Eyvah ATEŞ!
Ah o korku! Bebeğiniz doğduğu andan itibaren ‘ya ateşlenirse’ endişesi... ‘Nasıl davranacağım, ne yapacağım, ateşi nasıl düşüreceğim, ilaç kullanmalı mı?’ soruları...
ÜÇ AYLIKTAN KÜÇÜK BEBEKLERE DİKKAT!
İlk üç aylık dönemde her ateşin hafif dahi olsa, ciddiye alınması gerekiyor. Çünkü bu yaşlarda kana daha hızlı karışan mikrop, hayatı tehdit edebiliyor. Bu da iştahsızlık ve hafif ateş olarak belirti veriyor. Daha büyük bebeklerde 37 °C’den sonra ateş takibe alınmalı. 37.5 °C’yi geçiyorsa ciddiye alınmalı. Üç aylıktan küçük bebeklerde 39-40 °C ateş varsa, her türlü
müdahaleye rağmen düşmedi ise, ateşin sebebi zatürre, menenjit gibi ciddi hastalıklar ise hastaneye yatırılması gerekir.
ATEŞ GELECEĞİNİ BELLİ EDER
Aslında çocuğun ateşleneceğini anlamak sandığınız kadar da zor değil. Çünkü çoğu zaman, ateş gelmeden önce belirtileri geliyor! İşte bu belirtiler:
• Halsizlik
• Huysuzluk
• Uykuya meylin artması
• Yüzde kızarıklık
• İştah azalması
• Üşüme
• El ve ayaklarda soğukluk ve solgunluk
YAPIN!
• Üstünü açmak, soymak
• Islak bez uygulaması
• Ateş düşürücü şurup
• Ilık duş veya küvete koyma
• Fitil uygulanması (üç yaş altı)
• Ateş düşürücü enjeksiyon (Uygulamalar bu sıraya göre yapılmalı)
YAPMAYIN!
• Çocuğun terlemesi ve mikrobu atması için üstünü örtmeyin! Isı daha da artacağından havale riski artar.
• Su yerine sirke veya alkollü bezle uygulama yapmayın! Alkol damarları genişlettiği için ısı düşmez, hatta daha da artabilir.
• Vücuduna buz sürmeyin! Buz çocuğu titreterek ateşinin daha da yükselmesine neden olur.
• Ateş düşürücü olarak Aspirin vermeyin! Aspirin tehlikeli Reye Sendromu’na neden olabileceğinden tercih edilmemeli.
UNUTMAYIN!
Ateş, bir hastalığın gösterge panelidir. Ateş düşmüş dahi olsa esas hastalık tedavi edilmeden risk devam eder. 36-48 saat süreyle altı saatte bir ateş takibi yapıldığında, ateş tekrar yükselmezse içiniz rahat edebilir. Takibiniz ateş dışı bulgular için de devam etmeli. Öyle ki bulaşıcı çocuk hastalıklarında ateş 2-3 gün yükselip sonrasında düşer ve vücutta döküntüler başlar.
ATEŞ NEREDEN ÖLÇÜLMELİ?
Dr. Alper Bıçkıcı, “En az yanıltan sonuç aslında rektal yani popodan ölçümdür” diyor. Ancak yaş arttıkça uygulanması zorlaştığı için ağızdan ölçüm yapmanın ikinci seçenek olduğunu belirten Bıçkıcı, kulaktan ölçüm için cihazın kalite ve kalibrasyonunun çok iyi olması, koltuk altı ölçümlerde ise koltuk altının kuru olması ve cihazın uç kısmının iyi kavranmasının önemli olduğunu belirtiyor. Koltuk altı ölçümlerinde 36-37 °C arası, makat ölçümlerinde 37-38 °C arası, ağızdan ve kulaktan ölçümlerde 36.5-37.5° C arası normal
kabul ediliyor.
HEMEN ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ VERMEYİN!
