Mantar neden olur, belirtileri neler? Mantar hastalığı nasıl geçer? 8 soruda mantar hastalığı

Mantar hastalığı cilt ve deri hastalıkları arasında sık karşılaşılan bir problemdir ve çok fazla türü bulunmaktadır. Dermatoloji Uzmanı Dr. Arda Eminzade mantar hastalığı belirtileri, nedenleri, teşhisi, tedavisi ve önleme yollarına dair merak edilenleri anlattı. 

İçindekiler

1. Mantar hastalığı nedir?
2. Mantar hastalığının belirtileri nelerdir?
3. Mantar hastalığının nedenleri neler?
4. Mantar hastalığının çeşitleri nelerdir?
5. Mantar hastalığı bulaşıcı mıdır?
6. Mantar hastalığı tanısı nasıl konulur?
7. Mantar hastalığının tedavisi nasıl yapılır?
8. Mantar hastalığının önleme yolları nelerdir?  

Mantar hastalığı nedir?

Mantar hastalığı vücudumuzun hemen hemen her yerinde görünebilen bir deri enfeksiyonudur. Avuç içlerinde, ayak tabanlarında, saçlı deride, kasıklarda ve tırnaklarda tutulum gösterebilir. Mantar vücudun neresinde ortaya çıkarsa tedavi edilmelidir. Tedavi edilmezse yavaş yavaş büyüme ve daha geniş bir alanı kaplama eğilimi var. Tedavi sonucunda belirtiler ve kaşıntı geçebilir.

Mantar hastalığının belirtileri nelerdir?

Mantar hastalığının tutulum alanına göre belirtileri faklılık gösterebilir. Vücutta kırmızı, pembe veya kahve renkli pullu kenarları olan yamalar şeklindedir. Bazen yamaların merkezi soluk ve kenarları kabarık olabilir.

Ayak parmakları arasında başlamışsa, ardından ayak kenarlarına ve tabana doğru soyulma, kabarcıklar, kızarıklık, çatlak ve deri kalınlaşması gelişebilir. Bazen mantar üzerine 2. bir enfeksiyon eklenerek kötü koku oluşabilir. Mantar çoğu zaman kaşıntılıdır, ancak bazen kaşıntı şiddeti hafif veya hiç kaşıntı olmayabilir.

Tırnak tutulumu, bir veya birkaç tırnakta olabilir. Tırnak altındaki dokunun (tırnak yatağı) kalınlaşması ile başlar. Tırnaklar renk değiştirir ve deforme olur. Bazen tırnak, yatağından ayrılabilir. Ayak tırnaklarında mantar olasılığı el tırnaklarına göre daha fazladır.

Kasıklarda kızarıklık, kaşıntı, soyulma ve deride koyulaşma olur. Zaman içinde kızarıklık alanı genişler ve kötü koku eklenir.

Ellerde mantar enfeksiyonu bazen egzama ile karışabilir. Belirtileri deride kızarıklık, kaşıntı, kalınlaşma ve çatlaklar olur. Elin arkasında halka şeklinde yamalar da olabilir.

Sakal bölgesinde mantar enfeksiyonu genelde hayvanlar ile teması olan erkelerde gelişir. Yüz, boyun ve sakal bölgesinde yoğun kızarıklık, şişlik ve irin dolu tomurcuklar görünür.

Saçlı deride mantar enfeksiyonu çocuklarda daha sık görünmektedir. Kafa derisinde kalın kabukları olan ve saç kaybı olan yamalar şeklinde görünür. Saç kaybı olan bölgede siyah noktalar ve irinli yaralarda görünebilir. Bazen bölgeye yakın lenf bezeleri şişebilir. 

Mantar hastalığının nedenleri neler?

