Guatr nedir, belirtileri neler? Guatr hastalığı neden olur? Guatr hakkında 9 soru cevap

Tiroid bezinde çeşitli nedenlerle oluşan büyümeler guatr (tiroid bezi büyümesi) olarak adlandırılır. Büyüme tek ya da çift taraflı oluşabilir. Siz de guatrın belirtilerini, neden olduğunu, nasıl tedavi edildiğini merak ediyorsanız Medipol Çamlıca Üniversite Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları / Uzm. Dr. Adnan Yay'ın guatr ile ilgili anlattıklarına göz atabilirsiniz... (Bu yazının ardından TSH hormonu, Haşimato ve T4 yüksekliği yazılarımızı da okuyabilirsiniz.)

İçindekiler

1. Guatr nedir?
2. Guatr çeşitleri neler?
3. Guatr nedenleri 
4. Guatr kimlerde görülür?
5. Guatr tanısı nasıl konur?
6. Guatr tedavisi nasıl olur?
7. Ne zaman doktora gitmeli?
8. Ameliyat gereken durumlarda, ameliyattan sonra hastalıktan kurtulmak mümkün mü?
9. Guatr hastalığından korunmak için beslenme nasıl olmalı?

Guatr nedir?

Boynun ön alt kısmında, soluk borusunun etrafında bulunan kelebek şeklindeki tiroid bezinin büyümesine ve şişmesine “guatr” denilir. Tiroid bezindeki büyüme nodüller nedeni ile olabilir ya da bezin kendinde genel olarak bir büyüme olabilir.

Guatr çeşitleri neler?

Guatr çeşidini kabaca nodüler ya da nodülsüz guatr olarak iki sınıfa ayırabiliriz. Nodülsüz guatrda; tiroid hücrelerinde olan genel bir büyüme sonucu olurken, nodüler guatr tiroid bezi içinde yumruların oluşması sonucu nodüller gelişimi ile karakterizedir. Bunların dışında; hormon salgısının bozulmadığı genel büyümeye ötiroid (zehirsiz) guatr denilir. Tiroid bezinde hormon fazlalığı ile ortaya çıkan tabloya zehirli guatr denilir. Tiroid bezinde birden fazla nodül gelişimi ile beraber hızlı çalışma görülürse toksik multinodüler guatrdan bahsedilir.

Guatr nedenleri 

Guatr’ın en sık sebebi iyot eksikliğidir. Tiroid hormon üretiminde temel yapıtaşı olan iyot eksikliğinde yeteri kadar tiroid hormonu yapılamaz ve beyin tiroid bezini sürekli hormon yapması için uyarır. Bu durum da tiroid bezinin büyümesine yol açar.Aynı şekilde iyot fazlalığı da guatr oluşumuna neden olabilir.Bunun dışında ciddi selenyum eksikliği de guatra neden olabilir. Bunun dışında yine sık görülen otoimmün tiroid hastalıkları da guatr oluşumuna neden olabilir. Tiroid bezinin hızlı çalışması yada yavaş çalışması da tiroid bezinde büyüme yapabilir. Tiroid nodülleri, tiroid kistleri ve tiroid kanserleri guatr oluşumuna neden olur. Genetik yatkınlık, ailede tiroid nodülü olması da guatr oluşum riskini arttırır. Yine gebelik sırasında salgılanan Hcg hormonu tiroid bezinin az da olsa büyümesine neden olabilir.

Guatr belirtileri neler?

Guatr eğer hormon salgısında bir değişiklik yoksa hiçbir belirti vermeyebilir. Bezdeki büyümeye göre;

• Boyunda şişlik,
• Boğazda gerginlik,
• Öksürme,
• Ses kısıklığı,
• Yutma güçlüğü (disfaji),
• Nefes almada güçlük,
• Hırıltı,
• Kollar kaldırıldığında baş dönmesi gibi belirtilere neden olabilir.
• Yine guatr ile bezin hızlı çalışmasına bağlı baş ağrısı, baş dönmesi, çarpıntı, titreme, sinirlilik, bulantı, kusma, ishal gibi belirtiler görülebilir.
• Bezin yavaş çalışmasına bağlı kilo alma, kabızlık, halsizlik, ciltte kuruma, saç dökülmesi gibi şikayetlere neden olabilir. Bu tip bir şikayet varlığında mutlaka bir Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları tarafından muayene yapılması gerekmektedir.