Ateş ilk yükseldiğinde 38 °C’ye kadar üstünü açın veya iç çamaşırı kalana kadar soyun. Bu süreçte 15 dakika ara ile ateş ölçümü yapmaya devam edin. Ateşte azalma yoksa ılık suya batırılmış bezleri sıkıp kasıklara, eklem yerlerine, alına koyup aralıklı olarak yerlerini değiştirin. Bunlar da fayda etmezse altı saat ara ile ateş düşürücü kullanabilirsiniz. Yine
fayda sağlamadıysa, ılık duş aldırabilir, gerekirse küveti 32-33 °C sıcaklıkta su ile doldurup çocuğu içinde aralıklı olarak bekletebilirsiniz. Düşmeyen inatçı ateşlerde 2-3 yaşındaki çocuklara parasetamol fitil uygulaması yapabilirsiniz. Tüm bunlara rağmen ateşi düşüremediyseniz sonrası artık havale riski taşıyacağından 39-40 °C ateşte acil serviste ateş düşürücü enjeksiyonlar yapılması en doğrusu olacaktır.
ANNE-BABALARIN KORKULU RÜYASI HAVALE!
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı, “Ateşli havale, ateşli kasılma olarak da biliniyor. Bilinenin aksine, ateşli havalede ateş 39-40 °C olmak zorunda değil, bazı bebek ve çocuklar 38 °C’de havale geçirir” diyor ve tepkilerde azalma, uyku hali durumunda aklımıza gelmesi gereken havalenin belirtilerini şöyle sıralıyor: “İlk olarak halsizlik, tepkilerde azalma ortaya çıkar, gözlerde kayma olur ve ağızdan köpük gelebilir. Tüm vücutta kasılmalar görülür. Hasta dış uyaranlara cevap vermez.”
ÜŞÜTME, HASTA OLURSUN!
Bu sözü duymadan büyüyen yoktur herhalde! Büyüklerimizden sıkça duyduğumuz bu cümleyi biz de çocuklara söyleriz zaman zaman. Peki, üşütmek gerçekten hasta eder mi? Dr. Bıçkıcı, “Üşütmek terimi, soğuğa maruz kalma sonucu viral ya da bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlanması demek. Çoğu zaman soğuk algınlığı kast edilir. Soğuk algınlığında burun akıntısı, hafif ateş oluşur ve kendiliğinden geçer. Ancak bazı üşütmeler yüksek ateş ve öksürükle devam eden zatürre ve bronşite zemin hazırlayabilir” diyor.
Hazırlayan: Elif Girgin
Çocuğunuz ateşlendiğinde soğukkanlılığınızı korumak, nasıl davranacağınızı pratikte olmasa bile teoride bilmek işinizi kolaylaştırabilir. İşte, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı’nın verdiği bilgiler doğrultusunda hazırladığımız ateşle mücadele rehberi!
ATEŞİ TANIYALIM
Vücut ısısının normalden fazla artmasına ateş deniliyor. Ateşin vücuda zararlı olduğu düşünülse de ateş aslında bağışıklık sisteminin en önemli savunma mekanizmalarından biri. Ateşin kaç derecede tehlikeli olduğuna gelince...
• Koltuk altı ölçümlerinde 37 °C’ye kadar ateş normal sayılıyor.
• 37-38 °C ateşe ‘subfebril’ ateş deniyor. Genellikle önemli bir olaya işaret etmeyen bir vücut ısı artışıdır. Ancak ateşli havale öyküsü olan çocuklarda bu derecelerde bile önlem alınması şart.
• 38 °C ve üstü ise gerçek anlamda ateş olarak kabul ediliyor ve müdahale gerektiriyor. Bu noktada aslında korkulan ateş değil, ateşe neden olan hastalıklar.
