Üçlü tarama testi nedir, nasıl yapılır? Üçlü tarama testi ne zaman yapılır? Üçlü tarama testi hakkında 8 soru cevap

Gebelikte ikili test, üçlü test, dörtlü test gibi testler anne adayı bireyin sahip olduğu kromozom anomalili çocuk dünyaya getirme ihtimalini ölçmek amacı ile yapılmaktadır.  Üçlü tarama testi nedir, nasıl yapılır? Üçlü tarama testi ne zaman yapılır? Üçlü tarama testinde nelere bakılır?  Üçlü tarama testinde başarı oranı nedir? Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğretim Üyesi Ayşe Şeyma Küçükakça üçlü tarama testine dair merak edilenleri anlattı...

İçindekiler

1. Üçlü tarama testi nedir? Neden yapılır?
2. Üçlü tarama testi ne zaman ne zaman yapılır?
3.  Üçlü tarama testi nasıl yapılır?
4. Üçlü tarama testinde nelere bakılır?
5. Üçlü tarama testinde normal değerler kaçtır?
6. Üçlü tarama testi zorunlu mudur ?
7. Üçlü tarama testi sonuçları nasıl değerlendirilir?
8. Üçlü tarama testinde başarı oranı nedir?

Üçlü tarama testi nedir? Neden yapılır?

Gebelikte tarama testleri, bebekte ortaya çıkabilecek birtakım genetik hastalıklara yönelik riskleri belirlemek amacıyla uygulanır. Gebeliğin ikinci üç aylık (ikinci trimester) döneminde  uygulanan üçlü tarama testi, down sendromu (trizomi 21), nöral tüp defekti ve trizomi 18 (edwards)  adı verilen genetik hastalıkların anne karnındaki bebekte olma olasılığını saptayan bir kan incelemesidir.

Üçlü tarama testi ne zaman ne zaman yapılır?

Üçlü tarama testi, gebeliğin ikinci üç aylık (ikinci trimester) sürecinde yapılır.  Bu test için sıklıkla gebeliğin 16. ve 18. gebelik haftaları arası tercih edilir.

Üçlü test sonucunun güvenilirliği için verilen kanda bulunan alfa-fetoprotein (AFP), total beta-human koryonik gonadotropin (hCG) ve unkonjuge estriol (E3) değerlerinin doğru zamanda ölçülmesi son derece önemlidir.

Üçlü tarama testi nasıl yapılır?

Anne adayından alınan kan örneğinde, 3 adet farklı hormon ölçümü yapılır. Bu hormonlar;  alfa-fetoprotein (AFP), total beta-human koryonik gonadotropin (hCG) ve unkonjuge estrioldür (uE3)

Yapılan bu hormon ölçümünü, anne adayının yaşı, kilosu, sigara kullanıp kullanmadığı gibi değişkenler ve hamilelik haftası ile beraber özel bir oran hesaplaması yapılır. Bu oran sonrasında gebelikte bebeğe ait özellikle Tizomi 21 (Down sendromu), Trizomi 18 (Edwards Sendromu) gibi kromozom bozukluklarıyla birlikte “Nöral tüp defektleri” adı verilen anomalilerin taranmasıdır.

Üçlü tarama testinde nelere bakılır?

Üçlü testte; Trizomi 21 (down sendromu),Trizomi 18 (edwards sendromu) ve bebeğin beyin ve-veya omurilik yapısındaki anomali ( Nöral tüp defekti) gibi hastalıkların önceden tespiti hedeflenmektedir.

Üçlü tarama testinde normal değerler kaçtır?

• Her hastalık için belirlenenen normal değerler farklılık göstermektedir.
• Yani üçlü testte bakılan down senromu için 1/250 nin altı anormal kabul edilirken,
• Edwards senromu için bu değer 1/100 olarak belirlenmiştir.
• Nöral Tüp Defekti için, AFP değeri normal değerin iki katından fazla çıkması anlamlıdır .

Üçlü tarama testi zorunlu mudur ?

Üçlü test ile taraması yapılan genetik hastalıkların rutin kadın doğum değerlendirmelerinde çoğu zaman saptanamayabileceğinden ailelerimize  tarama testlerini önermekteyiz.

Burada ebeveynler genelde dörde ayrılıyor;

• Tarama testini yaptırıp bir problem çıkması durumunda kesin sonuca giderek anomalili gebeliği erken tanı ile sonlandırmak isteyen ebeveynler,
•  Tarama testlerini yaptırmayıp her sonucu kabul edip doğumda bile bu sonuçla karşılaşsa kabul edeceğini bildirerek test yaptırmayan ebeveynler,
• Tarama testini yaptırıp herhangi bir problem çıkması durumunda kesin sonuca gidip sonlandırmadan kendini doğum öncesi bu duruma hazırlamak isteyen ebeveynler,
• Tarama testi yerine anne kanından fetal dna baktırıp daha kesin sonuca ulaşmak isteyen ebeveynler
• Bizler hekim olarak ailelerimizi tarama testi zamanı geldiğinde gerekli açıklama ve önerilerimizi sunarız sonrası ailenin insiyatifindedir. Yani hiçbir test için zorlayamayız.

Üçlü tarama testi sonuçları nasıl değerlendirilir?

Hesaplanan özel oran istatistiği ile yapılan değerlendirme sonucu çıkan risk oranının; olması gereken sınırlarda olup olmamasına göre ileri tetkike gerek olup olmadığına karar verilir.

Tekrar hatırlatmak gerekirse üçlü test bir tarama testidir yani yüksek riskli hastayı belirler ve sonuca göre kesin tanı testleri önerilir.

Anlatmak istediğimizi somutlaştıralım: Yapılan test sonucu Down sendromu riskinin 1:1000 olarak rapor edildiğini kabul edelim. Bu sonuç bize bebekte Down sendromu olup olmadığını belirtmez. Bu raporda, örnekteki anne adayı ile aynı özelliklere sahip 1000 anne adayından sedece 1 tanesinin Down sendromlu bebek doğurduğu bu nedenle bu annenin de Down sendromlu bebek doğurma ihtimalinin 1000’de bir olduğu söylenmektedir.

Down sendromu için kabul edilen sınır 1:250’dir. Riskin daha yüksek çıkması durumunda (örneğin 1:200 ya da 1:20) ileri tetkik olan amniyosentez önerilir. Risk 1:20 olarak belirlenmiş olsa bile bebeğin sağlıklı olma olasılığı Down sendromu olma olasılığından yaklaşık 20 kat fazladır.

Üçlü tarama testinde başarı oranı nedir?

Tüm tarama testlerinde olduğu gibi üçlü testin de yanılma olasılığı vardır ve hatalı pozitif ya da hatalı negatif sonuçlar çıkabilir.

Hatalı pozitif sonuç bebek normal olduğu halde testin pozitif çıkması, yani riskin yüksek çıkması durumuyken;

Hatalı negatif sonuç ise risk düşük yani test negatif olduğu halde bebekte down sendromu, trizomi 18 ya da nöral tüp defekti anomalilerinden biri ya da daha fazlasının olması durumudur.

Üçlü testin Down sendromunu yakalama olasılığı %60 -70 civarında olup %5 kadar hatalı pozitif olma olasılığı vardır.

Akılda tutulması gereken diğer bir durumda üçlü test sonucunda yüksek risk saptanması bebekte kesinlikle problem olduğunu göstermediği gibi riskin az hatta çok düşük çıkması da bebeğin sağlıklı olduğunu garanti etmez.