Güneş kremi nasıl kullanılır? Güneş kremi seçerken nelere dikkat edilmeli? 8 soruda anlattık

Güneş hasarı cilt üzerinde yaşlanmadan kansere kadar pek çok olumsuz sonuca yol açabiliyor. Güneşin cilde zararlı etkileri sadece yaz aylarında değil, her mevsimde görülebiliyor. Bu nedenle dört mevsim boyunca cildin güneşten korunması önem taşıyor. Cilt sağlığının korunmasında güneş koruyucu ürünler ve kişisel tedbirler büyük rol oynuyor. Memorial Şişli – Ataşehir Hastaneleri Dermatoloji Bölümü'nden Prof. Dr. Necmettin Akdeniz, güneşten korunma  yolları ve güneş kremi seçerken, kullanırken nelere dikkat edilmesi gerektiğine ilişkin soruları yanıtladı.

İçindekiler

1. Güneş Koruma Faktörü (SPF) ne demektir?
2. UVA ve UVB tam olarak nedir?
3. Güneş kremi seçerken nelere dikkat edilmeli?
4. Güneş koruyucu kremler nasıl kullanılır? 
5. Kimler güneş kremine ihtiyaç duyar?
6. Her mevsim güneş kremi kullanılmalı mı?
7. Güneş kreminin zararları var mı?
8. Bebekler güneş kremi kullanmalı mı? 

Güneş Koruma Faktörü (SPF) ne demektir?

SPF, güneş koruma indeksi veya derecesi olarak da adlandırılan güneş koruma faktörü anlamına gelir. Güneş koruma faktörü sayısı ne kadar yüksek olursa, cilt o kadar güvende olmaktadır. SPF koruma faktörlü güneş kremleri güneşin zararlı etkilerine karşı cildi koruyan ve deriye sürülerek uygulanan krem ve sprey formunda ürünlerdir.

Güneş koruyucu ürünlerin hiçbiri cildi UV ışınlarına karşı tamamen koruyamamaktadır. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi FDA, 2007’deki güneşten koruyucu monografisinde UVB korumasını değerlendirmek için 4 yıldızlı derecelendirme sistemini (düşük, orta, yüksek, çok yüksek) önermiştir. Bu sistemde, düşük:  SPF 2-15, orta: SPF 15-30, yüksek SPF 30-50, çok yüksek: SPF ≥50’ye karşılık gelmektedir. Dermatologlar olarak bizler güneş koruyucu kremlerde SPF’nin en az 30 ve üzeri olmasını öneriyoruz.

UVA ve UVB tam olarak nedir?

Ozon tabakasını aşarak dünyaya ulaşan güneş ışınları ultraviyole ışınlar (UV), görünür ışık ve kızıl ötesi ışınlar (infrared) içermektedir. Ultraviyole ışınlar UVA, UVB ve UVC olarak 3’e ayrılır. Cildi en çok etkileyen ışınlardır. UVC ışınları ise ozon tabakası tarafından emilir ve yeryüzüne ulaşmaz. UVA ve UVB yeryüzüne ulaşır ve cildi direkt etkiler. UVA ışınlarının cildi yakıcı ve kanser yapıcı etkileri bulunur. Camdan geçebilirler. UVB ışınlarının da cildi yakıcı ve kanser yapıcı etkisi bulunur ama camdan geçemez.

Güneş kremi seçerken nelere dikkat edilmeli?

Peki, güneş kremi seçerken nelere dikkat edilmeli? Akdeniz güneş kremi alırken bu maddelere dikkat edilmesi gerektiğini söylüyor:

1. Güneş kremleri her cilt tipi için farklılık gösterir. Kişinin cilt tipine (kuru, yağlı, karma, ışığa hassas…) en uygun güneş koruyucu kremi kullanması gerekir.
2. Karma ve yağlı ciltlere sahip kişiler aşırı yağlandıran güneş kremlerinden kaçınmalıdır.
3. Cilt tipi kuru ise güneş kremi nem ve mineral takviyesi özelliğine sahip olmalıdır.
4. Ciltte leke, sivilce, kızarıklık gibi cilt sorunlar var ise güneş kreminin bu problemlerin tedavisine yardımcı olacak içeriğe sahip olması beklenir. 
5. Güneş koruma faktörü SPF 30 ve üzeri olan ürünler, özellikle yaz aylarında cilt için etkin bir koruma sağlayabilir.
6. Ayrıca güneş kremleri geniş spektrumlu yani hem UVA’ya hem de UVB’ye karşı yüksek koruma sağlamalıdır.
7. Özellikle aşırı terleme ve denize girme durumlarında, suya dayanıklı güneş kremleri tercih edilmeli ya da daha sık aralıklarla uygulanmalıdır.
8. Işığa hassas ciltlerde yüksek SPF’li ürünler tercih edilmelidir. Güneş kremleri ayrıca cildi yatıştırıcı bileşenler, yaşlılık belirtilerine ya da kuruluğa karşı aktif içerikler içermelidir. Güneş kremleri toksik, irritan ve allerjen, kanserojen maddeler içermemelidir.

Güneş koruyucu kremler nasıl kullanılır? 

