Spiral (Rahim içi araç) nedir, nasıl takılır? Spiral takıldıktan sonra nelere dikkat edilmelidir? 18 soruda spiral hakkında merak edilenler

Doğum kontrol yöntemleri, istenemeyen hamilelikler için alınan yöntemler olarak açıklanabilir. Doğum kontrol hapı, kondom veya spiraller bu yönteme örnek olarak gösterilebilir. Rahim İçi Araç (RİA), gebelikten korunmak amacıyla rahim içine yerleştirilen, genellikle T şeklinde bir alettir. Halk arasında “spiral” olarak bilinir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Birgül Karakoç spiral hakkında merak edilenleri detaylıca anlattı. 

İçindekiler

1. Spiral (Rahim İçi Araç) Nedir?
2. Spiral Çeşitleri Nelerdir?
3. Spiral Hamileliği Nasıl Önler?
4. Spiral Kimler İçin Uygundur?
5. Spiral Nasıl Takılır?
6. Spiral Ne Zaman Takılır?
7. Spiral Takıldıktan Sonra Nelere Dikkat Etmek Gerekir?
8. Spiral Takılma Süreci Acı Verir Mi?
9. Spiral Nasıl Çıkarılır?
10. Spiral Kullanmanın Avantajları Nelerdir?
11. Spiral Enfeksiyonu Belirtileri
12. Spiral Zararları Nelerdir, Yan Etkileri Var mıdır?
13. Spirali Kimler Kullanamaz?
14. Hormonlu Spiralin Ek Faydaları Var mıdır?
15. Spiral Ömrü Ne Kadardır?
16. Spiral Kısırlık Yapar Mı?
17. Spiral cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korur mu?
18. Spiral Nasıl Kayar? Spiral Kayarsa Ne Olur? Spiral Kaydığını Nasıl Anlaşılır?

Spiral (Rahim İçi Araç) Nedir?

Rahim İçi Araç (RİA), gebelikten korunmak amacıyla rahim içine yerleştirilen, genellikle T şeklinde bir alettir. Halk arasında “spiral” olarak bilinir.  RİA’lar genellikle uzun süreli, etkili ve geri dönüşümlü, takılması – çıkarılması ameliyat gerektirmeyen  bir doğum kontrol yöntemidir, yaygın olarak kullanılmaktadır.  RİA takıldıktan sonra, değiştirme zamanı gelene kadar (markasına bağlı olarak üç ila 10 yıl) doğum kontrolü konusunda endişelenmeye gerek yoktur.

Küresel olarak, doğum kontrolü kullanan kadınların yaklaşık %23'ü RİA'yı seçmektedir

Spiral Çeşitleri Nelerdir?

İki ana tipi vardır.

Hormonlu RİA

Bakırlı RİA

Spiral Hamileliği Nasıl Önler?

Tüm RİA'lar rahim içinde bir bağışıklık sistemini tetikler. Vücudunuz RİA'yı bir istilacı olarak tanır ve kendini savunmak için harekete geçer. Bu süreç inflamasyonla sonuçlanır. Rahminizdeki spirale karşı olan savunma sperm için toksik bir ortam yaratır. Sonuç olarak sperm, yumurtayı döllemek için fallop tüplerinize ulaşamaz.

Ayrıca RİA’nın bakır iyonları spermlerin hareketliliğini ve yumurtayı dölleme kapasitesini azaltır. Hormonlu RİA rahim iç yüzeyini incelterek gebelik için rahim iç yüzeyini uyguınsuz hale getirir ve rahim ağzı salgısını kalınlaştırarak spermin rahim içine ulaşmasını engeller.

Spiral Kimler İçin Uygundur?

RİA’lar gebe kalmayı istemeyen, doğum yapmış veya yapmamış kadınlar için uygun olabilir. Ancak mutlaka uygulamadan önce bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanı  tarafında muayene ve değerlendirme yapılması gereklidir.

Spiral Nasıl Takılır?

RİA'yı yalnızca bir sağlık uzmanı takabilir, ayarlayabilir veya çıkarabilir.