SIVI KAYBI ATEŞE NEDEN OLABİLİR
Bebeklerde özellikle ilk aylarda enfeksiyon gibi bir durum olmadığında da ateş yükselebiliyor. Vücuttan sıvı kaybı olduğunda ya da yeterli sıvı alınamadığında bebeklerde dehidratasyon ateşi denilen vücut ısı artışı oluyor. Tedavi için sadece sıvı (anne sütü, mama, su) verilmesi ateşi düşürüyor. Yine bebeklerde ortam ısısına karşı kendini koruyabilecek ısı regülasyonu tam gelişmediğinden yüksek sıcaklıkta, ateş artabiliyor.
ATEŞİN NEDENİ ENFEKSİYON OLABİLİR
Ateşte ilk akla gelebilecek olan durum, enfeksiyon. Çünkü bakteriyel enfeksiyonlar sıklıkla 38 °C üzerinde ateş yapıyor ve 41 °C’ye kadar çıkabiliyor. Eğer ateşin sebebi bakteriyel enfeksiyon ise tedavi edilmeden düşmesi pek mümkün olmuyor. Hatta ilerleyerek daha ağır duruma yol açabiliyor. Düşmeyen ateş bu gidişatın en büyük göstergesi. Viral enfeksiyonlar da genellikle 37-38 °C arası ateş oluşturuyor. Ancak bazı bulaşıcı viral enfeksiyonların ilk evrelerinde (kabakulak, suçiçeği, kızamık gibi) daha yüksek ateş de görülebiliyor. Çocukluk romatizmalarının bir kısmında aralıklı devam eden 37-39 °C arası ateşe rastlanabiliyor. Genetik özellik taşıyan FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) de kendini karın ağrılarına eşlik eden ateş atakları ile gösteriyor.
NE ZAMAN ENDİŞELENMELİ?
Ateş, koltuk altı ölçümlerde 39-40 °C’ye çıktıysa; çocuğun elleri, ayakları soğuk, vücudu sıcaksa, nabız ve solunum sayısı arttıysa, artık endişelenme vakti! Çünkü bundan sonra vücut beyni korumak için, kol ve bacakların damarlarını büzüştürmeye başlıyor, bu da el ve ayakların soluk ve soğuk olmasına neden oluyor.
İlk üç aylık dönemde her ateşin hafif dahi olsa, ciddiye alınması gerekiyor. Çünkü bu yaşlarda kana daha hızlı karışan mikrop, hayatı tehdit edebiliyor. Bu da iştahsızlık ve hafif ateş olarak belirti veriyor. Daha büyük bebeklerde 37 °C’den sonra ateş takibe alınmalı. 37.5 °C’yi geçiyorsa ciddiye alınmalı. Üç aylıktan küçük bebeklerde 39-40 °C ateş varsa, her türlü
müdahaleye rağmen düşmedi ise, ateşin sebebi zatürre, menenjit gibi ciddi hastalıklar ise hastaneye yatırılması gerekir.
ATEŞ GELECEĞİNİ BELLİ EDER
Aslında çocuğun ateşleneceğini anlamak sandığınız kadar da zor değil. Çünkü çoğu zaman, ateş gelmeden önce belirtileri geliyor! İşte bu belirtiler:
• Halsizlik
• Huysuzluk
• Uykuya meylin artması
• Yüzde kızarıklık
• İştah azalması
• Üşüme
• El ve ayaklarda soğukluk ve solgunluk
YAPIN!
• Üstünü açmak, soymak
• Islak bez uygulaması
• Ateş düşürücü şurup
• Ilık duş veya küvete koyma
• Fitil uygulanması (üç yaş altı)
• Ateş düşürücü enjeksiyon (Uygulamalar bu sıraya göre yapılmalı)
YAPMAYIN!
• Çocuğun terlemesi ve mikrobu atması için üstünü örtmeyin! Isı daha da artacağından havale riski artar.
• Su yerine sirke veya alkollü bezle uygulama yapmayın! Alkol damarları genişlettiği için ısı düşmez, hatta daha da artabilir.