Güneş ışınlarından korunmanın en iyi yolu güneşten kaçınmaktır. Özellikle güneşin dik açıyla yeryüzüne düştüğü 10.00- 15.00 saatleri arasında dışarıya çıkılmamalıdır. Dışarı çıkılması durumunda güneş korumalı kıyafetler tercih edilmeli, şapkalar ve güneş gözlüğü kullanılmalıdır. Kıyafetlerin açıkta bıraktığı bölgelere ise koruma faktörü en az 30 olan bir güneş kremi uygulanmalıdır. Güneş koruyucuların düzenli ve uygun şekilde kullanılması, güneş ışınlarından kaynaklanan erken yaşlanma ve deri kanseri gelişimini önleyebilmektedir.

Kollar, baş ve boyun vücudun diğer bölgelerine göre genellikle daha fazla güneşe maruz kaldığı için mutlaka güneş kremi sürülmelidir. Güneş koruyucu ürünler dışarı çıkılmadan 15 ile 30 dakika önce uygulanmalıdır ve terleme veya denize girme durumlarında her 2 saatte bir yenilenmelidir. Deniz kenarında suya dayanıklı güneş koruyucu ürünlerin kullanılmasında fayda vardır. Güneş kremleri fiziksel ve kimyasal filtreli olarak 2 gruba ayrılmaktadır. Bebek ve çocuklarda fiziksel filtreli güneş koruyucularının tercih edilmesi gereklidir.

Kimler güneş kremine ihtiyaç duyar?

Amerikan Dermatoloji Akademisi Derneği tarafından, “Deri tipi ne olursa olsun tüm bireyler, ışığa ve ısıya dayanıklı, ter ve suya dirençli UVA/UVB’ye karşı koruma sağlayan, geniş spektrumlu (SPF 30 veya üzeri) güneşten koruyucu kullanmalı” açıklaması yapılmıştır.

Bebek ve çocukların cildi yetişkinlere göre daha hassas olduğu için güneşten mutlaka korunmalıdır. Çocukluk döneminde çok fazla maruz kalınan güneş ışınları ilerleyen dönemlerde kanser gelişmesine zemin hazırlayabilmektedir. Açık tenli, çilli ve renkli gözlü kişiler güneşten daha çok etkilenen grupta yer almaktadır. Güneş ışınlarının olumsuz etkilediği bazı deri hastalıklarına sahip kişilerin ve ailesinde deri kanseri öyküsü olanların güneşten korunması önem taşımaktadır. Güneşin yeryüzüne dik geldiği saatlerde güneşten kaçınılmalı, güneş koruma faktörlü giysiler tercih edilmeli ve kıyafetlerin açıkta bıraktığı bölgelere ise geniş spektrumlu güneş kremleri uygulanmalıdır.

Her mevsim güneş kremi kullanılmalı mı?

Güneş koruyucular, genellikle güneşin zararlı etkilerinden korunmak için düzenli ve devamlı olarak ya da mevsimsel olarak kullanılmaktadır. Yaz aylarında özellikle plaj ya da havuzda yoğun ve devamlı güneş maruziyetinde tüm vücuda aralıklı olarak uygulanmalıdır. Güneşten koruyucuların etkinliğinde, SPF ve UVAPF değerleri dışında uygulama miktarı ve sıklığı, deri tipi ve rengi, terleme, suya maruziyet, mevsim, günün saati ve çevresel faktörler rol oynar.

Güneş kremleri sadece yazın ve özellikle denize girerken sürmek yeterli değildir. Güneş dört mevsimde cilde etki eder. Her mevsimde güneşin zararlı ışınlarından korunmak için güneş koruyucu krem kullanılmalıdır. Kışın daha az etkiliyormuş gibi algılansa da, güneş ışınları kışın da cilde temas eder. Güneş ışınlarının zararlı kısımlarının büyük bir bölümü (%85 kadarı) bulutlar arasından geçebilir ve karda yüksek yansıma yaparak zararlı etkilere, hatta yanıklara neden olabilir. Bulutlu günlerde, normalde kullanılandan daha düşük bir SPF değerine sahip güneş koruyucu kullanılmalıdır. Özellikle yüksek kesimlerde karlı ve güneşli havalarda kar yanığından korunmak için yüksek SPF değerine sahip güneş koruyucuların kullanılması önerilir.

Güneş kreminin zararları var mı?

Güneş kremleri toksik, irritan ve allerjen, kanserojen maddeler içermemelidir. Güneş kremlerinin içerisinde bulunan UV filtreleri; tahriş, alerjik reaksiyon, zararlı maddeler içerip içermedikleri, kanserojen olup olmadıkları, çevreye zarar verip vermedikleri konusunda rutin olarak güvenlik değerlendirmelerinden geçmektedirler. Bu testleri geçen güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Güneş kremi kullanmadan önce bir dermatoloji uzmanına danışılmalı ve cilt tipine uygun kremler tercih edilmelidir.

Bebekler güneş kremi kullanmalı mı? 

Amerikan Pediatri Akademisi Fotokorunma Kılavuzları; 6 aydan küçük çocuklar için güneşten korunma yöntemi olarak güneş ışınlarında kaçınmayı önermektedir. Güneş kremlerinin sadece kıyafetlerin örtemediği küçük alanlarda kullanılmasını, güneş koruma faktörü en az 30 olan geniş spektrumlu ve suya dayanıklı olanların seçilmesini önermektedir.

Bebekler, çocuklar, hamileler ve ileri yaşlı grup için fiziksel filtreli güneş kremleri tercih edilmelidir. Zararlı maddeler içermeyen, alerjik olmayan dermatoloji uzmanlarının da onayladığı güvenilir kremler olmalıdır. Güneşin zararlı etkilerinden kaçınmanın en iyi yolu 10.00- 15.00 saatleri arasında güneşe çok maruz kalmamaktır.