Göz muayenesini ihmal etmeyin

ŞAŞILIĞIN TEDAVİSİ MÜMKÜN…
Şaşılık nedir?
Gözlerin paralel duruş pozisyonunun bozulmasına şaşılık deniyor. Gözler burun köküne doğru veya dış tarafa kayabileceği gibi yukarı veya aşağı pozisyonlara da kayabiliyor. Şaşılıklar genel olarak kas felçlerine bağlı olarak veya kas felçlerinden bağımsız olarak oluşuyor. Her iki gözde göz hareketlerini sağlayan, göz küresinin hemen dışında yer alan altı adet kas bulunuyor. Beyin, gözdeki bu kasların ve her iki gözün birbiriyle koordineli çalışmasını sağlıyor. Beyin kontrolündeki eksiklik veya kaslardaki anatomik ve yapısal bozukluklar, bu kaslarda bir veya daha fazlasını fonksiyonunun bozulmasına, dolayısıyla şaşılığa neden oluyor.

Bebeğinde göz kayması olan aileler ne yapmalı?
Bebeklerin ilk üç aylarında gözlerinde ara sıra kaymalar oluşabiliyor, bu durum 5-6’ncı aya kadar düzeliyor. Çünkü iki gözü paralel tutmayı sağlayan beyin kontrolü henüz tam gelişmemiş oluyor. Altı aydan sonra devam eden kaymalarınsa düzeltilmesi gerekiyor. Bebeklik, hatta erken çocukluk döneminde burun kökünün basık olmasından dolayı yalancı kayma izlenimi olabiliyor. Daha ziyade yan bakışlarda belirginleşiyor, bazen gerçek kayma ile birlikte de olabileceğinden göz doktorunun görmesinde fayda oluyor. Kayma hep aynı gözde oluyorsa, o gözde görmenin az olduğunun veya olacağının belirtisi ve mutlaka muayene edilip sağlam gözün kapatılarak önlem alınmasını gerektiriyor. Ayrıca gözünde kayma olsun veya olmasın bebeklerin bir yaş içinde mutlaka bir göz hekimi tarafından değerlendirilmesi göz tembelliğinin erken dönemde tespiti için hayati önem taşıyor. Bazı tip göz kaymaları bebeklerin ilk altı ay ve sonrasında ortaya çıkıyor. Doğumsal kaymalar da diyebileceğimiz bu durumun tek tedavisi cerrahi işlem ve ilk iki yaş içinde uygulanması çocuğa her iki gözüyle birlikte görme alışkanlığı kazandıracağı, derinlik hissine yani üç boyutlu görmeye kavuşturacağı için önemli. Bunun yanında sadece ameliyatla sorunun bir anda çözülmediği unutulmamalı. Çocuğun okul dönemine kadar takibi ve tedavisi sürdürülmeli.

Şaşılık tedavisi nasıl yapılıyor?
Şaşılık tedavisinde ilk olarak gözde herhangi bir kırma kusuru olup olmadığı değerlendiriliyor. Kırma kusurlarının düzeltilmesinde esas amaç görmeyi düzeltmek olmakla birlikte, hipermetropi içe kaymaları, miyopi ise dışa olan kaymaları düzeltebiliyor. Şaşılık birçok nedenden kaynaklandığı için tedavi de kişiden kişiye farklılıklar gösteriyor. Bir kısım şaşılıkta gözlükle tedavi çok başarılıdır. Çocuk gözlüğünü taktığında şaşılığı düzelir. Yaş ilerledikçe kaymayı kontrol edebilme özelliği kazanabilir ve gözlüğü çıkardığında da artık gözü kaymaz. Bazen gözlük tedavisinin yanı sıra hasta ortoptik tedavi ve egzersiz programlarına alınabiliyor. Gözlükle ve egzersiz programlarıyla düzelmeyen şaşılıklarda, doğumsal şaşılıklarda ve baş pozisyonunun olduğu hastalarda cerrahiye başvuruluyor.

Şaşılık ve göz tembelliğinde nasıl bir ilişki var?
Tek taraflı sabit kaymalar göz tembelliğine neden oluyor. Göz tembelliği bir gözün diğerine göre daha az görme durumu ve eğer çocuk ilk yedi yaş içinde tedavi olmazsa ömür boyu görme düzeyi az olarak devam ediyor. Ayrıca göz tembelliği kişinin her iki gözle görme yeteneği kazanması, derinlik hissini yani üç boyutlu görmeyi engelliyor. Tek taraflı sabit kaymalarda uygun gözlük ve kapama tedavisinin yanı sıra cerrahi de gerekebiliyor.

Tedavisi yapılmamış veya geç kalınmış göz bozukluklarının ilerleyen yıllarda tedavisi son derece güç. Ufaklığı göz doktoru ile tanıştırmanın belki de zamanı gelmiştir. İleride psikolojik ve fizyolojik problem yaşamaması için göz bozukluğunun erken teşhisi çok önemli. Dünyagöz Etiler Hastanesi doktorlarından Op. Dr. Elvan Yalçın göz sağlığı hakkında bilmemiz gerekenleri anlattı...

