Sonbahar hastalıkları

Yazı; İpek Koşan
*Bebeğimle Elele Dergisinden alınmıştır.

Kreşe, anaokuluna ya da ilkokula ilk kez gidecek bir çocuğunuz varsa sizi de onu da yeni deneyimler bekliyor. Yeni ortamlar, yeni insanlar, yeni mobilyalar, halılar, yeni alerjenler ve maalesef yeni mikroplarla tanışacak. Bazılarına bana mısın demeyecek ama bazılarından da etkilenecek. Yani uzun lafın kısası hayatı da bedenen güçlü olmayı da okuldaki deneyimleri ile öğrenecek. Size düşen ise onun güçlü bir fiziksel bedene sahip olmasını desteklemek, hastalık oluştuğunda ise doğru yönetmelere başvurmak... Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Banu Küçükkırım, havanın serinlemesiyle birlikte kapalı alanlarda daha çok zaman geçirilmeye başlandığını, soğuk havanın çocuklarda da kılcal damarlarda büzüşmelere yol açtığını belirtiyor ve bu durumun vücudun savunma elemanlarının hastalık etkenlerinin olduğu bölgelere ulaşmasında güçlüğe neden olduğunu söylüyor. Ayrıca havada asılı kalan partiküllerin solunması, virüs ile bakterilerin bulaşmasını kolaylaştırıyor. İşte tüm bu nedenlerden dolayı sonbaharla birlikte çocuklarda özellikle üst ve alt solunum yolları enfeksiyonlarında ve sonbahar alerjilerinde artış saptanıyor. Uzman Dr. Banu Küçükkırım, okulların açılmasıyla birlikte görülme sıklığı artış gösteren hastalıkların başlıcalarını anlattı.

NEZLE VE GRİP
Çocuklarda okul döneminde en sık görülen üst solunum yolu enfeksiyonu, nezle ve grip oluyor. Mevsim geçişlerinde, kapalı ortamlarda ve hijyenin yetersiz olduğu durumlarda virüs ile bakteriler hızla yayılıyor. Nezle ve grip hastalıklarında çocuklarda ortaya çıkan şikayetler yeteri kadar hızlı tedavi edilmezse 2-3 haftaya kadar uzayabiliyor. 
Belirtileri: Her iki hastalıkta da burun tıkanıklığı ve burunda kuruma, şeffaftan başlayarak yeşilimsi hale gelen burun akıntısı, ateş ve halsizlik, kırgınlık, iştahsızlık, eklem ağrıları ile öksürük gelişiyor. Grip daha ani başlayan, sıklıkla ateşin daha yüksek seyrettiği bir hastalık. Gripte kas ve eklem ağrıları daha yoğun, ateş ve halsizlik daha belirgin hale geliyor.
Tedavisi: Viral bir hastalık olduğu için nezle ve gripte antibiyotik kullanmanın bir faydası yok. Tedavide ateş düşürücüler, ağrı kesiciler, vitamin takviyesi, buhar banyoları, dinlenme ve bol sıvı takviyesi öneriliyor. Ateş çok yüksek seyrederse, koyu burun akıntılarında şikayetler uzun sürerse antibiyotik kullanmak gerekebiliyor. Gribal enfeksiyonlardan sonra sık gelişen komplikasyonlar arasında orta kulak iltihabı, sinüzit veya bronşit geliyor. Bu hastalıklar geliştiğinde de antibiyotik tedavisine ihtiyaç duyuluyor.

FARANJİT VE BADEMCİK ENFEKSİYONU 
Farenjit, boğazın arka duvarının iltihabı olarak biliniyor. Bademcik enfeksiyonu ise ‘tonsillitte’ denilen, boğazın giriş kapısı olan ve tonsiller isimi verilen lenf nodlarının enfeksiyonudur.
Belirtileri: Boğazda yanma ile ağrı ve bademciklerde kızarma tonsillitlerin belirtilerini oluşturuyor. Ateş, yutkunmada zorluk ve ses kısıklığı ile başlıyor. Boğazda yutma güçlüğü boğazda memran şeklinde beyaz iltihaplanma olabiliyor. Bu iki hastalıkta bademciklerde şişme dışında tüm belirtiler ortak oluyor.
Tedavisi: Her iki hastalığın tanısında da boğaz kültürü isteniyor. Çocuklarda özellikle beta hemotilitik streptokok enfeksiyonlarının diğer viral ya da bakteriyel tonsillofarenjitlerde ayırıcı tanısı boğaz kültürü ile yapılıyor. Beta enfeksiyonlarının tedavisi ve süresi farenjt ve bademcik enfeksiyonundan farklı oluyor. Farenjit ve bademcik enfeksiyonunun tedavisi standart antibiyotiklerle yapılırken, beta enfeksiyonlarında penisilin tedavisi 10 güne tamamlanarak kullanılıyor. Tedavi edilmemiş beta enfeksiyonlarında çocuklarda özellikle geç kalındığında akut eklem romatizması ve ciddi kalp ile böbrek hastalıklarına neden olabiliyor. Bu yüzden tedaviye erken başlanması büyük önem taşıyor.

