'Yeraltındaki' Kürt tiyatrosu arşivi!

Kurucuları arasında bulunduğu Şermola Performans’ta (Destar Theatre) Kürtçe tiyatro oyunlarına imza atan yazar, oyuncu ve yönetmen Mirza Metin, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla 1991-2013 arasında sahnelenmiş Kürtçe oyunları arşiv niteliğinde bir kitapta derledi. ‘Jerzemin’ (Yeraltındaki Tiyatro) adlı kitapta oyunların afiş ve broşür bilgileri yer alıyor.

Derlemede toplam 29 tiyatro grubu, bir dans topluluğu, 104 oyun ve altı dans tiyatrosuna dair afişlerin, oyun bilgilerinin yer alıyor. Mirza Metin, Kürtçe ve Türkçe olarak kaleme aldığı kitabın girişinde Kürt tiyatrosu tarihini derlemiş. Metin’in verdiği bilgiye göre ilk Kürtçe tiyatro oyunu, 1918 yılında İstanbul ’da yayımlanan Jin dergisinde yer bulan, Evdirrehim Rehmi Hekari’nin yazdığı ‘Meme Alan’. Ardından Ermenistan devleti tarafından, Kürtlerin yoğun yaşadığı Elegez’de 1937’de devlet tiyatrosu kuruluyor. 10 yıl süren bu deneyimde 30’a yakın Kürtçe veya başka dillerden Kürtçe’ye çevrilmiş oyunlar sahneleniyor. 

Türkiye ’deki Kürtçe tiyatro kültürünün gelişmesinde Mezopotamya Kültür Merkezi’nin önemini vurgulayan Metin, çalışmalarına MKM Tiyatrosu adıyla başlayan, ardından 1992’de ‘Teatra Jiyana Nu’ adını alan topluluğun, Türkiye’deki Kürt tiyatrosunun öncü grubu olduğunu belirtiyor. “90’lı yıllarda herhangi bir yerde Kürtçe tiyatro yapmak sokakta korsan eylem yapmak kadar etkileyici ve tehlikeli bir şeydi. Oyuncular ya direkt sahneden ya da oyun sonraları gözaltına alınmayı göze alarak sahneye çıkmışlardı” diyen Metin bodrumlarda, odalarda başlayan Kürtçe tiyatro serüveninin bugün Türkiye’de yaklaşık 30 grupla sürdüğünü ekliyor.