• Vücuduna buz sürmeyin! Buz çocuğu titreterek ateşinin daha da yükselmesine neden olur.
• Ateş düşürücü olarak Aspirin vermeyin! Aspirin tehlikeli Reye Sendromu’na neden olabileceğinden tercih edilmemeli.
UNUTMAYIN!
Ateş, bir hastalığın gösterge panelidir. Ateş düşmüş dahi olsa esas hastalık tedavi edilmeden risk devam eder. 36-48 saat süreyle altı saatte bir ateş takibi yapıldığında, ateş tekrar yükselmezse içiniz rahat edebilir. Takibiniz ateş dışı bulgular için de devam etmeli. Öyle ki bulaşıcı çocuk hastalıklarında ateş 2-3 gün yükselip sonrasında düşer ve vücutta döküntüler başlar.
ATEŞ NEREDEN ÖLÇÜLMELİ?
Dr. Alper Bıçkıcı, “En az yanıltan sonuç aslında rektal yani popodan ölçümdür” diyor. Ancak yaş arttıkça uygulanması zorlaştığı için ağızdan ölçüm yapmanın ikinci seçenek olduğunu belirten Bıçkıcı, kulaktan ölçüm için cihazın kalite ve kalibrasyonunun çok iyi olması, koltuk altı ölçümlerde ise koltuk altının kuru olması ve cihazın uç kısmının iyi kavranmasının önemli olduğunu belirtiyor. Koltuk altı ölçümlerinde 36-37 °C arası, makat ölçümlerinde 37-38 °C arası, ağızdan ve kulaktan ölçümlerde 36.5-37.5° C arası normal
kabul ediliyor.
HEMEN ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ VERMEYİN!
Ateş ilk yükseldiğinde 38 °C’ye kadar üstünü açın veya iç çamaşırı kalana kadar soyun. Bu süreçte 15 dakika ara ile ateş ölçümü yapmaya devam edin. Ateşte azalma yoksa ılık suya batırılmış bezleri sıkıp kasıklara, eklem yerlerine, alına koyup aralıklı olarak yerlerini değiştirin. Bunlar da fayda etmezse altı saat ara ile ateş düşürücü kullanabilirsiniz. Yine
fayda sağlamadıysa, ılık duş aldırabilir, gerekirse küveti 32-33 °C sıcaklıkta su ile doldurup çocuğu içinde aralıklı olarak bekletebilirsiniz. Düşmeyen inatçı ateşlerde 2-3 yaşındaki çocuklara parasetamol fitil uygulaması yapabilirsiniz. Tüm bunlara rağmen ateşi düşüremediyseniz sonrası artık havale riski taşıyacağından 39-40 °C ateşte acil serviste ateş düşürücü enjeksiyonlar yapılması en doğrusu olacaktır.
ANNE-BABALARIN KORKULU RÜYASI HAVALE!
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı, “Ateşli havale, ateşli kasılma olarak da biliniyor. Bilinenin aksine, ateşli havalede ateş 39-40 °C olmak zorunda değil, bazı bebek ve çocuklar 38 °C’de havale geçirir” diyor ve tepkilerde azalma, uyku hali durumunda aklımıza gelmesi gereken havalenin belirtilerini şöyle sıralıyor: “İlk olarak halsizlik, tepkilerde azalma ortaya çıkar, gözlerde kayma olur ve ağızdan köpük gelebilir. Tüm vücutta kasılmalar görülür. Hasta dış uyaranlara cevap vermez.”
ÜŞÜTME, HASTA OLURSUN!
Bu sözü duymadan büyüyen yoktur herhalde! Büyüklerimizden sıkça duyduğumuz bu cümleyi biz de çocuklara söyleriz zaman zaman. Peki, üşütmek gerçekten hasta eder mi? Dr. Bıçkıcı, “Üşütmek terimi, soğuğa maruz kalma sonucu viral ya da bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırlanması demek. Çoğu zaman soğuk algınlığı kast edilir. Soğuk algınlığında burun akıntısı, hafif ateş oluşur ve kendiliğinden geçer. Ancak bazı üşütmeler yüksek ateş ve öksürükle devam eden zatürre ve bronşite zemin hazırlayabilir” diyor.
