Kan basıncındaki artışın sebepleri nelerdir?

Kan basıncı (tansiyon), kalbin kasılarak vücuda gönderdiği kanın damar duvarlarında yaptığı basıncın ölçümüdür. Hipertansiyon (yüksek kan basıncı, yüksek tansiyon) damar duvarlarındaki kanın oluşturduğu bu basıncın yüksek olmasıdır.

Hipertansiyon, dünyadaki en yaygın kalp damar hastalığı olup, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, dünya çapında 30-79 yaş aralığındaki 1,28 milyar yetişkini etkilemektedir. Diğer kalp damar hastalıklarında olduğu gibi Düşük sosyoekonomik seviye hipertansiyon için de bir risk oluşturmaktadır.

Kan basıncı ölçümleri iki değerlidir

Kan basıncı ölçümleri iki değerli olup birincisi sistolik (büyük), ikincisi diyastolik (küçük) kan basıncı olarak adlandırılır. Sistolik kan basıncı kalbin kanı pompaladığı zaman damar duvarlarında ölçülen basınçtır. Diyastolik kan basıncı ise kalp atımları arasında yani kalp gevşediği esnada ölçülen değerdir.

Sistolik kan basıncı yaşla birlikte kademeli olarak artarken, diyastolik kan basıncı 50-60 yaşına kadar yükselir, ardından kısa bir durgunluk dönemi ve ardından hafif bir düşüş gösterir. Bu da nabız basıncının (sistolik ve diyastolik kan basıncı arasındaki fark) yaşla birlikte artmasına neden olur.

KAN BASINCINDAKİ ARTIŞ NEDEN OLUR?

Kan basıncındaki artış ile inme, koroner arter hastalığı, kalp yetersizliği ve kronik böbrek yetersizliği gelişimi riski artar ve yine bu hastalıkların ilerleme hızı da hipertansiyon ile ilişkilidir. Bu durum tüm yaş grupları ve tüm etnik gruplar için geçerlidir.

Hipertansiyon genellikle kolesterol değerlerinde yükseklik, bozulmuş glukoz toleransı ve tip 2 diyabet gibi kalp damar hastalığı riskini daha da artıran diğer risk faktörleriyle ilişkilidir. Genelde aynı hastada birden fazla risk faktörü bir arada bulunur ve birbirinin olumsuz etkisini artırır.

Hipertansiyon önemsenmelidir!

Hipertansiyonun genel popülasyonda yüksek oranda görülmesi, ölüm ve sakatlık riskini artırması nedeni ile erken tespiti halk sağlığı açısından son derece önemlidir.

Yüksek tansiyonu olanların yüzde 95’i primer (esansiyel) hipertansiyon olup yüzde 5’inde böbrek hastalığı, böbrek arterinde daralma, aşırı aldosteron salınımı, feokromasitoma ve uyku apnesi gibi bir nedene bağlı sekonder hipertansiyon mevcuttur.

2018 Avrupa ve güncel uluslararası kılavuzlara göre hipertansiyon tanısı tekrarlanan ölçümlerde Sistolik kan basıncı değerinin 140 mmHg ve üstü ve/veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg ve üstü olarak tanımlanmaktadır.

• Optimal: Sistolik<120 mmhg ve diyastolik <80 mmhg
• Normal: Sistolik 120-129 mmHg ve/veya diyastolik 80-84 mmHg
• Yüksek normal: Sistolik 130-139 mmHg ve diyastolik 85-89 mmHg
• Evre 1 Hipertansiyon: Sistolik 140-159 mmHg ve/veya diyastolik 90-99 mmHg
• Evre 2 Hipertansiyon: Sistolik 160-179 mmHg ve/veya diyastolik 100-109 mmHg
• Evre 3 Hipertansiyon: Sistolik ³180 mmHg ve/veya diyastolik ³110 mmHg
• İzole sistolik hipertansiyon: Sistolik ³140 mmHg ve diyastolik <90 mmHg
• İzole diyastolik hipertansiyon: Sistolik<140 mmHg ve diyastolik ³ 90 mmHg

HİPERTANSİYON NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Hipertansiyon tedavisinin temelini yaşam tarzı değişliği oluşturur. Hem hastalar tarafından hem de sağlıklı insanlar tarafından kalp sağlığına uygun bir yaşam tarzının benimsenmesi, hipertansiyonun başlamasını önlemek veya geciktirmek, yüksek KB değerlerini düşürmek ve buna bağlı kalp damar hastalığı riskini azaltmak için oldukça önemlidir.

Ayrıca, sağlıklı yaşam tarzı önlemleri ilaç tedavilerinin etkisini artırabilir ve tansiyonu kontrol etmek için gereken ilaç sayısını azaltabilir. Bununla birlikte, yaşam tarzı değişiklikleri asla ilaç tedavisinin başlatılmasını geciktirmemeli ve gerekli hastalara ilaveten doktor önerisiyle başlanmalıdır çünkü hipertansiyonu olan hastaların çoğu yaşam tarzı müdahalelerinin yanı sıra antihipertansif ilaç tedavisine ihtiyaç duymaktadır.

Hipertansiyon tedavisinde kalp damar hastalıklarını azalttığı gösterilen en önemli ve iyi belirlenmiş etkili yaşam tarzı değişiklikleri kilo verme, DASH diyeti, tuz azaltımı potasyum alımının artırılması düzenli egzersiz ve alkol tüketiminin azaltılmasıdır. Ayrıca, sigaranın bırakılması ve diğer yaşam tarzı önlemleri de önemlidir.

İzole diyastolik hipertansiyon nedir?

İzole diyastolik hipertansiyon SBP <140 mmHg ve DBP >90 mmHg ile karakterize bir hipertansiyon tipidir. Gençlerde daha fazladır, erkeklerde kadınlara göre daha yaygındır.

Fazla kilolu ve obez kişilerde, özellikle de karın bölgesinde yağlanması olanlarda daha sık görülür. Diğer hipertansiyon tipleriyle karşılaştırıldığında bu hastalar genellikle daha genç, erkek cinsiyette, daha fazla alkol ve tütün tüketen ve daha sık diyabetik hastalardır. Tedavi yaklaşımı diğer hipertansiyon fenotipleriyle benzerdir.