Baleye yanlış başlamanın bedeli ağır

Baleye 4-11 yaşlarında başlayanlar, yanlış ayakkabı ve zemin seçimleri yüzünden ergenlik döneminde ciddi kas-iskelet problemleriyle karşılaşabiliyor. Çocukluktan itibaren bale yapan bazı kişilerin ayaklarında ileride şekil bozuklukları görülebiliyor. Ergenlik döneminde yaşanabilecek sakatlıkların önlenmesi için uyarılarda bulunan Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ruhsan Cihan, “Kız çocukları, baleye erkeklere kıyasla daha erken başlamalı. Çünkü kızların ayak ucu çalışmalarına geçmeden önce, bacak ve kaslarını yeterince güçlendirmesi gerekir. Aksi halde, vücutta geri dönüşü olmayan hasarlar oluşabilir” dedi. 

Avustralya’da Sydney Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göre, her 7 bale dansçısından 2’si her yıl bilek burkulması problemi yaşıyor. Sakatlanma yaşayan dansçıların yüzde 60’ı ise üç yıl sonra bile aynı noktadaki problemlerden şikayet etmeye devam ediyor. Genellikle çocukluk döneminde başlanan balede, yapılan bilinçsiz tercihler gelecekte kas iskelet sistemi problemlerine yol açabiliyor. Ergenlik döneminde ayak şekil bozuklukları görülebiliyor. Bu nedenle uzmanların uyarılarını dinlemek büyük önem taşıyor.

EN ÇOK AYAK PROBLEMİ BALE YAPANLARDA GÖRÜLÜYOR
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Ruhsan Cihan, bale dahil tüm danslarda kas iskelet sistemi problemleri görüldüğünü, ancak ayak problemlerinin daha çok bale yapan kişilerde izlendiğini söyleyerek, “Önemli olan yapılacak olan dans hangisi olursa olsun doğru yaşta başlamak, doğru zeminde çalışmak, dans yaparken doğru ayakkabı seçmek, vücudun ısınmasının yeterli olmasına dikkat etmektir” diyerek, çocuklarını bale kursuna vermeyi planlayan ailelere önemli uyarılarda bulundu: 

AYAKTA ŞEKİL BOZUKLUĞU TEHLİKESİ
Dans, vücudu sürekli yük altında bırakan bir sanat dalı olması sebebiyle kas iskelet sisteminde birtakım sıkıntılara yol açabilmektedir. Baleye başlamada en ideal yaş olarak görülen 4-11 yaşlarında baleye başlayanlar, ayakkabı ve zemin seçimine dikkat etmezlerse ergenlik döneminde ciddi kas-iskelet problemleri yaşayabilirler. Özellikle çocukluk çağından itibaren bale yapanlarda, ergenlikte ayaklarda şekil bozuklukları oluşmaya başlar.

BALEYE BAŞLANGIÇ YAŞI ÖNEMLİ
Çocukların bale eğitiminde birtakım kas iskelet sistemi ve ayak problemlerinden korunmaları için uygun yaşta başlanması gerekmektedir. Kız veya erkek çocuklar için en ideal başlama yaşı 4-11 olmalıdır. Ama ‘bebek balesi’ adı verilen sınıflarda 3-3.5 yaşında öğrenciler de kabul edilmekte, onlara özel temel eğitimler verilmektedir.

AYAK UCU ÇALIŞMASI 12 YAŞINDA BAŞLAMALI
Kız çocukları bale yapmaya erkek çocuklarından daha önce başlamalıdır. Çünkü ayak ucu çalışması başlamadan önce bacak ve kaslarının yeterince güçlenmesi gerekmektedir. Ayak ucu çalışmaları ise en erken 12 yaşlarında başlamalıdır. Daha önce başlanırsa geri dönüşü olmayan hasarlar meydana gelebilir.

BAŞ BALE HOCASININ KARİYERİNE BAKIN
Çocuğun gönderileceği bale kursunun özelliklerine bakılması da çok önemli. Kursta kimler ders veriyor, baş hocanın ve diğer hocaların bale kariyeri nedir, mevcut öğrencilerin düzeyi nedir, ders yapılan salonlar bale için özel yapılmış mıdır, soyunma odaları temiz midir gibi sorular baleye başlarken dikkat edilmesi gereken unsurlar...

