En sık yapılan 10 hata
Uzman Klinik Psikolog Romina Kuyumcuoğlu, anne-babaların disiplin konusunda en sık yaptığı 10 hatayı şöyle sıralıyor...
6. Cezaların çocuğun yaşına ve gelişimine uygun olmaması: Çok küçük yaştaki bir çocuğa 8-10 yaşındaki bir çocuğun algılayabileceği ceza veriliyorsa ya da tersi yapılıyorsa ceza anlamını yitiriyor, çocuğun ebeveynlerine karşı öfkelenmesine neden oluyor.
7. Ödülün ihmal edilmesi: Olumlu davranışın tekrarlanması için pekiştirilmesi önemli. Çocuğun bir davranışı tekrarlamasını istiyorsanız ‘aferin’ demek,
o davranışı tekrar yapması için onu motive eder.
8. Açıklama yapmadan ceza vermek: Bir ceza verirken, bunun neden verildiği, hangi davranışın yapılmasından ya da yapılmamasından dolayı ceza aldığı çocuğa anlatılmalı. Bu hem uygun olmayan davranışın tekrarlanmaması için ona fikir veriyor hem de boşuna cezalandırıldığını düşünerek ilişkinin bozulmasını önlüyor.
9. Çocuğa rüşvet vermek: Çocuğa sorumluluklarını yerine getirmesi için rüşvet vermek uygun bir yöntem değil. Sorumluluklarını yerine getirmek çocuğun görevi, ona verilecek ödül sorumluluklarını yerine getirdiğinde ya da uygun bir davranış yaptığında; ‘aferin, eline sağlık, bravo sana’ şeklinde sözlerle olmalı.
10. Fiziksel ve duygusal cezalandırma: Bu yöntem, disiplin uygulamadaki en hatalı yöntem. Hiçbir davranış fiziksel cezalandırmayı hak etmez. Çocuk yetiştirirken fiziksel cezalandırma hiçbir şekilde kullanılmamalı. Aynı şekilde duygusal cezalandırmalar da çocuğun gelişimini olumsuz etkiliyor. Çocuğun uygun olmayan davranışı karşısında küsmek, bağırmak, aşağılamak gibi davranışlardan kaçınmak gerekiyor.1. Anne ve babanın aynı dili konuşmaması: Bir davranışın ebeveynlerden biri tarafından onaylanıp diğeri tarafından onaylanmaması, çocuğun kafasını karıştırıyor. Çocuk hangi davranışın uygun olduğunu öğrenemiyor.
2. Çok katı sınırların (aşırı kontrolcülük) veya çok geniş sınırların (kontrolsüzlük) olması: Çok katı sınırlar çocuğun deneyip yanılarak öğrenmesini engelliyor, bu çocuğun gelişimini olumsuz etkiliyor. Kontrolsüzlük de çocuğun nerede durması gerektiğini bilmemesine neden oluyor.
3. Anne-babanın kararlı olmaması: Çocuğun uygunsuz davranışı karşısında ceza verileceğinin söylenmesi ama cezanın uygulanmaması. Bu durumda çocuğa şöyle bir mesaj veriliyor; ‘biz ceza vereceğimizi söyleriz ama bunu uygulamayız.’ Böylece çocuk gerçek bir ceza almayacağını öğreniyor ve aynı davranışı tekrarlıyor.
4. Cezanın davranışla tutarlı olmaması: Verilecek cezanın çocuğun davranışıyla tutarlı olması gerekiyor. Çok hatalı davranış karşısında az ceza vermek, çok küçük bir hatada ise büyük bir ceza vermek çocuk için öğretici olmaz.
5. Hatalı davranışa anında müdahale edilmemesi: Cezanın uygun olmayan davranıştan hemen sonra verilmesi, o davranışın tekrarlanmaması için
önemli.
7. Ödülün ihmal edilmesi: Olumlu davranışın tekrarlanması için pekiştirilmesi önemli. Çocuğun bir davranışı tekrarlamasını istiyorsanız ‘aferin’ demek,
o davranışı tekrar yapması için onu motive eder.
8. Açıklama yapmadan ceza vermek: Bir ceza verirken, bunun neden verildiği, hangi davranışın yapılmasından ya da yapılmamasından dolayı ceza aldığı çocuğa anlatılmalı. Bu hem uygun olmayan davranışın tekrarlanmaması için ona fikir veriyor hem de boşuna cezalandırıldığını düşünerek ilişkinin bozulmasını önlüyor.
9. Çocuğa rüşvet vermek: Çocuğa sorumluluklarını yerine getirmesi için rüşvet vermek uygun bir yöntem değil. Sorumluluklarını yerine getirmek çocuğun görevi, ona verilecek ödül sorumluluklarını yerine getirdiğinde ya da uygun bir davranış yaptığında; ‘aferin, eline sağlık, bravo sana’ şeklinde sözlerle olmalı.
10. Fiziksel ve duygusal cezalandırma: Bu yöntem, disiplin uygulamadaki en hatalı yöntem. Hiçbir davranış fiziksel cezalandırmayı hak etmez. Çocuk yetiştirirken fiziksel cezalandırma hiçbir şekilde kullanılmamalı. Aynı şekilde duygusal cezalandırmalar da çocuğun gelişimini olumsuz etkiliyor. Çocuğun uygun olmayan davranışı karşısında küsmek, bağırmak, aşağılamak gibi davranışlardan kaçınmak gerekiyor.1. Anne ve babanın aynı dili konuşmaması: Bir davranışın ebeveynlerden biri tarafından onaylanıp diğeri tarafından onaylanmaması, çocuğun kafasını karıştırıyor. Çocuk hangi davranışın uygun olduğunu öğrenemiyor.
2. Çok katı sınırların (aşırı kontrolcülük) veya çok geniş sınırların (kontrolsüzlük) olması: Çok katı sınırlar çocuğun deneyip yanılarak öğrenmesini engelliyor, bu çocuğun gelişimini olumsuz etkiliyor. Kontrolsüzlük de çocuğun nerede durması gerektiğini bilmemesine neden oluyor.
3. Anne-babanın kararlı olmaması: Çocuğun uygunsuz davranışı karşısında ceza verileceğinin söylenmesi ama cezanın uygulanmaması. Bu durumda çocuğa şöyle bir mesaj veriliyor; ‘biz ceza vereceğimizi söyleriz ama bunu uygulamayız.’ Böylece çocuk gerçek bir ceza almayacağını öğreniyor ve aynı davranışı tekrarlıyor.
4. Cezanın davranışla tutarlı olmaması: Verilecek cezanın çocuğun davranışıyla tutarlı olması gerekiyor. Çok hatalı davranış karşısında az ceza vermek, çok küçük bir hatada ise büyük bir ceza vermek çocuk için öğretici olmaz.
5. Hatalı davranışa anında müdahale edilmemesi: Cezanın uygun olmayan davranıştan hemen sonra verilmesi, o davranışın tekrarlanmaması için
önemli.