Hazırlayan: Elif Girgin
Çocuğunuz ateşlendiğinde soğukkanlılığınızı korumak, nasıl davranacağınızı pratikte olmasa bile teoride bilmek işinizi kolaylaştırabilir. İşte, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Alper Bıçkıcı’nın verdiği bilgiler doğrultusunda hazırladığımız ateşle mücadele rehberi!
ATEŞİ TANIYALIM
Vücut ısısının normalden fazla artmasına ateş deniliyor. Ateşin vücuda zararlı olduğu düşünülse de ateş aslında bağışıklık sisteminin en önemli savunma mekanizmalarından biri. Ateşin kaç derecede tehlikeli olduğuna gelince...
• Koltuk altı ölçümlerinde 37 °C’ye kadar ateş normal sayılıyor.
• 37-38 °C ateşe ‘subfebril’ ateş deniyor. Genellikle önemli bir olaya işaret etmeyen bir vücut ısı artışıdır. Ancak ateşli havale öyküsü olan çocuklarda bu derecelerde bile önlem alınması şart.
• 38 °C ve üstü ise gerçek anlamda ateş olarak kabul ediliyor ve müdahale gerektiriyor. Bu noktada aslında korkulan ateş değil, ateşe neden olan hastalıklar.
SIVI KAYBI ATEŞE NEDEN OLABİLİR
Bebeklerde özellikle ilk aylarda enfeksiyon gibi bir durum olmadığında da ateş yükselebiliyor. Vücuttan sıvı kaybı olduğunda ya da yeterli sıvı alınamadığında bebeklerde dehidratasyon ateşi denilen vücut ısı artışı oluyor. Tedavi için sadece sıvı (anne sütü, mama, su) verilmesi ateşi düşürüyor. Yine bebeklerde ortam ısısına karşı kendini koruyabilecek ısı regülasyonu tam gelişmediğinden yüksek sıcaklıkta, ateş artabiliyor.
ATEŞİN NEDENİ ENFEKSİYON OLABİLİR
Ateşte ilk akla gelebilecek olan durum, enfeksiyon. Çünkü bakteriyel enfeksiyonlar sıklıkla 38 °C üzerinde ateş yapıyor ve 41 °C’ye kadar çıkabiliyor. Eğer ateşin sebebi bakteriyel enfeksiyon ise tedavi edilmeden düşmesi pek mümkün olmuyor. Hatta ilerleyerek daha ağır duruma yol açabiliyor. Düşmeyen ateş bu gidişatın en büyük göstergesi. Viral enfeksiyonlar da genellikle 37-38 °C arası ateş oluşturuyor. Ancak bazı bulaşıcı viral enfeksiyonların ilk evrelerinde (kabakulak, suçiçeği, kızamık gibi) daha yüksek ateş de görülebiliyor. Çocukluk romatizmalarının bir kısmında aralıklı devam eden 37-39 °C arası ateşe rastlanabiliyor. Genetik özellik taşıyan FMF (Ailevi Akdeniz Ateşi) de kendini karın ağrılarına eşlik eden ateş atakları ile gösteriyor.
NE ZAMAN ENDİŞELENMELİ?
Ateş, koltuk altı ölçümlerde 39-40 °C’ye çıktıysa; çocuğun elleri, ayakları soğuk, vücudu sıcaksa, nabız ve solunum sayısı arttıysa, artık endişelenme vakti! Çünkü bundan sonra vücut beyni korumak için, kol ve bacakların damarlarını büzüştürmeye başlıyor, bu da el ve ayakların soluk ve soğuk olmasına neden oluyor.
