Uykusuzluk (insomnia) problemine neden olan durumlar nelerdir? (videolu anlatım)

Uyku, sağlığımız ve sosyal hayatımız için önem bir faktördür. Uyku bozuklukları ise insanların gündelik hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. İnsomnia da uykusuzluğun önemli bir etkeni olmasına rağmen birçok vatandaşın farkında olmadığı uykusuzluk sendromları arasında yer almaktadır. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Dilek Necioğlu Örken, uykusuzluk (imsomni) türlerini ve konu hakkında merak edilenleri tüm ayrıntılarıyla sizler için anlattı.

Uykusuzluk (insomnia) nedir?

Uykusuzluk olarak tanımlayabileceğimiz insomni aslında bir uyku bozukluğudur. İnsomnisi olan kişiler uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte zorluk çekerler. Bazen de uyandıklarında kendilerini dinlenmiş hissetmezler.

Günlük yaşantımızdan hepimizin bildiği gibi uyku ihtiyacı kişiden kişiye çok değişkendir. Kimi kişiye 4 saatlik uyku yeterken kimisi günde mutlaka 8 saat uyumalıdır. Bu nedenle uykusuzluk kavramı uykuda geçirilen saat ile ilgili değildir.

İnsomni kısa veya uzun süreli olarak görülebilir!

İnsomni stresli bir duruma bağlı ortaya çıkan ve birkaç gün süren ve stres ortadan kalktığında düzelen kısa süreli bir durum olabileceği gibi uzun süreli bir problem de olabilir. Üç aydan uzun süren uykusuzluk sorunu kronik insomni olarak adlandırılır. İnsomni, genellikle tekrarlayan ve ısrarcı bir sorun olabilir. Israrcı olmasında rol oynayan risk faktörleri yaşlılık, kadın cinsiyet ve belirtilerin şiddetinin artmasıdır.

Uykusuzluk (insomnia) belirtileri nelerdir?

İnsomnisi olan kişiler uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekte zorlanırlar. Gün içinde yorgun olabilirler. Unutkanlıkları olabilir ve net olarak düşünemeyebilirler. Enerjileri düşük olabilir, kendilerini gergin ve depresif hissedebilirler. Normal kişilere göre daha çok hata yapabilir ve daha çok kazaya karışabilirler. Bu semptomlar o kadar fazla olabilir ki kişinin iş ve aile yaşamını olumsuz etkileyebilir. Bu belirtiler bazen yeterli saat uyuyan kişilerde bile görülür.

Kısa süreli insomni hakkında merak edilenler

Kısa süreli insomni 3 aydan kısa sürelidir ve genellikle stresle ilişkilidir. Kısa süreli uyku bozukluğuna yol açan durumlar sevilen birinin kaybı, boşanma, işsiz kalma, yeni cerrahi girişim ya da hastalık ve ağrı, kafein gibi bazı uyarıcıların, alkolün, bazı ilaçların ve uyuşturucu gibi yasal olmayan maddelerin kullanılması ya da bırakılması, uyku mekanın değiştirilmesi olabilir. Stres ortadan kalktığında düzelir. Uyku döngüsünü bozan bazı durumlar da kısa süreli insomniye neden olabilir. En bilinenleri jet lag ve vardiyalı çalışmadır. Jet lag her yöne seyahatte görülmekle birlikte batıdan doğuya gidildiğinde daha çok dillendirilir. Jet lag durumunu azaltmak için doğuya seyahat ediyorsanız seyahatinizden önce 3 gün boyunca uyanma ve yatma saatinizi her gün yarım saat erkene alın. Yolculuk sırasında gittiğiniz saat dilimine göre gece saatinde uyumaya çalışın.

Uzun süreli insomni hakkında merak edilenler

Uzun süreli insomni 3 aydan uzun süren uyku bozukluğudur ve haftada en az 3 gece görülür. Genellikle tıbbi problemler nedeniyledir ve mutlaka bir hekime danışılması gerekir.

Uykusuzluk (insomnia) tedavi yöntemleri nelerdir?

Tedavi insomninin altında yatan nedene göre değişir. Örneğin stresten, ağrıdan ya da herhangi bir başka tıbbi problemden dolayı uyuyamıyorsanız, o probleme yönelik tedaviler uykunuzu da düzeltir.

Uyku hijyeni sağlıklı bir uyku için dikkat edilmesi gereken kurallardır. Zaman zaman uyku problemi yaşayan kişilerde bu kurallara dikkat etmek sorunu çözebilir.

İyi bir uyku hijyeni sağlamak için neler yapmalı?

• Her gün aynı saatte yatın ve kalkın
• Uykunuzu alıp dinlenmiş hissettiğinizde daha fazla uyumaya devam etmeyin
• Uykuya dalamıyorsanız yatakta dönüp kendinizi uyumaya zorlamayın, yataktan kalkın ve daha sonra yeniden uyumayı deneyin
• Kahve, çay gibi içecekleri sadece sabahları tüketin
• Akşamüzeri saatlerinden sonra alkol tüketmeyin
• Özellikle gece olmak üzere sigara içmeyin
• Yatak odanız karanlık, serin ve sessiz olmalıdır
• Fizik aktivite yapın ancak uykudan hemen önce ağır egzersiz yapmayın
• Uyku öncesi telefon, tablet, bilgisayar ekranı ya da elektronik okuma aygıtlarından uzak durun

Ayrıca uyumanızı sağlayacak bazı ilaçlar da vardır. Ancak öncelikle uyku hijyenini sağlayacak önlemlerin alınması uygundur, gerekirse de doktorunuz tarafından ilaç tedavisi önerilebilir.