Çocuklarda sorumluluk bilinci nasıl gelişir?

Yetişkinlikte sağlıklı kararlar ile ilerleyebilmek için çocuklukta sorumluluk bilincinin yerleştirilmiş olması şart. Peki çocukların sorumluluk alma becerisinin gelişmesi için ailelere düşen görevler neler? İşte Nöroloji Uzmanı Doktor Mehmet Yavuz’un bu konudaki önerileri…

Sorumluluk bilinci sosyal çevreden kazanılıyor…
Çocuğun yetiştiği çevrede kendi sorumluluğunu alması, verdiği kararların arkasında durması ve bu kararların sonuçlarına sahip çıkabilmesi, sorumluluk bilincinin oluşturulması için önemli. Sorumluluk bilinci çocuklara nasihat ile öğütle kazandırılan bir beceri değil. Çocuğun aktif olarak katılım gösterdiği yaşantılarından deneyimleyerek, tecrübe ederek kazandığı kültürel miras. Kısacası sorumluluk bilincini çocuklara öğütleyerek değil, bu beceri için onlara fırsatlar sunarak geliştirebiliriz!

Sorumluluk bilinci için neler yapabilirsiniz?
1.    Çocuklara sorumluluk bilincini yerleştirmek adına aile yapısı içinde çocuğa uygun görevler vermelisiniz. Çocuğun bu görevi düzenli yapması gerektiği noktası çok önemlidir. Ben yapamıyorum ya da yapmak istemiyorum dediğinde pes edip gevşemeyin.
2.    Verdiğiniz sorumluluğun gerçekleştirilmediğinde nelerle karşılaşacağını bilmesi ve sonuçlarına katlanabiliyor olması gerekir. Bu, çocuğun davranışlarının sorumluluğunu üstlenebilmesini sağlayacaktır.
3.    Çocuğun büyümesi ve kendini ifade etmesi için ona fırsatlar vermelisiniz. Tüm hayatı boyunca siz yanında olamazsınız. Bunu idrak edebilmesi çözümleyebilmesi için sizden ayrı etkinliklere katılmasına izin vermelisiniz.
4.    Çocuğun karşılaştığı çatışmalar, onun öğrenme sürecine katkı sağlayacaktır.
5.    Çocuğu sorumlulukları konusunda cesaretlendirmelisiniz.
6.    Ona değerli ve yeterli olduğuna dair mesajlar vermelisiniz. Sorumluluğuna karşı motivasyonunu içselleştirmesini ancak doğru mesajlar vererek kazandırabilirsiniz.
7.    Çocuğun sorumluluk bilincinde rol modeli olan ebeveyninin davranışlarının çok büyük önemi var. Size bu konuda güvenebilmesi için sözleriniz ve davranışlarınızın tutarlığını korumalısınız.
8.    Çocuğunuz mevcut sorumluluklarını yerine getirdiğinde, elde edeceği kazanımları  bilmesi, motivasyonunu olumlu etkileyecektir. Nitekim yapması keyifli olan, sonucunda güzel ve övünülecek bir durum yaratan davranışlar ile ilgili sorumlulukları kazandırmak daha kolaydır.
9.    Çocuğunuza asla, onun gücünü ve kapasitesini aşan sorumluluklar yüklemeyin. Bu durum ona duygusal travma yaşatabileceği gibi aileye olan güvenin sarsılmasına da neden olabilir.
10.    Verilecek sorumluluklar konusunda anne ve babanın farklı farklı davranması, çocuğun o görevi isteksiz yapmasına ya da hiç yapmamasına neden olabilir. Sorumluluklar konusunda anne, baba ve diğer aile büyükleri mutlaka hemfikir olmalı.
11.    Çocuğun sorumluluk alanını bilmesi ve diğer kişilerin sorumluluklarına da saygı duyması gerektiği öğretilmeli. Dolayısıyla kendi sorumluluğunu yerine getirirken başka kişilerin yaşam alanlarını ihlal etmemesi gerektiğini bilmesi, yetişkinlikte toplumsal görevler, sevgi-saygı ve empati geliştirilmesi açısından çok önemli.