Kreatin kinaz (CK) neden önemli? Kreatin kinaz kaç olmalı?
Kasların sağlıklı çalışabilmesi için kritik öneme sahip bir enzim olan ve CK olarak da bilinen kreatin kinaz, özellikle iskelet ve kalp kaslarında yüksek oranda bulunuyor. Kasların ihtiyaç duyduğu enerjinin sağlanması ve depolanmasında kilit bir rol oynuyor.
Kişinin genel sağlık durumu hakkında önemli ipuçları sunan ve gerektiğinde tedavi yaklaşımlarının belirlenmesine yardımcı olan kreatin kinaz hakkında İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Arzu Güntürk detayları anlattı.
KREATİN KİNAZ (CK) NEDEN ÖNEMLİ?
Kreatin, ağırlıklı olarak iskelet ve kalp kaslarında bulunan bir enzimdir. Kasların kasılabilmesi için yüksek oranda enerjiye ihtiyacı vardır. Büyük oranda yiyeceklerden sağlanan bu enerjinin kaslarda depolanması için kreatin fosfata gereksinimi vardır. Bu fosfatlanmanın sağlanabilmesi için kreatin fosfokinaz (CK/CPK) enzimine ihtiyaç vardır. Kreatin fosfat önemli bir enerji deposudur. Kasların fonksiyonlarını gösterebilmesi için çok önemlidir. Kas sağlığının bir göstergesi olarak kullanılan kreatin kinaz kanda yapılan testlerle ölçülür. Bu enzim seviyesindeki değişiklikler, çeşitli kas hasarları, hastalıklar veya yoğun fiziksel aktiviteler gibi durumlarla ilişkili olabilir. Bu test, açlıkta yoğun egzersiz, kas biyopsisi yapılmadan alınmalıdır.
KREATİN KİNAZ KAÇ OLMALI?
Kreatin kinaz düzeyi cinsiyet, yaş, vücut ağırlığı gibi parametrelere göre değişkenlik gösterir. Erkeklerde kas kitlesi daha fazla olduğu için kreatin kinaz değeri daha yüksektir. Laboratuvar kitlerine göre değişkenlik göstermekle birlikte erkeklerde 39-308 U/L, kadınlarda 26-192 U/L aralığındadır. CK-MB ve CK-BB gibi izoenzimler de total kreatin kinazı yükseltebileceği için bu izoenzimleri de değerlendirmek ve hastanın klinik durumuna göre karar vermek gerekir.
KREATİN KİNAZ YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?
Kreatin kinaz yüksekliği, CK değerlerinin referans değerlerinin üstüne çıkması demektir. Özellikle ciddi kas hasarı, iltihabi romatizmal hastalıkları, kas yaralanması gibi durumlarda yükselir. Kas tahribatı ile kreatin kinaz enzimi daha çok kana verilir ve referans değerlerinin üstüne çıkar. CK-MB ve CK-BB gibi izoenzimlerinin yükselmesi de kreatin kinaz yükselmesine neden olur. Kreatin kinaz, ağır sporlarda, kasa yapılan enjeksiyonlarda, kas yaralanmalarında, miyozit denilen romatizmal hastalıklarda, her zaman olmamakla birlikte kolesterol ilaçlarının kullanımında yükselir. CK-MB, kalp krizi için spesifik bir testtir. CK ile CK-MB arasında oran önemlidir. CK-BB, ise beyin tümörlerinde, inme denilen beyin damar tıkanıklığı, epilepsi nöbetleri ve ağır akciğer enfeksiyonlarında yükselebilir.
Yükselmemesi için bu kurallara dikkat edin
Testin yüksek çıkmaması için spor yapılıyorsa ara vermek, kolesterol ilacı kullanılıyorsa kesmek, yeterli miktarda sıvı almak gerekir. Yükseklik çok fazlaysa böbrekleri tıkayıp akut böbrek yetmezliği yapabilir, diyaliz ihtiyacı gelişebilir.
KREATİN KİNAZ NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
Kreatin kinazı düşürmek için kasların dinlendirilmesi gerekir. Spora ara verdirilir. Kolesterol ilacı kullanılıyorsa kesilir. Sonra tekrar ölçülür. Sıklıkla düştüğü görülür. Ancak CK-MB, CK-BB gibi izoenzim yüksekliklerinde sebebe yönelik tedavi yapılmalıdır.