Gebelikte aşırı vitamin tüketimine dikkat!

Kanlarında yüksek seviyede folik asit tespit edilen kadınların çocuklarında otizm riski 2 kat, B12 seviyesi yüksek olan kadınların çocuklarında ise 3 kat artıyor.

20 Haziran 2016

Medical Park Göztepe Hastane Kompleksi Tüp Bebek ve Kadın Hastalıkları Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Betül Görgen, “Gebelik döneminde dengeli beslenmeye ek olarak bazı vitamin ve minerallerin alınması faydalı olmakla beraber, bilinçsizce aşırı vitamin kullanımı yarar sağlamak yerine zararlı olabilir. Bu nedenle gebeliğin ilk dönemlerinde yapılacak bir testle kandaki B12 vitamini seviyesine bakılmalı, bilinçsiz folik asit takviyesi alınmamalı” diyor.

Vitamin eksikliğinin yanı sıra, aşırı vitamin tüketimi de gebelik döneminde bebek için büyük tehlikeler doğurabiliyor. ABD’deki Johns Hopkins Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, annenin kanındaki folat düzeyinin 59 nanomol/ litreden (Nmol/ L) yüksek ve B12 vitamini düzeyinin 600 pikamol/ litre (Pmol/L) seviyesinin üzerinde olması, doğacak çocukta otizm riskini 17 kattan fazla artırdığını gösterdi.

ABD’de 1400’e yakın anne adayı üzerinde 5 yıl süren araştırmanın sonuçlarından yola çıkarak önemli bilgiler veren Op. Dr. Betül Görgen, gebelik döneminde sağlıklı beslenmenin sihirli bir formülü olmadığını vurgulayarak şu tespitlerde bulundu:

DİYETE GEBELİK ÖNCESİNDE BAŞLANMALI
Hiç şüphesiz besleyici ve iyi dengelenmiş bir diyet programı, gelişmekte olan bebeğinize vereceğiniz en önemli hediyelerden biridir. Aslında, gebelik öncesi sağlıklı bir beslenme programı uygulamaya başlamak ve gebelik boyunca devam ettirmek daha idealdir.

GEREKSİZ STRES, AŞIRI VİTAMİN TÜKETİMİNE YOL AÇIYOR
Sağlıklı beslemenin temel prensipleri gebelik boyunca da aynıdır, değişmez. Ancak pek çok anne adayı bu dönemde beslenme konusunda gereksiz bir strese girmekte ve çoğu kez belirsiz kaynaklardan edindikleri bilgilerle bazı besinleri ve vitaminleri aşırı tüketmektedir.

OTİZM RİSKİNİ 17 KAT ARTIYOR
Gebelikte yeterli miktarda vitamin desteği almanın çocuklarda otizm riskini düşürdüğünü bilinen bir gerçek. Oysaki yakın zamanda yapılan araştırmalar, gebelik boyunca kandaki B12 vitamini ve folik asit (folat/B9 vitamini) seviyesindeki yüksekliğin, bebekte otizm riskinde belirgin artışla ilişkili olduğunu göstermiştir.

Johns Hopkins Üniversitesi’nde 1998-2003 yılları arasında doğum yapan 1391 anne ve çocuğu, kanlarındaki yüksek folat seviyesi açısından incelenmiştir. Annelerden doğum sonrası 1-3 gün içinde bir kez kan alınarak ölçümler yapılmıştır. Doğum sonrası bebekler çocukluk dönemine kadar takip edilmiştir.

Araştırmada kanlarında yüksek seviyede folat (B9 vitamini) tespit edilen kadınların çocuklarında otizm riskinin 2 kat, B 12 seviyesi yüksek bulunan kadınların çocuklarında ise otizm riskinin 3 kat arttığı görülmüştür. Her iki vitaminin de kandaki seviyeleri aşırı derecede yüksek bulunan kadınların çocuklarında ise otizm riskinin 17.6 kat daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır. Bu çalışmanın sonucunda da görüldüğü gibi, gebelik döneminde dengeli beslenmeye ek olarak bazı vitamin ve minerallerin alınması faydalı olmakla beraber, bilinçsizce aşırı vitamin kullanımı yarar yerine, zararlı olabilmektedir. Diğer konularda olduğu gibi beslenme ve vitamin desteği konusunda mutlaka takip eden doktora danışarak hareket etmek en doğrusudur.