Guatr kimlerde görülür?

Guatr herkeste görülebileceği gibi şu özellikleri olan kişilerde daha sık görülür. Guatr 50 yaşın üzerindeki kişilerde, kadınlarda, gebeliği olan ya da yakın zamanda doğum yapmış olanlarda, menopozdaki kadınlarda, ailede guatr öyküsü olanlarda, boyun yada göğüs bölgesine radyasyon tedavisi almış olanlarda, yetersiz iyot alanlarda ,lityum kullananlarda, diyabetes mellitusu olanlarda daha sık görülür.

Guatr tanısı nasıl konur?

Guatr tanısı; Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları doktorunuz tiroid muayenenizi yaptıktan sonra tiroid fonksiyon testleri ve tiroid ultrasonografi yapılarak konulur. Buradan elde edilecek sonuçlara göre doktorunuz, tiroid antikor testlerinizi, gerek görürse tiroid sintigrafisi ya da şüpheli nodül varlığında tiroid biyopsi yapılmasını isteyebilir.

Guatr tedavisi nasıl olur?

Guatr tedavisinde genel olarak ilaç tedavisi, radyoaktif iyot tedavisi ya da cerrahi yöntemler kullanılır. Burada karar verilirken temel hedef; hormon düzeyini dengelemek, tiroidi küçültmek, hastada var ise şikayetleri hafifletmek ve de en önemlisi tiroid kanseri riskini minimize etmektir. Tiroid bezleri çok büyük değil ve tiroid hormonlarının miktarı normal seviyelerde ise hasta tedavi verilmeden takip de edilebilir. Hastada tiroid hormon eksikliği saptanmışsa tiroid hormon ilaçları kullanılır. Tam tersine hormon fazlalığı varsa tiroid hormonunu baskılayacak ilaçlar veya radyoaktif iyot tedavisi uygulanır. Nodüler guatrda cerrahi tedavi uygulanabilir. Cerrahi tedavide tiroid bezinin bir kısmı veya tamamı çıkarılabilir. Guatrda cerrahi kararı hastanın hormon düzeyi, kanser varlığı, yutma veya solunum bozukluklarının olması ya da kozmetik nedenlere bakılarak verilmektedir.

Ne zaman doktora gitmeli?

Boyunda bir şişlik, ağrı, yutma zorluğu, boğazda gerginlik, nefes darlığı gibi şikayetler ya da bununla birlikte çarpıntı, sinirlilik, geçmeyen ishal, kabızlık, halsizlik, yorgunluk, uykusuzluk veya aşırı uyku hali, ellerde titreme, kilo alma gibi belirtiler varsa en yakınınızdaki Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları uzmanına müracaat etmelisiniz.

Ameliyat gereken durumlarda, ameliyattan sonra hastalıktan kurtulmak mümkün mü?

Guatr ameliyatı olan hastalar iyi bir operasyon ile problemsiz bir biçimde hastalıktan kurtulabilir. Fakat ameliyat edilen hastalar da operasyon sonrasında yakın takip edilmeli. Ameliyatın patoloji sonucuna göre hormon tedavisi düzenlenerek belli periyotlarda hormon kontrolleri yapılarak ilaç doz ayarlaması yapılmalı. Beraberinde mutlaka hekimin önereceği aralıklarda ultrason kontrollerini de yaptırmalıdır.

Guatr hastalığından korunmak için beslenme nasıl olmalı?

• Guatr hastalığından korunmak için iyot eksikliğinin önüne geçme adına mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır.
• Taze sebze ve meyve tüketilmelidir.
• Hayvansal ve bitkisel proteinlerden zengin beslenilmelidir.
• Haftada en az 2 kez balık, diğer günlerde ise derisiz tavuk, hindi, yağsız kırmızı et yenmelidir.
• Tam tahıl ürünleri ve kurubaklagiller de beslenme günlüğünde yer alabilir.
• Selenyum seviyesinin düşmemesi için balık, karides, dana karaciğeri, hindi ve dana eti, mercimek, mantar, susam, ceviz, ay çekirdeği ile tam tahıllar tüketilmesi önerilir.