ERGENLİK DÖNEMİNDE ORTAYA ÇIKIYOR
Bale yapanlarda boyun ve bel kas zorlanmaları, diz önü ağrıları, menisküs yırtıkları, ayak bilek tendinitleri, aşil tendon tendinitleri, ayak bilek sıkışma sendromları, ayak bilek dış yan bağ zedelenmeleri, ayak bilek burkulmaları, halluks valgus, halluks rijidus, plantar fasciitis gibi sorunlar sık görülmektedir. Bu problemler küçük yaşta baleye başlayan kişilerde, ergenlik döneminde karşımıza daha çok çıkmaktadır.

KALÇALARINI RAHAT DÖNDÜRENLER DAHA ŞANSLI
Dans sırasında kalçalarını rahatlıkla dışa döndürebilenler şanslıdır. Ancak döndüremeyen kişilerde bu baskıyı iskelet sisteminin diğer bölgeleri kompanse etmeye çalışacağından bel ağrıları, düşük ayak kavisi, diz önü ağrıları ve tendon hastalıkları daha kolay oluşabilmektedir.

EN SIK DİZ VE AYAK BİLEK PROBLEMİ YAŞIYORLAR
Bale yapan dansçılar arasında diz eklem ve ayak bilek problemleri ilk sıralarda yer almaktadır. Bu yaralanmalara etki eden pek çok faktör olmakla birlikte, en önemlisi uygulanan yüklenmelerdir. Yüklenme, dansçıların provalar ve temsiller sırasında ‘şok emici’ özellikleri olmayan ayakkabı kullanmaları sonucunda reaksiyon kuvvetlerinin bacaklar tarafından absorbe edilmesidir. 

BURKULAN YERİ KALP SEVİYESİNDEN ÜSTTE TUTUN 
Bale yapanların en sık yaşadığı sorunlardan biri olan ayak bilek burkulmalarında ise istirahat, soğuk uygulama, kompresyon (basınç uygulama) ve elevasyon (ödemi önlemek amacıyla lokal bölgeyi kalp seviyesinden yukarıda tutmak) işlemleri önemlidir. Egzersizle artan ve istirahatle geçen ağrılarda, devamlı olan ağrılarda, tedaviye rağmen devam eden ağrılarda mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır. 

AYAKKABILAR ŞOK EMİCİ, ZEMİN PARKE OLMALI
Bale yapanlarda ayakkabı seçimi ve dans edilen zeminin özelliği önemlidir, ayakkabılar şok emici olmalıdır. Zemin ise ne çok sert ne de çok yumuşak olmalıdır. Dans çalışma alanı zemini, dansçıya hareketlerini yapma konusunda kolaylık sağlamalıdır. Örneğin zemin, kayıp düşülecek kadar kaygan olmamalı ve hareketlerin akışını normal bir standartta sağlayacak yapıda olmalıdır. Tahta parke veya PVC kaplamalı bir zemin idealdir. 

BALEDE EN SIK KARŞILAŞILAN KAS İSKELET SORUNLARI
Başparmak deformitesi (Halluks valgus): Ayak başparmak ekleminde çeşitli sebeplerle bağlı olarak gelişen deformitenin latince ismidir. Bu problemde başparmak ekleminde parmağın içeriye doğru hareket etmesi sonucunda tarak kemiği bu hareketi dengelemek üzere dışarıya doğru dönmeye başlar. 

Sert Başparmak (Halluks rijidus): ‘Halluks rigidus’ ya da sert başparmak sorunu, ayak başparmağının gerektiği gibi hareket edememesine verilen tıbbi isimdir. Ayak başparmağındaki eklem yüzeylerinde meydana gelen deformasyon nedeniyle ortaya çıkar. 

Ayak taban altında ağrı (Plantar fasciitis): Plantar fasit, tabanınızın altında ağrıya neden olur. Plantar fasia, topuğunuzla ayağınızın önünü birleştiren ince bir bağdır. Ayağınızın kavisini destekler ve yürümeye yardımcı olmakta önemlidir. Plantar fasit, en sık görülen ortopedik şikayetlerden biridir. Plantar fasia’nız günlük yaşamınızda çok aşınma ve eskimeye maruz kalır. Normalde bu ligamanlar (bağlar) şok emici görevi görür ve ayağın kavisini destekler. Ayağınıza fazla basınç binmesi bağları yırtabilir veya zarar verebilir. Plantar fasiada enflamasyon oluşur ve bu enflamasyon topuk ağrısı ve sertliğine yol açar.