İLK 12 HAFTA 400 MİKROGRAM ALINMALI
Folik asit kullanımına gebe kalmadan 1 ay önce başlanır ve gebeliğin ilk 12 haftası boyunca günde 400 mcg (mikrogram) olarak devam edilir. Hamile kalınmadan önce ve hamile kalındıktan sonra folik asidin kullanılması bebekte oluşabilecek beyin ve omurilik hastalıklarını yüzde 70 oranında azaltmaktadır. Aynı zamanda hücre büyümesinde ve organ gelişiminde de önemli rol oynamaktadır.

GÜNDE 1000 MCG’DEN FAZLASI TEHLİKELİ
Gebelik esnasında ne ülkemizde ne de dünyada kanda folik asit ölçümünün yapılması gerekliliği yoktur. Çünkü gerek folik asit (B9) vitaminlerinin doğal gıdalardan oluşan sağlıklı bir diyetle alınması, hiçbir zaman kanda aşırı seviyelere çıkmasına neden olmaz. Kandaki aşırı yüksek düzeyler, genelde ilaç şeklinde olan sentetik formların, gerekenden fazla tüketilmesinden dolayıdır.

Günde 1000 mikrogramın üzerinde folik asit tüketilmesi riskli olabilir. Yeşil yapraklı sebzeler, et, yumurta ve yoğurtla sağlıklı şekilde beslenerek günde 1000 mikrogram folik asit seviyesinin aşılması, çok olası değildir. Doktor tarafından önerilmediyse piyasada bulunan 5 mg’lık folik asit tabletlerinin uzun süre tüketilmesi riskli olabilir. Bu yüzden gebeliğin ilk döneminde yapılan kontroller ve doğru bilgilendirme büyük önem taşır. Folik asit fazlalığının yarattığı diğer bir problem, B12 vitamini eksikliğinin saptanmasını maskelemesidir.

FAZLA KİLOLARIN GÜNAH KEÇİSİ VİTAMİNLER
Bizim kültürümüzde gebelik, ‘canının her çektiğini biraz da ölçüsüzce tüketmek’ anlamına geldiğinden, kilo kontrolü yapılması da güç olmaktadır. Hatta çoğu kez alınan kilolardan vitaminler ve onlardan dolayı artan iştah sorumlu tutulmaktadır.

B12 EKSİKLİĞİ VEJETARYENLERDE SIK GÖRÜLÜYOR
B12 vitamini, sağlıklı kırmızı kan hücrelerinin oluşumu için gereklidir. Karaciğer, böbrek, sığır eti, yumurta, süt, peynir ve balık, B12 vitamini içeren besinler arasındadır. Mayalı soya ürünleri ve deniz yosunu da B12 vitamini bulunan yiyecekler arasındadır.

B12 vitamini eksikliği, özellikle vejetaryen beslenme şekli olanlarda sık görülür ve kansızlığa yol açar. Gebelik esnasında kanda mutlaka B12 seviyesine bakılmalıdır. Biz ülkemizde gebelikte B12 seviyesine bakıyoruz ve genellikle beslenme alışkanlığına bağlı olarak düşük seviyelerle karşılaşıyoruz.

GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİNE HALA SIK RASTLANIYOR
Türkiye’de günümüzde geçmiş yıllara göre gebeler beslenme ve vitamin kullanımı konusunda daha bilinçli. Ama yine de protein alımı ve hayvansal gıda (özellikle et ve balık) tüketimi hala yeterli düzeyde değil. Bu nedenle de demir eksikliği anemisi gebelerde çok sık görülüyor.

GEBELİKTE ALINMASI ÖNERİLEN VİTAMİN VE MİNERALLER (GÜNLÜK)

• 400 mcg (mikrogram) folik asit

• 400 IU D vitamini (10 mcg D vitamini)

• 200 - 300 mg kalsiyum

• 70 mg C vitamini

• 3 mg B1

• 2 mg B2

• 20 mg B3

• 6 mcg B 12 vitamini

• 10 mg E vitamini

• 15 mg çinko

• 17 mg demir