Salmonella nedir, nasıl bulaşır? Belirtileri neler? Salmonella hastalığından korunma yolları

Salmonelloz adı verilen hastalığa neden olan bakteri adıdır. Salmonella grubu bakteriler çeşitli olup bunlar farklı hastalıklara yol açarlar. . Peki Salmonella nasıl bulaşır? Salmonella yönünden kimler risk grubunda yer almaktadır?  Salmonella nasıl tedavi edilir? Salmonella hastalığından korunma yolları neler?  Acıbadem Taksim Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji bölümünden Prof. Dr. Çağrı Büke, Salmonella ile ilgili merak edilenleri anlattı.

İçindekiler

1. Salmonella nedir?
2. Salmonella belirtileri nelerdir?
3. Salmonella hastalığının nedenleri neler? Nasıl bulaşır?
4. Salmonella yönünden kimler risk grubunda yer almaktadır?
5. Salmonella tanısı nasıl konur?
6. Salmonella başka hastalıkları tetikler mi? Salmonelloz ölümcül mü?
7. Salmonella nasıl tedavi edilir?
8. Salmonelladan nasıl korunuruz? Gıdaları tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?

Salmonella nedir?

Salmonelloz adı verilen hastalığa neden olan bakteri adıdır. Salmonella grubu bakteriler çeşitli olup bunlar farklı hastalıklara yol açarlar. Bir kısmı lokal bir gastrointestinal sistem enfeksiyonu olan gastroenterite neden olurken bir kısım Salmonella grubu bakteriler tifo ya da paratito olarak adlandırılan genel sistemik ve daha ağır seyir gösterebilen bir enfeksiyon hastalığına yol açarlar. Çoğunluğu sosyo-ekonomik düzeyi ve hijyen koşulları düşük ülkelerde olmak üzere her yıl tüm dünyada yaklaşık 17 milyon kişi Salmonelloz ile karşı karşıya kalmaktadır.

Salmonella belirtileri nelerdir?

Salmonella typhimurium adlı bakteri non-tifoid/paratifoid form olan gastroenterit şeklinde bir hastalık tablosuna neden olurken Salmonella typhi ve Salmonella paratyphi adı verilen bakteri ise tifo ve paratifo adı verilen daha genel ve sistemik, sonuçları daha ağır olabilen hastalığa neden olurlar. Gastroenterit formunda genellikle karın ağrısı, yüksek ateş, ishal, bulantı ve kusma daha ön planda iken tifo ve paratifo formunda; yüksek ateş, baş ağrısı, iştahsızlık, hastalığın başlangıcında kısa süreli bir ishal ancak genellikle kabızlık, halsizlik ve yorgunluk daha belirgindir.

Salmonella hastalığının nedenleri neler? Nasıl bulaşır?

Salmanella türü bakteriler genellikle ve çoğunlukla kümes hayvanlarında daha az olarak da diğer büyükbaş hayvanlarda bulunabilirler. Dolayısı ile hastalık bu hayvanların enfekte olmuş yumurta ve etlerinin iyi pişirilmeden yenmesi ile hastalık bulaşır. Daha nadiren sütle, kirlenmiş su ile ve sebzelerin tüketilmesi sonucunda da bulaş olabilmektedir.

Salmonella yönünden kimler risk grubunda yer almaktadır?

Her yaş ve cinsteki kişiler söz konusu besinler aracılığı ile Salmonella grubu bakterileri aldıklarında hastalığa yakalanırlar. Ancak özellikle bebekler, çocuklar, hamileler, yaşlılar ile hangi yaşta olurlarsa olsunlar bağışık sistemi baskılanmış hastalığı olan kişiler hastalığa yakalandıklarında daha çok etkilenirler ve bu kişilerde hastalık daha ağır bir seyir gösterir.

Salmonella tanısı nasıl konur?

Öncelikle yakınmalar ile başvuran ve salmonelloz düşünülen olguların yediği içtiği besinlerin sorgulanması, muayene bulguları tanı ve ayırıcı tanı yönünden önemli bilgiler verir. Rutin biyokimya testleri de hastalık düşünüldüğünde gastroenterit formu ile tifo/paratifo formunu ayırt etmede yol göstericidir. Kesin tanı mikrobiyolojik yöntemlerden yararlanılır. Gastroenterit yakınmaları ile gelen olguların dışkı kültürlerinde, tifo/paratifo düşünülen olguların kan kültürlerinde etken mikroorganizmanın üremesi ile kesin tanı konulur. Tifo/paratifo hastalığın tanısında serolojik yöntemlerden de yararlanılır. Ancak bu yöntem ile tanı en erken 8-10. günden sonra mümkün olabilir.

Salmonella başka hastalıkları tetikler mi? Salmonelloz ölümcül mü?

Gastroenterit şeklinde seyir gösteren salmonellozlarda hastaneye yatırılarak tedavi gereksinimi genellikle %25 oranında dır. Çoğu ayaktan tedavi edilebilir. Bunlarda sıklıkla görülebilen sıvı kaybıdır. Dolayısı ile kaybedilen sıvının yerine konulması tedavinin ana prensiplerinden birisini oluşturmaktadır. Bu olgularda ölüm oranı %1’in altındadır. Tifo/paratifo şeklinde seyir gösteren salmonellozlarda bağırsakta ve bağırsak dışında çeşitli komplikasyonlar gelişebilir. Barsakta perforasyon ve kanama görülebilir. Barsak dışında ise kolesistit, miyokardit ve kalp yetmezliği gibi durumlara neden olabilir. İyi tedavi edilmediğinde yüksek oranda ölüm riski ile karşı karşıya kalma olasılığı söz konusudur.

Salmonella nasıl tedavi edilir?

Bulantı, kusma ve ishalin ön planda olduğu gastroenterit formunda kaybedilen sıvı ve elektrolitlerin yerine konması tedavinin ana unsurunu oluşturur. Ayrıca hastalığı ağır geçirme riski olan olgular öncelikli olmak üzere antibiyotik kullanımı da tedavide yer alır. Tifo ve paratifo ile seyreden salmonellozlarda ise antibiyotik tedavisi asıldır.

Salmonelladan nasıl korunuruz? Gıdaları tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?

• Özellikle de hastalığın daha yaygın görüldüğü ülkelerde olmak üzere temiz ve güvenli içme suları kullanılmalı. Bu mümkün değilse su kaynatılıp soğutulduktan sonra içilmeli. Yine yemek pişirmede, sebze ve meyve yıkamada kullanılacak sular da aynı şekilde temiz ve güvenli olmalı. Değil ise bu amaçla kullanılacak sular da kaynatılıp sonrasında kullanılmalı.
•  Başta kümes hayvanlarının olmak üzere etler iyi pişirildikten (700C) sonra tüketilmeli.
• Çiğ süt ve süt ürünleri tüketilmemeli.
• Mutfakta yemek yaparken hayvan etleri ve kümes hayvanlarının yumurtaları ile temas ettikten sonra eller yıkanmalı.
• Yumurtaları hep aynı ısıda muhafaza etmeli, muhafaza öncesi yumurtalar su ile yıkanmalı.
• Başta çocuklar, yaşlılar, hamileler ve bağışık sistemi baskılanmış hastalığı olanlar olmak üzere az ya da yarı pişmiş yumurta tüketiminden kaçınılmalı. Böyle kişiler tam ve iyi pişmiş yumurta tüketmeli.