Aşılama önemli!
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Banu Küçükkırım nezle ve gripte asıl tedavinin, koruyucu tedavi olduğuna dikkat çekiyor. Eylül-ekim aylarında tek doz olarak, altı aylıktan büyük her çocuğa aşılama yapılabiliyor. Eğer çocukta çok sık gribal enfeksiyon görülüyorsa, şikayetler uzun sürüyorsa, her seferinde antibiyotik kullanılması gerekiyorsa, farenjit, bronşit gibi komplikasyonlar gelişiyorsa veya anne-babanın mesleklerinden dolayı eve gribal enfeksiyon getirme ihtimali yüksekse grip aşısı mutlaka öneriliyor. Ancak alerjik hastalığı, astımı veya kalp hastalığı olan çocuklara grip aşılaması tavsiye edilmiyor

KIZIL 
Kızıl, bakterilerin neden olduğu ve 3-12 yaş arası çocuklarda, sonbahar sonu ile kış aylarında sık görülen bulaşıcı bir hastalık. Hastaların burun, boğaz salgıları ve deri döküntüleri aracılığıyla bulaşıyor. Kuluçka süresi 2-4 gün sürüyor.
Belirtileri: Hastalık belirtileri arasında ani başlayan yüksek ateş, baş, boyun, karın ağrısı yer alıyor. Çocuğun bademcikleri şişiyor ve kızarıyor. Dil, çilek görünümünde ve paslı oluyor. Daha sonra kıpkırmızı ahududu görüntüsü alması kızılın tipik özelliğini oluşturuyor. Döküntüler, hastalığın başlangıç belirtilerinden 1-2 gün sonra yüzde başlıyor ve ardından vücuda yayılıyor. Önceleri sarımtırak kırmızı ve toplu iğne başı büyüklüğündeki döküntüler birbiriyle birleşiyor ve bütün vücut derisi güneş yanığı görüntüsü alıyor. Döküntüler dirsek içi, kasıklar, diz altı, koltuk altı gibi kıvrımlı yerlerde yoğunlaşıyor.
Tedavisi: Kızıl hastalığının tedavisi gecikmeden antibiyotik tedavilerine doktor kontrolünde başlanması gerekiyor. Çünkü kızıl erken tedavi edilmezse böbrek hastalığı, romatizma, orta kulak iltihabı ve zatürreye neden olabiliyor. Hastalığın aşısı yok. Hasta çocukla temastan kaçınmak gerekiyor. Hasta ile temas eden kişilerin de boğaz kültürü alınmalı, sonuç pozitif çıkarsa hemen tedaviye başlanmalı.

LARENJİT
Larenjit, ses teli ve çevre dokularının iltihabı ve ödemi ile seyreden viral bir enfeksiyon. Sonbahar aylarında ve kış başlangıcında okulların açılmasıyla birlikte görülme sıklığında belirgin artış oluyor.
Belirtileri: Çoğunlukla ses kısıklığı, yutma güçlüğü, nefes darlığı ve öksürükle kendini gösteriyor. Alerjik çocuklarda larenjit yatkınlığında artış oluyor.
Tedavisi: Uzman Dr. Banu Küçükkırım, larenjit hastalığının çocuklarda acil müdahale gerektiren bir durum olduğuna dikkat çekerek şunları söylüyor: “Tedaviye mutlaka hastanede başlamak gerekiyor. Tedaviye verilecek cevaba göre ayakta tedavi edilse bile çocuğun sık kontrollerle doktor takibinde tutulması gerekiyor. Soğuk buhar tedavisi ve larenksteki ödemi çözecek inhaler tedavide solunum yolundan maske yardımıyla veya özel aletlerle sıvı ilaçlar veriliyor. Solunum yolu enfeksiyonlarından ve nezleden korunmak larenjit sıklığını azaltıyor.

SONBAHAR ALERJİLERİ
İlkbahar kadar yoğun olmasa da, sonbaharda da alerjik rahatsızlıklar oluşabiliyor. Okulların başlaması hijyen ortamının değişmesiyle birlikte alerjik burun akıntıları ve göz akıntıları ortaya çıkıyor ve buna konjunktivit deniyor. Belirtileri: Sonbahar alerjileri genellikle burun akıntısı, burun tıkanıklığı ve hapşırık ile seyrediyor. Ancak nezle ve gripten farklı olarak ateş, halsizlik gibi enfeksiyon belirtileri eşlik etmiyor. Tedavisi: Tedavi tamamen antialerjik ilaçlardan oluşuyor. Özellikle alerjik çocukların eylül ayı başlangıcında koruyucu antialerjik tedavilerine başlanması gerekiyor.