Doktorunuz sağlığınıza ve yaşam tarzınıza bağlı olarak RİA için iyi bir aday olduğunuzdan emin olup gerekirse gebelik testi ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından tarama yapmayı önerebilir. İşlem öncesinde hissedilebilecek ağrı açısından görüşmek faydalı olacaktır. Birçok kişi RİA'nın takılmasını hiçbir sorun yaşamadan tolere eder. Bazıları ise deneyimin nasıl olacağı konusunda endişe duydukları için RİA taktırmaktan kaçınırlar. Doktorunuz, hissedebileceğiniz herhangi bir ağrı veya rahatsızlığı azaltmak için önceden ağrı kesici ilaç almanızı önerebilir. Ayrıca işlemden önce bölge uyuşturabilirler.

RİA'nın yerleştirilmesi poliklinik şartlarında ve on beş dakika veya daha az süren bir işlemdir.

Jinekolojik muayene pozisyonunda, uygun sterilizasyon sağlanıp, uygun ağrı kesici yöntemler kullanılarak yerleştirme işlemi yapılır. İşlem sırasında hafif veya yoğun kramplar olabilir. Bu nedenle günün kalan kısmında istirahat iyi olacaktır.

Spiral Ne Zaman Takılır?

Siklusun herhangi bir gününde takılabilir. Ancak gebelik olup olmadığından emin olmak ve rahim ağzının doğal hafif açıklığı olduğu zaman olan adetin ilk 5 gününde takmak tercih edilir.

Doğumdan 4-6 hafta sonra takılabilir.

Düşük veya küretajdan sonra koşullar uygunsa hemen takılabilir.

Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde bakırlı spiral takılarak gebelik önlenebilir.

Spiral Takıldıktan Sonra Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

• Hemen işlem sonrası sersemlik veya baş dönmesi olabilir. İstirahat önerilir.
• Karında kramplar veya sırt-bel ağrıları olabilir.
• Hafif vajinal kanama veya lekelenmeler yaşanabilir. .
• Ağrı kesiciler ve sıcak uygulama ağrı için faydalı olacaktır.

Spiral Takılma Süreci Acı Verir Mi?

Kişiye göre değişmekle birlikte hafif ağrılı bir işlem olarak adlandırabiliriz. Özellikle vajinal doğum yapmamış olanlarda işlem biraz daha ağrılı olabiliyor.

Spiral Nasıl Çıkarılır?

Çıkarılma işlem genellikle daha kolaydır. Vajina içinde, rahim ağzında bırakılan ipten çekilerek çıkartılır. İpi izlenmiyor veya kopmuşsa o zaman yine hafif anestezi altında histeroskopi aleti yardımıyla, spiral görülerek çıkartılabilir.

Spiral Kullanmanın Avantajları Nelerdir?

• %99 başarı oranına sahiptir.
• Uygun maliyetlidir.
• Hamile kalmaya karar verdiğinizde çıkarmak yeterli.
• Kullanan kişi herhangi bir bakım yapılmadan yıllarca kullanılabilir
• Doğum kontrol hapını kaçırmak, doğum kontrol aşısı yaptırmayı unutmak gibi endişelerinden kurtulmuş olunur.
• Bazı çalışmalar, bazı RİA markalarının rahim ağzı kanseri, endometriyal kanser, yumurtalık kanseri ve pelvik inflamatuar hastalık riskini azaltabileceğini ileri sürmektedir.
• Hormonlu spiral ayrıca ağır adet kanamalarını azaltır, kansızlığı önler. Ayrıca adet sancısı ve endometriosis ağrılarını azaltmaktadır.

Spiral Enfeksiyonu Belirtileri

Kötü kokulu ve her zamankinden farklı akıntı, ara kanamalar veya yoğun karın ve kasıklarda ağrı olabilir. Ayrıca ciddi enfeksiyonlarda  ateş, halsizlik eşlik edebilir.

Spiral Zararları Nelerdir, Yan Etkileri Var mıdır?

RİA adet döngüsünü bozabilir:

Bakır RİA'lar adet kramplarınıı daha da kötüleştirebilir ve özellikle RİA takıldıktan sonraki ilk birkaç ayda adet kanamasını artırabilir.

Hormonal RİA'lar, özellikle yerleştirildikten sonraki ilk birkaç ay boyunca adet dönemlerinizi düzensiz hale getirebilir ve hatta tamamen kanamaları kesebilir.

Spirali Kimler Kullanamaz?