Çocuklarda, düzenli göz muayenesi ne kadar önemli?
Ailelere, okul yaşına gelen çocuklarını muhakkak düzenli olarak doktora götürmelerini öneriyoruz. Bu sayede bir veya her iki gözde görme azlığı problemi, buna neden olan hastalıklar ve şaşılık erkenden tespit ediliyor. 0-16 yaş grubundaki çocukların gözlerini korumak için mümkünse doğumdan hemen sonra, yoksa 6-12 aylıkken, okula başlamadan önce ve okul süresince düzenli göz muayenesi yapılması gerekiyor.

Bebeklerin ilk göz muayenesi ne zaman yapılmalı?
Erken doğmuş bebeklerde doğumdan sonra 4-6 hafta arasında mutlaka göz muayenesinin yapılması gerekiyor. Yani bebeğin 36’ıncı haftadan önce mutlaka göz muayenesinin yapılması gerekiyor. Yeni doğan tüm bebeklerin ilk bir ay içinde göz muayenesinin yapılması Prematüre Retinopatisi dahil, birçok göz hastalığı, göz tansiyonu, göz tembelliği, gözyaşı kanalı tıkanıklığı ve şaşılık gibi zamanında tanısının konması ve başarılı tedavi olanağını sağlaması açısından önemli.

ÇOCUKLARDAKİ GÖZ HASTALIKLARI VE BELİRTİLERİ NELER?
Görme bozukluklarının görülme sıklığı yaşa bağlı olarak artıyor. Göz tembelliği, şaşılık, miyopi, hipermetropi ve astigmat çocuklarda en sık görülen sorunlar. Erken doğan yani prematüre bebeklerin ise problemleri çok daha farklı ve büyük boyutlarda olabiliyor, bu nedenle bebek ve çocuklardaki göz problemlerinin erken tanısı çok büyük önem taşıyor.
• Göz kayması
• Göz kapağı düşüklüğü, göz yaşarması
• Çapaklanma
• Şişlik
• Bir gözü kapayarak bakma
• Çok yakından okuma
• Televizyonu yakından izleme
• Gözlerini kısarak bakma
• Okuduğu yeri kaçırma
• Okuduğu yeri belirlemek için parmak kullanma
• Baş ağrısı
• Sakarca davranış
• Dalgınlık
• Başı bir yana eğerek bakma
• Sık sık gözleri kaşıma
• Bebek üç aylık olmasına rağmen bakışları odaklayamama.

Göz tembelliği başka hangi problemlerin sonucunda oluşuyor?
Göz tembelliği her iki göz arasında numara farkı varsa veya çocuğun görme yolunu kapatacak katarakt gibi bir bozukluk varsa oluşabiliyor. Çok yüksek hipermetropi ve astigmatizmada gözlerin her ikisinde birden tembellik gelişebiliyor. Bu durumda çocuk, uygun gözlüğü hemen takmaya başlamalı. 3-6’ncı aydan itibaren uygun çerçeve seçimiyle bebekler gözlük takabilir.

Göz tembelliği tedavisi nasıl yapılıyor?
Göz tembelliği önlenebilir görme kaybı. İlk yedi yaş içinde kapama ve ortoptik (cihazlarda) yöntemlerle tedavi edilebiliyor. Çocuğa uygun gözlük veriliyor ve tembel gözü çalıştırmak amacıyla sağlam göze uygun sürelerde kapama yapılıyor. Artık günümüzde kapamaya destek olacak evde uygulanan bilgisayar programları da tedavide kullanılıyor.

Ortoptik tedavi nedir?
Ortoptik tedavi gözün rehabilitasyon programıdır. Hem görmeyi artırıcı hem de her iki gözle görmeyi sağlayan füzyon tedaviler kullanılıyor. Bir kısım ortoptik tedaviler göz kaslarını çalıştırmak ve her iki gözle görmeyi koordine etmek amaçlı yapıyoruz. Hastane ortamında uyguladığımız veya eve verilen egzersiz programları da var.

Bebeklerde gözyaşı kanal tıkanıklığı ne?
Gözyaşı yolları alt ve üst göz kapaklarının iç kısmında iki ufak kanal ile başlıyor, gözyaşı kesesini oluşturuyor. İnce bir kanalın yardımıyla burun boşluğuna açılarak sonlanıyor. Tıkanıklık genellikle bu son kısımda oluşuyor. Yenidoğanların bir kısmında kanalın son parçası açılmamış oluyor. Yoğun sulanma ve enfeksiyonun devam ettiği bebeklerde altıncı aydan itibaren kanal tıkanıklığı için sondalama öneriyoruz. Bu işlem genel anestezi altında uygulanıyor. Yaklaşık 5-10 dakika sürüyor. Ortalama zamanlama bir yaş, gecikme yaşandığında sondalama işleminin başarı şansı azalıyor.

Bebeklerde katarakt ve glokom görülebilir mi?
Doğuştan katarakt olabilir. Bir göz bebeğinin diğerinden farklı renkte (beyaz) olması veya gözde kayma (şaşılık) olması, doğumsal kataraktın belirtisi olabilir. Göz tansiyonu hastalığı da yenidoğan dönemi, bebeklik ve erken çocukluk döneminde ortaya çıkabiliyor. Bu hastalık başlangıçta belirti vermediği halde ilerledikçe bebeğin gözünün büyüdüğü dikkat çekiyor, ayrıca ışığa bakamama, sulanma gibi belirtileri var. Bebeklerde bu belirtiler görüldüğü an, hiç zaman kaybetmeden göz uzmanına başvurulmalı.