Mide iltihabı belirtileri nelerdir? Neden olur, nasıl anlaşılır?

Medical Park Antalya Hastane Kompleksi Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Mete Akın, mide iltihabı hakkında bilgi vererek, hastalığın belirtileri ve tedavi yöntemlerine değindi.

MİDE İLTİHABI NEDİR?

Mide iltihabı ya da yaygın olarak bilinen diğer ismi ile gastrit, mide iç yüzeyini döşeyen mukoza tabakasının iltihabıdır. En doğru tanım, “mide mukozasında mikroskobik olarak iltihabi hücrelerin varlığı” olmakla birlikte, klinik olarak bazı mide şikayetlerinin varlığı ve endoskopide mide dokusunun kızarık ve ödemli görünümü de gastrit olarak tanımlanmaktadır. Aslında mikroskobik olarak iltihabi hücrelerin bulunması ile hastaların semptomları ve endoskopideki bulgular her zaman birbiriyle yakın ilişkili değildir. Yani mikroskobik olarak gastriti olan birçok hastanın herhangi bir semptomu olmayabilir ya da endoskopi bulguları normal olabilir. Mide iltihabı yeni başlangıçlı (akut gastrit) ya da yavaş ve uzun seyirli (kronik gastrit) olarak görülebilir. Yine midede tutulum yerine göre de sınıflandırılabilir.

MİDE İLTİHABI NEDEN OLUR?

Enfeksiyonlara bağlı ve enfeksiyon dışı birçok etken akut veya kronik mide iltihabına neden olabilir.

Enfeksiyon dışı en sık nedenler; ağrı kesiciler, aspirin, alkol, sigara, kimyasal ajanlar ve irritan ilaçlar, stres, safra reflüsü olarak sayılabilir. Yanlış beslenme, aşırı çay, kahve ve baharatlı gıda tüketimi de etken olabilecek durumlardır.

Enfeksiyon etkeni olarak; başta helicobacter pylori (helikobakter pilori) olarak isimlendirilen bakteri olmak üzere bakteriyel enfeksiyonlar, daha nadir olarak da virüsler, parazitler ve mantarlar mide iltihabına neden olabilirler. Bu etkenler mide asit salgısında değişiklikler, bikarbonat isimli koruyucu maddenin yapımında azalma, mukozanın kan akımında azalma ve direkt mukozal hasarlanma yoluyla iltihabi duruma yol açabilirler. Bunun yanında travma, şiddetli yanıklar, solunum yetmezliği, karaciğer ve böbrek yetmezliği gibi durumlara ve birçok sistemik hastalığa eşlik eden mide iltihabı görülebilir.  Ayrıca “otoimmün gastrit” olarak isimlendirilen ve midedeki bazı hücreler ile bunlardan salgılanan faktörlere karşı antikor gelişimi görülen, mide mukoza tabakasında ilerleyici bir atrofi ile seyreden ve vitamin B12 eksikliğine neden olan bir gastrit formu da görülebilir. 

MİDE İLTİHABI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Mide iltihabı belirtileri kişiden kişiye değişir ve birçok insanda hiçbir belirti ve bulgu görülmeyebilir. Bununla birlikte, en yaygın görülen semptomlar mide bulantısı, daha çok yemeklerden sonra olan midede rahatsızlık, dolgunluk ve yanma hissi, karında şişkinlik, karın ağrısı, kusma, hazımsızlık, hıçkırık, iştahsızlık olarak sayılabilir. Çoğu hastada gastrit ciddi sorunlara yol açan bir durum değildir. Tedavi ile hızla iyileşir ancak sebep olan etkene göre gastrite eşlik eden erozyonlar, ülserler, demir ve vitamin B12 eksikliği bulguları da görülebilir. Yine nispeten daha nadir görülen otoimmün atrofik gastrit ve gastrite eşlik eden bazı hücresel değişikliklerin saptandığı hastalarda mide kanseri gelişimi açısında takip gerekebilir. Bu nedenle inatçı ağrı, inatçı bulantı ve kusma, iştahsızlık, kilo kaybı, kanlı kusma ve siyah katran rengi cıvık kıvamlı dışkılama gibi kanama bulguları olan hastaların hekime başvurmaları ve ileri değerlendirmeler yapılması gereklidir.

MİDE İLTİHABI TANISI NASIL KONULUR?

Mide iltihabının tanısı için başta hastaların klinik öyküsü ve fizik muayene bulgularını değerlendirmek önemlidir. Bunun dışında bazı hastalarda endoskopi ile mide duvarının incelenmesi ve bu sırada mide biyopsisi alınarak histopatolojik inceleme, başta eşlik eden kansızlık (anemi) varlığını araştırmak üzere kan tetkikleri, helicobacter pylori varlığını değerlendirmek üzere kan, dışkı veya nefes testi gibi tetkikler önerilebilir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Çoğu hastada etken olan durumun tedavisi sonucunda mide iltihabı belirti ve bulgularında hızla düzelme beklenir. Tedavide diyet ve beslenme alışkanlıklarını düzenlemek de önemlidir. Aşırı çay, kahve, alkol ve sigara tüketiminden, acı ve baharatlı gıdalardan, hamur işi ve gazlı içeceklerden kaçınmak gereklidir. Bunun dışında mide asidini baskılayan “proton pompa inhibitörü” ve “H-2 reseptör blokeri” gurubu ilaçlar ile asidi nötralize edici anti-asit ilaçlar kullanılabilir. Eşlik eden gaz, şişkinlik, bulantı gibi semptomlar varlığında bulantı giderici, gaz giderici ve sindirime yardımcı ilaçlar eklenebilir. Etken olarak helicobacter pylori isimli bakterinin saptandığı hastalarda antibiyotikli tedavi rejimleri önerilebilir. Yine gastritin sebebine göre eşlik eden demir ve vitamin B12 eksikliği saptanmışsa bunların tedavisi de planlanmalıdır.