Dünyanın her yerinde mantar hastalığı  gelişebilir ve herkes buna yakalanabilir. Mantara yakalanma riski şu durumlarda artar:

• Tropik bir bölgede yaşamak
• Sıcak ve nemli havalarda zaman geçirmek
• Fazla terleme
• Güreş, boks, futbol oynayın veya başka bir temas sporuna katılın
• Askeri konut gibi başkalarıyla yakın temas halinde yaşayın
• Kıyafetleri, tıraş bıçaklarını ve diğer şeyleri dezenfekte etmeden (jilet) veya yıkamadan (kıyafetler ve havlular) paylaşın
• Hayvanlar ile teması olan kişilerde
• Obez insanlarda
• Şeker hastalarında
• Cildi tahriş eden giysiler
• Ortak bir soyunma odası veya havuz kullanımı

Mantar hastalığının çeşitleri nelerdir?

Mantar hastalığı bölge tutulumu olarak çeşitli klinik tabloları olabilir. İlaveten farklı mantar türleri farklı belirtileri olabilir.

Genelde dermatofitler, ayak, tırnak ve kasıklarda mantar oluşturabilir. Bazen malasezia, gövde ve kollarda kahve renkli lekeler şeklinde kendini gösterir. Kandidia ise daha fazla bebeklerde (ağız ve bez bölgesinde), yaşlı ve genel sağlık durumu iyi olmayanlarda görünen bir türdür.

Mantar hastalığı bulaşıcı mıdır?

Mantar hastalığı bulaşıcı bir durumdur. Tedavi, onu başkalarına yaymanızı da önleyebilir. Ancak her bulaşıcı hastalık gibi her zaman bulaşmayabilir. Özellikle karşı tarafın cildi mantar için yatkın ise ve cilt nemli ise daha kolay bulaşır. Bu nedenle her zaman cildimizi banyo sonrası ve yıkandıktan sonra kurulamak gerek.

Mantar hastalığı tanısı nasıl konulur?

Mantar, uzman hekim tarafından muayene bulgularına göre ve gerekirse örnek alınarak mikroskobik inceme sonucunda teşhis konulur. Direk mikroskobik inceleme uzun süren bir işlem değildir ve birkaç dakika içinde sonuçlanır.

Mantar hastalığının tedavisi nasıl yapılır?

Mantar tedavisinde antifungal kremler ve ağızdan alınan ilaçlar uzman hekim tarafından verilir. Hafif tutulum durumunda 10-14 gün süre ile verilen krem tarzında ilaçlar yeterli olabilir. Kronik vakalarda, geniş alanlarda ve dirençli durumlarda kremlere ilave olarak ağızdan alınan terbinafin veya itrakonazol içerikli antifungal ilaçlar bir ay süre ile verilir. Tırnak mantarın tedavisinde üç aylık oral tedavinin yanı sıra topikal tedaviler verilerek, bazen tam iyileşmeyi ancak 5-6 ay içinde görebiliriz. Saçlı derinin mantar tedavisi bir az daha komplikedir ve her zaman uzman hekim yönetiminde tedavi süreci takip edilir.

Mantar tedavisinde tüm tutulum gösteren bölgelerin aynı anda tedavi edilmedi önemlidir. Ayrıca aile bireylerinde mantar varsa, tüm bireylerin birlikte tedavi edilmesi, tedavi başarı oranını artırır.

Mantar hastalığının önleme yolları nelerdir?  

• Cildimizi banyo sonrası ve yıkadıktan sonra kurulamak.
•  Genel hijyenik kuralları riayet etmek. Ortak havlu, tarak, şapka, terlik vb.  ortak eşyaları kullanmamak.
• İç çamaşırı ve çorap dahil olmak üzere kıyafetlerinizi her gün değiştirin. Giysileri tekrar giymeden önce yıkayın. Bu, çalışmak için giydiğiniz kıyafetleri de içerir.
• Soyunma odalarında, başkalarının kullandığı duşlarda ve havuz alanlarında su geçirmez ayakkabılar giyin.
•  Evcil hayvanınızın mantar olduğundan şüpheleniyorsanız, hayvanı veterinere götürün. Bir hayvandan mantar kapmak mümkündür. Köpekler, kediler ve diğer hayvanlar mantarı insanlara bulaştırabilir. İnsanlar için etkili tedaviler olduğu gibi evcil hayvanlar için de etkili mantar tedavileri vardır.

Mantar hastalığı toplumda sık görünmektedir, tedavisi uzman hekim için zor değildir ve tam iyileşmesi mümkündür.