“Şöhret kavramı meslek olarak pazarlanıyor”

Instagram’daki tween fenomeniyle ilgili neler söylemek istersiniz? Bu durum dünyada nasıl, ülkemizde nasıl yorumlanıyor?
Tween, yaklaşık 8-14 yaş grubu çocuklarını tanımlayan bir kategori. ABD’de 1900’lü yıllarda pazarlama alanında türetilmiş. Bizim dediğimiz garson boy tarzı gibi ilk olarak mağaza bölümleri olarak doğmuş. Eski İngilizce betwixt&between yani ‘ne o-ne bu’, ‘ikisinin arasında’ deyiminden türetilmiş. Bugün dudak parlatıcısından uyuma gözlüğüne, kitaptan çoraba varıncaya kadar milyar dolarları aşan endüstrilere sahip oldukça popüler bir kavram. Buraya kadar sıkıntı yok, ama Instagram’a tween etiketi yazıp bakın. Victoria’s Secret meleği gibi, yetişkin havası verilmiş, cinsiyeti öne çıkarılmış hatta pornografik izler taşıyan 10 binlerce kız çocuğunun paylaşımlarına rastlarsınız. Üstelik celebrity etiketi kullanılarak. Şöhret şekerine bulanmış, makyajlı, yapılı saçlı ve lüks giysiler içindeki çocuklar küçük kadınlar gibi pozlar veriyor. Aralarında takipçi sayısı hayli yüksek Instagram fenomenleri de var. Zaten özendirici olan da onlar. Türkiye Instagram kullamınında dünya beşincisi. Türkiye’de tween fenomen dünyaya oranla çok az, paylaşımlar daha ölçülü ama ‘tween fenomen’ olma arzusu çok yüksek. Bunu hem hesap sahibi olmalarından hem de Instaşöhret kimliğinin okullarda da taklit edilmesinden anlıyoruz.



Instaşöhret kimliği, çocuk fetişliğini ve sosyal statüyü nasıl etkiliyor?
Araştırmam farklı kolejlerde okuyan 20 tween kız çocuğu üzerine, dolayısıyla genelleme yapamam ama çevremden gözlemlediğim çocuklara ve Instagram’a bakarsak şöhret olmak istedikleri açık. Bunun nedeni annelerinin de biraz böyle olması. Sınırlar şöhret yapıcılar, endüstri, medya ve oyun ekonomisi tarafından belirleniyor, dolayısıyla da ‘şöhret’ kavramı bir meslek olarak pazarlanıyor. 10 bin takipçi sayısına ulaşan biri için küçük etkileyici olma ve markaların dikkatini çekme şansı doğuyor. 100 bin takipçide orta ölçekli, derken mega etkileyici ve celebrity olabiliyorsunuz. Fenomenliğin getirdiği sembolik kapital, kolejdeki çocuğun sosyal statüsüne de transfer oluyor yani çocuk birden havalı, iyi giyinen, güzel, fit ve etrafında ay gibi uyduları olan okul şöhreti haline geliyor. Benim görüştüğüm tween’lerin hepsi “Femonen olmak isterdim” dedi ama bunun Instagramda bir dizi kuralı var, o da çocukları fetiş objeler haline dönüştürüyor. Bu yolla da çocukluk katlediliyor ama nedense herkes derin bir sessizlik içinde.

Sizi bu kitabı hazırlamaya iten nedenler nelerdi?
Filtreli Güzellik kitabımızda güzellik kraliçeleri ve süper modellerle ilgili bir araştırma yapmıştım. Orada kız çocukları tarafından oldukça özendirici olan makyaj videoları yayınlayan modellere soru sormuştum. Kız çocuklarını fark ettikçe tween’lerin profesyonel modelleri taklit ettikleri pozlarıyla karşılaştım. O gün bu sorunu kaleme almaya karar verdim. Çocuk sosyolojisi konusunu araştırmaya başlayınca da Neil Postman’ın Çocukluğun Yokoluşu kitabından çok etkilendim. Feminist alanda çok kıymetli bir bilim insanı olan Prof. Dr. Yıldız Ecevit bana çok destek oldu, önsözü de o kaleme aldı.