Sivilce ve akne neden oluşur? Nasıl geçer? Sivilce hangi bölgede ne anlama gelir?

Akne ve sivilce sık görülen bir cilt hastalığı ve  farklı nedenlerle her yaşta görülebiliyor. Öyle ki gençlerde yüzde 70-80’e varan sıklıkta rastlanıyor. Ergenlikte androjen adı verilen hormonların  artması ile ciltte sebum denilen yağda artış, kıl-yağ bezi ünitesinde tıkanma, komedon denen siyah veya sarı yağ birikimleri ve bakterilerin de ortamda olması nedeniyle iltihap gelişimiyle  akne oluşuyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Dermatoloji Uzmanı Dr. Funda Güneri vücutta sivilce oluşumu ile ilgili tüm bilgileri paylaştı.

İçindekiler

1. Sivilce oluşumuna etki eden faktörler nelerdir?
2. Sivilce hangi bölgede anlamı nedir?
3. Vücut sivilcelerine iyi gelenler nelerdir?
4. Aktif aknede neler yapılmalıdır?
5. Sivilce izlerinde hangi yönteme başvuruluyor?
6. Sivilce nasıl tedavi edilir?
7. Sivilceli cilt bakımında nelere dikkat etmeli?
8. Sivilceyi tetikleyen durumlar neler?
9. Beslenmede nelere dikkat etmeli:

Sivilce oluşumuna etki eden faktörler nelerdir?

Kişide olan hormonal bozukluklar, ailesel yatkınlık, kullanımı sırasında akneye neden olan sistemik ilaçlar, beslenme alışkanlıkları, kozmetik ürünlerin doğru seçilmemiş olması ya da yanlış kullanımı, stres, sigara ve alkol tüketimi, giysilerin kumaşı ve tarzı, hava kirliliği ve güneşe maruz kalma gibi çevresel faktörler akneye neden olabiliyor.

Sivilce hangi bölgede anlamı nedir?

Hormonal akne: Yanaklarda komedonlar , boyna taşan sivilceler nedenin hormonal olduğu hakkında  ipucu verebiliyor. Kadında polikistik over  , yine kadında veya erkekte insülin direnci ile ilgili olabileceği düşünülerek kan tetkikleri isteniyor.
Akne ekskorie: Yüzde kollarda ve elin ulaşabildiği sırt bölgesinde tahriş edilmiş, kabuklanmış akne lezyonları oluyor. Stresle ilgilidir ve genelde genç kadınlarda rastlanıyor.

Kontakt akne: Yanak, alın ve çenede deriye temas eden kimyasallara bağlı gelişen bir akne tipidir.Genellikle kozmetik ve temizlik malzemeleriyle ilgili oluyor.
İlaç aknesi:Boyun, göğüs, omuzlar , sırtta ani çıkışlı sivilce tipidir. Kişinin kullandığı kortikosteroid, B vitamini türevleri, bazı psikiyatri ve nöroloji ilaçlarıyla  ortaya çıkabiliyor.

Kozmetik akne: Yanaklar, alın, saçlı deri sınırı ve çenede komedonlar şeklinde gelişiyor. Genelde 13-19 yaş arasında sık görülüyor. Kullanılan  kozmetik ürünler ve saça uygulanan sprey ve yağlar nedeniyle oluşuyor.

Sir ağda ve lazer epilasyona  bağlı akne: Yüz, kollar, sırt ve bacaklar gibi epilasyonun uygulandığı alanlarda akneler farkedilir, çevresi hafif kızarıktır ve başlangıçta hafif kaşıntılı oluyor. Derideki kıl-yağ bezi ünitesinin iritasyonu ile gelişiyor.

Neonatal akne: Bebekte yanaklarda görülüyor, anneden geçen hormonlara bağlı oluyor, genelde üçüncü aydan sonra başlıyor.

Akne mekanika: Sırt ,omuzlar ve kalça bölgesinde yerleşen sivilceler  gelişiyor. Dar giysiler, sentetik tişört ve taytlar, spor giysilerinin terleme ve sıcaklıkla deriye friksiyon yapmasından kaynaklanıyor.

Vücut sivilcelerine iyi gelenler nelerdir?

Kilo alımından kaçınmak, spor yapmak, dengeli beslenmek , pamuklu ve rahat kıyafetlerin tercih edilmesi, spor ve terleme sonrası hemen duş alınması vücuttaki sivilceler üzerine olumlu etki gösteriyor. Sivilce varsa, lezyonu daha fazla enfekte etmemek ve iz kalmasına neden olmamak için  kese ve lif yapılmaması gerekiyor. İçinde tea tree oil (TTO) gibi antimikrobial özelliği olan vücut temizleyicileri tercih edilebilir. Komedon ağırlıklı aknelerde ise peeling özelliği olan glikolik asitleri içeren ürünler  veya salisilik asitli temizleyiciler kullanılabilir.

Aktif aknede neler yapılmalıdır?

Aktif sivilceler de ek olarak vücutta kullanılabilen formda antibakteriyel akne  ürünleri kullanılabiliyor. Hafif aknede topikal retinoidler, benzoil peroksit,azelaik asit içeren ürünlerden yararlanılıyor. Orta ve yoğun aknede ise  topikal tedaviye dermatoloğun vereceği oral antibiyotikler ve gereğinde oral izotretinoin ekleniyor.

Sivilce izlerinde hangi yönteme başvuruluyor?

Akne sonrası  deride geçici ve kalıcı bazı izler oluşabiliyor. Uygun tedavi yapılsa bile  aknenin derinliğine bağlı olarak gelişebiliyor.

Geçici olan izler genellikle kızarıklık şeklinde kalıyor, tedavisiz de 6-8 ayda geçen bu izlere, geçmesini hızlandırmak amacıyla  retinoidli ve azelaik asitli kremler, peeling sistemleri, PRP gibi uygulamalar yapılabiliyor.

