Zoonoz kelimesini hiç duydunuz mu? Eğer duymadıysanız tanımını okuduğunuz zaman anlamını aslında bildiğinizi göreceksiniz. Zoonoz, hayvanlardan insanlara geçebilen herhangi bir enfeksiyon hastalığını tanımlayan terimdir.
Zoonoz hastalıklardan korkulmasına gerek yoktur ancak hastalıkların bilinmesi ve tedavi edilmesi gereklidir. Bunu biliyor olmanız hem kendiniz hem çevreniz için faydalı bir genel bilgi olacaktır.
Zoonoz hastalıkları bakteriyel enfeksiyonlar, mantar enfeksiyonları, sindirim sistemini etkiyelen hastalıklar, sinir sistemini etkileyenler hastalıklar, kene hastalıkları ve parazitler olarak ayırabiliriz.
Bu yazı ile tamamı olmasa da en bilinen zoonoz hastalıkları anlatacağım. İlk sırayı 2 kez başıma gelen ‘Ring Worm’ isimli mantar hastalığına vererek başlamak istiyorum.
Ring Worm: Mantar hastalığıdır ve ismini hastalığın belirtisinden alır. Eğer Ring Worm olursanız vücudunuzda çıkacak olan ilk döküntü tam tamına metal 5 kuruş basılmış gibi halka şeklinde olacaktır. O kadar net ve kusursuz içi boş yuvarlak halka. Tedavisi çok basit, tek bir krem yeterli. Çok spesifik bir halkası olduğu için teşhis kolay konuluyor. Ancak gecikilirse ya da yanlış tedavi uygulanırsa bana olduğu gibi halka gitgide büyüyor. Bu durum sadece göz zevkini bozuyor, tehlikesi yok. Benim kolumda ilk ufacık kusursuz halka çıktığında gittiğim doktor yanlış krem önerince halka geçmedi ve her gün kusursuzluğunu bozmadan büyümeye başladı. O zaman daha üniversite 2. sınıftaydım ve bu konulara gelmediğimiz için bu hastalığı tanımıyordum. 5 gün sonra başka bir doktora gittiğimde kapıdan içeri girer girmez ‘Elif hanım kedi mi besliyorsunuz’ diye sordu. O an anladım okula gelen ve mıncıkladığım hayvanlardan birinden bana bulaştığını… Sonrası tabi ki doğru krem + bölgeye şampuan ve yok olan halka. Lütfen unutmayın halka ne kadar büyürse iyileşmesi o kadar uzun sürüyor. Peki kendinizi tedavi edince bitiyor mu? Hayvanınızı ve evinizi bu durumdan nasıl kurtaracaksınız ? Hayvanınız için de sizinkine benzer bir tedavi veteriner hekim tarafından uygulanacaktır. Unutmayın bu mantar hastalığı bulaşıcıdır, hayvanınızdan size, sizden koltuğa, koltuktan başkasına vs. bulaşır durur. Evinizi temizlerken de hayvanınızı bir odaya kapatın. Evdeki halıları, çarşafları, hayvanınızın yatağını, oyuncaklarını yıkayın, atabildiklerinizi atın. Yıkarken 1/10 oranında sulandırarak kullanacağınız temizleme ürününü veteriner hekiminizden alabilirsiniz. Aksi durumda hastalığa sebep olan etken 18 ay boyunca sizinle yaşamaya devam edecektir.
Kedi tırmık hastalığı: Çoğunlukla kedi yavrularında bulunur. Kedinin tırmaladığı alanda şişlikle, bazı tarzlarında lenf bezlerinde şişme ve ateşle seyreder. Kediler arasında hastalığı keneler nakleder. Antibiyotikler ile tedavi edilmektedir.
Brucella: Bu hastalık solunum yolu ile de bulaşır! Hayvanlar Brucella etkeni ile bulaşık su ve gıdayı tüketerek enfekte olurlar. Süt, idrar ve dışkı bakterilerin yayılma kaynağıdır. Kaynatılmamış sütlerle gerçekleştirilen yöresel peynir mayalamaları da yine insanlara bulaşmada köprü durumundadır. İnsanlar için henüz aşı geliştirilememiştir. Korunmanın en iyi yolu insan tüketiminde kullanılan tüm sütlerin düzgün şekilde pastörize edilmesidir.
Toxoplasma: Parazit hastalığıdır. Sadece kedi dışkısından bulaşmaz. Çiğ et ürünleriyle ve az pişmiş etlerle de bulaşabilir. Özellikle hamile kadınlar bu hastalığı bilirler çünkü Toxoplasma plasenta yoluyla bebeğe geçebilir. Hamile olduğunuz zaman doktorların çoğu hamile kadınının kanında Toxoplasma IgG ve IgM baktırtırlar. IgG pozitif ise sorun yoktur, hastalığın önceden geçirildiğini ve bağışıklık kazanıldığını gösterir. Eğer hamileyseniz ve evde kediniz varsa bırakın 9 ay boyunca kedinizin kumunu eşiniz değiştirsin :)
Giardia: Farklı çeşitleri vardır. İçlerinde hayvan dışkılarından bulaşan da pis içme sularıyla, pastörize olmayan ürünlerle, etkenle enfekte olmuş gıdalarla da insanlara bulaşanları vardır.
Lyme hastalığı: Ixodes ricinus türü kenelerin ısırması ile insana geçen bakterinin yol açtığı bir hastalıktır. Hastalık antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
Ve tabi ki en bilinenlerden biri; Kuduz!
Kuduz: Başlı başlına çok ciddi ve geri dönüşü olmayan bir hastalıktır. Bu konuya detaylıca değindiğim yazıma buradan ulaşabilirsiniz; http://www.elele.com.tr/blog/elif-karsli/kuduz-mu-dedin-BlogDetay-151
Sevgilerimle.