Fiziksel kusurlar psikolojisini bozmasın!

Yazı: Filiz Şeref

Türkiye’de doğumdan itibaren çocuklarda rastlanan pek çok estetik rahatsızlık var. Plastik, Estetik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Evrim Uçkunkaya, bu problemler karşısında asıl sıkıntının çocuklar okul çağına gelince başladığını söylüyor. Çünkü, diğer çocuklar tarafından alay edilme nedeni olarak kullanılabiliyor ve bu durum çocuklarda ciddi psikolojik sorunlara yol açabiliyor. Ebeveynlerin bu gibi rahatsızlıklarda çocuğun yaşını, psikolojisini, fiziksel durumunu göz önüne alarak bir uzmana danışmaları büyük önem taşıyor. Yoksa, ömür boyu çocukları etkileyecek olumsuz durumlar ortaya çıkabiliyor. Op. Dr. Evrim Uçkunkaya, bu rahatsızlıkları ve ne zaman ne yapılması gerektiğini anlattı.

Kepçe kulak
Çocuklar kulak şekil bozukluğu ile ilgili büyük sorunlar yaşayabiliyor. Okul çağındaki çocuklara genellikle akranları tarafından ‘çanak anten’, ‘kepçe’, ‘miki fare’ gibi lakaplar takılıyor ve alay konusu olabiliyorlar. Bu yüzden söz konusu olan kepçe kulak ameliyatı ise, uzmanlar ‘ne kadar erken, o kadar iyi’ diyor. Bebeklerde kepçe kulak sorunu varsa genelde anne-baba hemen bandaj veya kulaklarını geri yatıracak bir şey ile kulakları geri atmaya çalışıyor. Ancak bu her zaman olumlu sonuç vermiyor. Op. Dr. Evrim Uçkunkaya, “Bize sorduklarında ‘tamam, deneyin’ diyoruz. Ama tıbben o kulakların düzelmesi çoğu zaman mümkün olmuyor. Fakat ilerleyen yaşlarda anne ve babanın ‘keşke deneseydik, belki düzelirdi’ dememeleri için bu uygulamalara izin veriyoruz” diyor. Peki ameliyata karar verirseniz bu işlem ne zaman yapılmalı? Op. Dr. Uçkunkaya, “Bebekler daha kıkırdak oluşumunu tamamlamadıkları için ameliyat olamayacağından, çocuğun ebeveyni ile yapılacak görüşmede rekonstrüksiyonun yapılacağı yaşı belirliyoruz. Müdahalenin genellikle çocuk okula başlamadan bitirilmesi, çocuğun okulda yaşacağı travmayı önlemek açısından önemli. Ancak önemli bir nokta daha var; ameliyat öncesinde bu durum çocuğa mutlaka anlatılmalı ve onun da onayı alınmalı” diyor.

Yarık dudak-yarık damak
Dudak ve damak yarığı en sık rastlanılan doğumsal kusurlardan biri. Yüz yarığı olan her yenidoğanın, diğer anomaliler açısından da değerlendirilmesi gerekiyor. Doğumdan hemen sonra, benzer yarıkların araştırılması, tedavinin şekillendirilmesinde önemli rol oynuyor. Bu kusurun düzeltilmesi, doğumdan sonraki herhangi bir zamanda gerçekleştirilebiliyor. Genel olarak çoğu onarım 10’lar kuralına göre planlanıyor: 10 haftalıkken, 10 pound (5 kilogram) ağırlığındayken ve 10 gram kan hücresine (hemoglobin) sahip ise... Sonraki işlem ise, burunun onarımı ya da yara izini düzeltmek için yapılan estetik müdahale oluyor. Yüzde belirgin bir şekilde belli olduğundan, dudak şekil bozukluğu ne kadar erken tedavi ettirilirse o kadar iyi sonuç alınıyor.

Göz kapağı düşüklükleri
Göz kapakları çok hassas mekanizmalardan oluşuyor. Doğumla birlikte göz kapağı mekanizmalarında oluşan herhangi bir bozukluk, örneğin, göz kapağındaki kasların yeterli liften yoksun olması, göz kapaklarını kaldıracak esnekliğe ve güce sahip olmaması gibi nedenler, doğuştan göz kapağı düşüklüğü hastalığına yol açabiliyor. Ancak buradaki kritik soru şu: Bu düşüklük görmeye engel mi değil mi? Op. Dr. Uçkunkaya, “Görmeye engel olacak bir durum yoksa işlem yapılmadan takibe alınmalı” diyor ve ekliyor: “Çünkü bebeklerde bir yaşından sonra bu lezyonlar küçülüyor. Görme duyusu etkilenmediği sürece çocuğunuzu hemen tedavi ettirmeyi düşünmeyin. Bebeğinizi altı ayda bir, dört yaşına kadar göz muayenesinden geçirin. Bu döneme ulaşmış çocukta sıkıntının durumuna göre kapak ameliyatına karar verilebilir. Görme duyusunda azalma ve psikolojik sorunlar yaşanması durumunda ameliyat yapılabiliyor. Bu tedaviyi de yine, okul öncesi dönemde öneriyorum” diyor.

El deformasyonları
Çocuklarda görülen el rahatsızlıkları; perdeli parmaklar (sindaktili), fazla parmak (polidaktili), tetik parmak (trigger finger), başparmak eksikliği, kısa parmaklar ve eksik parmaklardır. El; sıkça kullanılan ve göz önünde olan bir organ olması sebebiyle bu rahatsızlıklar çocukların psikolojisini olumsuz yönde etkileyebiliyor. Ayrıca, ileride seçecekleri mesleği de etkileyebileceği için mühim bir konu. Okul çağına gelmeden, plastik cerrahi ile bu deformasyonlar düzeltilebiliyor ve parmaklara, ellere belirgin fonksiyonel kapasite kazandırılabiliyor.

Aksesuar meme başı
Vücudunda fazla memesi ya da meme başı olan kişiler, genellikle çok küçük oluşu ve tam meme formunda olmaması nedeniyle bunu ben veya leke olarak algılıyor. Bunun bir aksesuar meme ya da meme başı olduğunun çoğunlukla farkında bile olunmuyor; ta ki uzman bir doktor, memenin altında bulunan bu oluşumun ne olduğunu anlatana kadar... Doğumsal bir kalıntı olan fazla meme veya meme başı, henüz anne karnındayken oluşuyor. Seyrek olarak bir bebeğin fazladan bir ya da daha çok meme/meme başının olduğu görülebiliyor. Op. Dr. Uçkunkaya, “Kasıktan koltukaltına kadar uzanan süt yolu denilen bir çizgi boyunca çok sayıda meme hücremiz var. Bu hücreler eğer beklenen gerilemeyi göstermezse, ‘aksesuar meme’ de denilen üçüncü meme oluşuyor. Fazla meme başları genellikle göğüs bölgesinin çevresinde yer alsalar da ara sıra boyunda, sırtta, kalçada ve vulvada da olabiliyor. Aksesuar meme dokularının tümörlere dönüşme riski de var. Bu nedenle fark edilmesi durumunda eşlik eden bir bozukluk olup olmadığının incelenmesi gerekiyor” diyor. Çok büyük olanları kozmetik bir problem teşkil ederken, ufak olanlarının sıklıkla farkına bile varılmıyor. Her iki durumda bir sağlık problemi yaratmıyor aslında. Böyle bir durum söz konusu ise bebeklik ya da ilk çocukluk döneminde hiçbir şey yapılamıyor. Ancak, çocuk ergenlik dönemine erişince estetik nedenlerle ameliyat yapılabiliyor.