TEMİZ HAVA, TEMİZ ELLER, SAĞLIKLI YEMEKLER
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Banu Küçükkırım çocukları üst ve alt solunum yolları hastalıklarından korumanın yollarını şöyle anlatıyor:
• Enfeksiyon hastalıkları temas ve damlacık yoluyla bulaştığı için en önemli korunma, mekanı havalandırmanız ve hasta iseniz çocuğunuzla temas etmemeniz.
• Çocuğunuzun el hijyenine dikkat edin. Ellerini sık sık yıkamasını sağlayın.
• Vücut direncini yüksek tutmak için çocuğun iyi beslenmesi gerekiyor. Sürekli hazır gıda yiyen, az sebze-meyve tüketen, özellikle spor aktivitesi yapan çocuklarda veya yoğun sınav stresinin çok olduğu dönemlerde vücudunu özellikle C vitamini ve diğer vitaminlerle desteklemesi öneriliyor.
• Hasta kişilerin çocuğun yanında maske takmaları, onunla tokalaşmamaları onu öpmemeleri alınacak önlemler arasında yer alıyor.
• Çocuğun aynı çatal, kaşık, bardak gibi eşyaları kullanmaması da alınacak önlemler arasında yer alıyor.
• Grip aşısı, grip aşılamasının şart olduğu çocuklarda ve alerjik çocuklarda koruma sağlıyor.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren doğal besinlerin alımına özen göstermek gerekiyor. Domates özellikle içerdiği C, E vitamini ve antioksidanlar (likopen) ile grip ve nezleden koruyucu özellik taşıyor. Kayısı ve elma da bağışıklık sistemini güçlendiren meyvelerden. Kayısı, A ve B3 (niasin) vitamini, kalsiyum, magnezyum, potasyum ve fosfor sayesinde grip ve nezleye karşı çocukların bünyesini koruyor. Elma ise, B3 ve E vitamini, potasyum ve bol miktarda pektin içeriyor. Bu maddeler immünolojik reaksiyonların sağlandığı enzimlerin aktivitelerini artırarak etkinlik sağlıyor. Üzümdeki demir oranının yüksek olması nedeniyle vitaminden zengin olmasının yanı sıra bağışıklığı artırıyor. Nar, C vitamininden portakal gibi en zengin meyvelerin başında geliyor. Demir ve potasyum içeriği yüksek olduğu için bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Nar çekirdeğinde bulunan punisik asit, bağışıklık sistemi üzerine uyarıcı etkileri nedeniyle son yıllarda üzerinde en çok çalışılan doğal bir ürün. Enflamasyonu baskılayıcı etkileri ve antioksidan özelliği nedeniyle günümüzde çocuklarda artan şekilde kullanılıyor.

Enfeksiyon hastalıkları temas ve damlacık yoluyla bulaştığı için en önemli korunma, mekanı havalandırmanız ve hasta iseniz çocuğunuzla temas etmemeniz.



HASTALANSA DA YAPILABİLECEKLER VAR
• Portakal ve portakal kabuğunun, zencefilin aynı zamanda bağışıklama dışında öksürüğü azaltıcı etkisi olduğu bir gerçek.
• Vişne ve vişne suyu da potasyum ve A vitamininden zengindir. Doğal bir ateş düşürücü olarak biliniyor.
• Gribal enfeksiyonlar sırasında öksürük refleksi üzerine etkili olan ve bağışıklamayı artıran çörek otu yağı, zencefil-bal karışımı ve keçiboynuzu özü çocuklarda sık kullanılan ve kabul görmüş doğal ürünlerden. Keçiboynuzu özünün geniz ve bronşlardaki sekresyonu atıcı etkisi yıllardır biliniyor. Pekmezinden farklı olarak yoğun kıvamlı olan bu öz, çocukların öksürüklerinde balgam sökücüler olarak etkili oluyor.
• Çörekotu tohumu yağı, esansiyel yağ asitlerinden zengin olması nedeniyle bağışıklık sistemi üzerine olumlu uyarıcı etki yapıyor.
• Son yıllarda yorgunluk giderici olduğu bilenen ruşeym yağı A, D ve E vitaminlerinden çok zengin bir yağdır. Bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Çocuklarda yeni yeni kullanım alanı bulmaya başladı.

Antibiyotik Çözüm Değil!
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Banu Küçükkırım, enfeksiyon ortaya çıktığında uygun tedaviye başlamak için gecikmemek gerektiği uyarısında bulunarak şunları söylüyor: Uygunsuz antibiyotik kullanılmamasına özellikle dikkat edilmeli. Çünkü viral enfeksiyonlarda gereksiz antibiyotik kullanımı başka hastalık etkenlerinin direnç göstermesine neden olabiliyor. Bakteriyel enfeksiyonlarda ise erken dönemde alınacak antibiyotiklerle bu hastalıkları atlatmak kolay oluyor.”