• Gebelik şüphesi veya zaten gebeliği mevcutsa takılmaz.
• Pelvik enfeksiyon veya cinsel yolla bulaşan aktif bir enfeksiyon ( bel soğukluğu gibi)  halinde veya yakın zamanda geçirilmiş pelvik enfeksiyon hikayesi olanlarda kullanılmaz.
• Tanısı konmamış anormal vajinal kanamalar veya adet düzensizlikleri olanlar.
• Rahimde yapısal anormallikler (çift rahim, rahim içinde perde, rahim içinde miyom veya polipler gibi)
• RİA’nın yerleşimini veya etkisini engelleyecek anatomik problemler.
• Bakırlı RİA için bakır allerjisi veya Wilson hastalığı olanlarda
• Hormonlu spiral için progesterona duyarlılık varsa
• Aktif olarak rahim veya rahim ağzı kanseri olanlar
• Tanısı konmamış veya tedavisi yapılmamış şüpheli rahim ağzı lezyonu varlığında
• Birden fazla partneri olanlar cinsel yolla bulaşan hastalık riski yüksek olanlar kullanamaz.

Hormonlu Spiralin Ek Faydaları Var mıdır?

• Rahim içine Progesteron hormonu salgılar. Bu hormon rahim iç yüzeyini incelterek ve rahim ağzı salgısını kalınlaştırarak gebeliği önler.
• Adet kanamalarının miktarını ve süresini önemli ölçüde azaltır. Hatta bazı kadınlarda kanamalar tamamen kesilebilir.
• Aşırı adet kanamaları olan kadınlarda etkili bir tedavi seçeneğidir.
• Ağrılı adet gören kadınlarda rahim kasılmalarını ve adet ağrısını azaltır.
• Endometriozis ve adenomiyozis nedeniyle oluşan ağrıyı ve kanama sorunlarını hafifletebilir.
• Özellikle menopoz döneminde öztrojen tedavisi alan kadınlarda, rahim içi dokunun korunması için kullanılabilir.
• Menopoz öncesi dönemde düzensiz kanamaları olan kadınlarda kanama kontrolü amaçlı kullanılabilir.
• Miyom kaynaklı aşırı adet kanamalarını kontrol etmeye yardımcı olabilir.

 

Spiral Ömrü Ne Kadardır?

Bakırlı spiral için 5 ila 10 yıl. Bazı markalar 12 yıl etkili olabilir. Ömrü, kullanılan bakır miktarı ve tasarımına bağlıdır.

Hormonlu spiraller 3 ila 7 yıl arasında etkilidir.  Ömrü kullanılan hormon miktarı ve markasına bağlıdır. Örneğin MİRENA genellikle 5 yıl, bazı durumlarda 7 yıl etkili olabilir.

Spiral Kısırlık Yapar Mı?

Spiral genellikle doğru kullanıldığında kısırlığa neden olmaz. Spiral çıkarıldıktan sonra doğurganlık genellikle hızla geri döner.

Spiral cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korur mu?

Hayır. Spiral cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamaz ve gerekirse ek önlemler alınması gerekir.

Spiral Nasıl Kayar? Spiral Kayarsa Ne Olur? Spiral Kaydığını Nasıl Anlaşılır?

Spiralin kayması, rahim içinde yer değiştirmesi veya rahimden kısmen dışarı çıkması durumudur. Bu durum nadiren görülse de, kayma olduğunda koruyuculuk azalabilir veya tamamen ortadan kalkabilir.

Spiral doğru yerleştirilmediyse kayma riski artabilir.

Özellikle adet döneminde olan güçlü rahim kasılmaları spiralin yer değiştirmesine neden olabilir.

Nadiren yoğun fiziksel aktivite veya fiziksel travma kaymaya neden olabilir.

Rahimde miyom, septum gibi yapısal sorunlar varsa kayabilir.

Spiral kayarsa gebelik riski artar. Rahim duvarına zarar verebilir. Adet düzensizlikleri, kanama miktarında artış, lekelenmeler veya ağrı oluşabilir.

Spiral takıldıktan sonra vajinada rahimden uzanan ince iplikler hissedilir. Eğer bu iplikler hissedilmiyorsa ya da normalden uzun veya kısa hissediliyorsa kaymış olabilir. Normalden fazla adet kanaması, lekelenme veya karın alt bölgesinde ağrı varsa kaymış olabilir. Spiral bazen vajinadan dışarı çıkabilir.

Spiral doğru şekilde yerleştirilmelidir.

Takıldıktan sonraki 4-6 hafta içinde kontrol etmek gerekir.

Düzenli aralıklarla spiral muayenesi yapılmalıdır.