanacaksa, beyin 50 yaşında değişime uğramaya başlıyor; bu değişim de ASL MR ile görülebiliyor. Amiloid beta adlı beyinde biriken bu maddelerin yaptığı hasar, zaman içinde beyin dokusunda geri dönüşümsüz bir yıkıma neden oluyor. Gökmen, bu nedenle yıkım olmadan önce, henüz maddelerin birikim aşamasındayken hastalığı durdurmaya yönelik tedaviler üzerinde ciddi çalışmalar yürütüldüğünü, bunlar içinde ise daha çok aşı tedavilerinin ön planda olduğunu söylüyor.