Kalıcı olan skarlar ise deriden çöküklük veya delikler halinde fark ediliyor. Skar yapısına bağlı olarak , dermapen, karbondioksit fraksiyonel lazer , fraksiyonel radyofrekans (altın iğne)  veya subsizyon ile iz tedavisi yapılabiliyor. Lazer sistemleriyle deride mikro hasarlar oluşturularak kolajen üretimi sağlanıyor. Subsizyon, derideki çökük alanın yapışık olduğu kısmın  iğne yardımıyla serbestleştirilmesidir, gerekiyorsa boşluğa dolgu konuyor.

Sivilce nasıl tedavi edilir?

Tedavi kişinin yaşına, aknenin nedenine ve şiddetine, yerleşim yerine göre farklılıklar gösteriyor. Saptanan bir neden varsa (ilaç, çevresel faktörler gibi) neden elimine edilmeye çalışılıyor.

Siyah noktalı (komedonal ) aknede; topikal retinoid, azelaik asit, salisilik asit, AHA içeren ürünler kullanılıyor ve gerekiyorsa peeling uygulamaları yapılıyor. Orta dereceli olan deride iltihaplı kabartılar olan akne tipinde topikal antibiyotikler, benzoil peroksit, oral antibiyotikler veriliyor.

Dirençli orta derece ve nodüler ve kistik aknede ise oral antibiyotiklere ek olarak oral isotretinoin kullanılıyor. Hormonal aknede kadınlarda antiandrojen ilaçlar veya oral kontraseptifler tedaviye ekleniyor. Akne tedavisinde kişi, tedaviye cevabın ortalama 6-8 haftada olacağı, kremlerin iritasyon yapabileceği, ilacın sürüleceği alanın akne lezyonlarının çevresine de yayılması gerektiği konusunda bilgilendiriliyor. Tedaviye uyum sağlanırsa sonuçlar yüz güldürücü oluyor. Şiddetli aknede uygun tedaviye rağmen izler kalabiliyor, ayrıca hormonal akne de tedavinin yıllar boyunca ara ara tekrarlanması  gerekebiliyor.

Sivilceli cilt bakımında nelere dikkat etmeli?

Günde 2 kez sivilceli bölge kurutucu olmayan ve PH’sı cilt ile uyumlu olan bir sindetle yıkanmalı. Cilt yağlıysa sabun kullanılabilir ama gliserin gibi nemlendiren bir madde eklenmiş olması tercih edilir Cildin ürettiği sebum denen yağlı salgı temizlenmeli, ancak  deri bütünlüğünü sağlayan lipid içeriği de korunmalıdır.
Yağlı ciltlerde  temizlik sonrası tonik kullanılabilir, ancak alkol oranı yüksek ürünler tercih edilmemeli. Nemlendiricide aranan özellikler deri bariyerini onarması, derinin su içeriğini arttırması su kaybını  azaltması ve non komedojenik, yani cilt üzerindeki gözenekleri kapatarak siyah nokta oluşturmayacak özellikte olmasıdır. Komedonal aknede içeriğinde AHA olabiliyor. Ancak akneli kişi zaten kullandığı ilaçlarla ciltte tahriş yaşadığı için deriyi yatıştıran, termal su, seramidler, aloe vera, hyaluronik asit gibi içeriği olan nemlendiricileri tercih edilmelidir. Akneli cildi olan kişilerin okluziv  (gözenekleri tıkayan) yoğun kapatıcılar kullanmamaları gerekiyor, Seçilecek fondöten  yağ içermeyen, mat/yarı mat,  pudra ise kompakt olmayan, transparan özellikli olmalı.
Yaz dönemlerinde nemlendirici yerine non komedojenik özellikli bir güneş koruyucu ile yetinilebilir.

Sivilceyi tetikleyen durumlar neler?

• Farklı antibiyotik içeren kremleri aynı zamanda kullanarak ilaca direnç gelişimine neden olmak
• Uygunsuz kozmetik kullanımı (okluziv, yağ bazlı)
• Yoğun makyaj yapmak
• Makyaj fırçalarını rutin olarak temizlememek, başkalarıyla paylaşmak
• Akneye yol açan sistemik ilaç kullanımı
• Menstrüasyon dönemi, gebelik, polikistik over sendromu
• Diyetin dengesiz olması
• Stres
• Sigara
• Sir ağda 
• Güneş
• Yoğun terleme
• Yoğun cep telefonu kullanımı: yüzde sürtünme ile akneyi tetikleyebiliyor. Ayrıca düzenli temizlenmiyorsa üzerinde bakteri birikimiyle akneyi tetikiyor.

Beslenmede nelere dikkat etmeli:

Karbonhidrattan zengin besinler: Karbonhidrattan zengin beslenmenin akneyle ilişkisi biliniyor. Glisemik indexi yüksek olan bu gıdalar kan şekerini arttırarak vücutta inflamasyona neden olabiliyor. Dolayısıyla beyaz ekmek, kraker, cips , fast food, kek , pirinç vb ürünler fazla tüketilmemeli.

İnek sütü: Progesteron benzeri hormon içerebiliyor. Dolayısıyla fazla tüketiminden kaçınılmalı. Çok yağlı olmadığı sürece peynir ve yoğurt tüketilebilir.
Protein tozu kullanımı: Spor yapanlarda yaygın görülüyor. Ancak içerdiği aminoasitlerden dolayı akneyi tetikleyebiliyor.
Çikolata: Çikolata akneyi olumsuz etkiliyor mu? Bunun yanıtı kesin değildir. Yine de sınırlı tüketilmeli, bitter tercih edilebilir.