Orada neler oluyor?

Yazı: Nilgün Yıldız Konakcı

Eğer bir anne adayıysanız her gün sizin için yeni bir mucize getiriyor demektir çünkü içinizde bir can, ömrünün en hızlı gelişimini yaşıyor. Gram gram, milim milim büyüyor. Bu sırada sizin de bedeniniz aynı kalmıyor. Heyecanlı olmanız çok normal, ama detaylara çok dalmadan bu günleri huzurla geçirmek en önemlisi... Sizin için Medipol Mega Üniversite Hastanesi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Yard. Doç. Dr. Derya Yaşar ve Op. Dr. Yeliz Aykanat’ın destekleri ile dokuz ayın bir özetini çıkardık, bakalım sizi neler bekliyor?

1. Ay
Anne
Hamileliğin ilk ayını anne adayları çoğunlukla hamile olduklarını fark etmeden geçiriyor. Bu yüzden planlı bir hamilelik ise öncesinde danışmanlık almanız önemli. Hamilelik öncesi başlanan günlük 400 mg folik asit, bebeğin nöral tüp defekti anomalilerinden ayrıca hem anneyi hem bebeği hamileliğin riskli durumlarından koruyor. Eksikliği ülkemizde sık olarak görüldüğünden günlük 100 mg iyot desteği başlanması da bebeğin zeka gelişimi için önemli. Omega 3desteği rutin olarak önerilmese de haftada iki kere balık (uskumru, sardalya, somon, ton balığı vs.) yemek bebeğin sinir sistemi ve retina gelişimini destekliyor. Balık yağını seçerken DHA-EPA değerinin yüksek olmasına dikkat etmelisiniz. Hamilelik planladığı andan itibaren alkol ve sigara tüketimi bırakılmalı (pasif içicilik dahil), düzenli egzersiz yapılmalı ve kilo kontrolü sağlanmalı, varsa kronik hastalıklar ve sürekli kullanılan ilaçların düzenlenmesi için doktora başvurulmalı. Bu ayda görülebilen hafif yorgunluk hissi ve lekelenme tarzındaki kanamalar, hamileliğin ilk belirtileri olabiliyor. Bu dönemde doktora başvurulduğunda çoğu zaman gebelik kesesi izlenebiliyor.
Bebek
Hamileliğin dördüncü haftasında bebeğin boyu ultrasonla görülemeyecek kadar küçük ve büyüklüğü 1 mm civarında. Hamileliğin dördüncü haftasında henüz hamilelik belli olmuyor ve normalde bu haftanın sonunda adet kanaması bekleniyor. Fakat hamile olunduğu adet gecikmesini beklemeden de kanda beta HCG hormonu ölçümü ile öğrenilebiliyor.

2. Ay
Anne
Çoğu kadın adet gecikmesi nedeni ile başvurup bu ayda tanı alabiliyor. İkinci ayda, anne adayında sabah bulantısı ve buna eşlik eden kusma görülebiliyor. Bazen bu durum aşırı kilo kaybına ve susuzluğa sebep olup medikal tedavi de gerektirebiliyor. Bazı kadınlarda depresif bir durum da görülebildiğinden eş ve aile desteği bu süreçte ciddi önem taşıyor. Doktor tavsiyesi ile kullanılacak ilaçların yanı sıra yatak istirahati, az ve sık sık yemek, sabah uyandıktan hemen sonra yataktan kalkmadan tuzlu kraker yenmesi, baharatlı gıdalardan uzak durulması, nane-zencefil gibi otlarla yapılan çaylar ve tetikleyici faktörlerin uzaklaştırılması (parfüm, yemek kokusu vs.) öneriliyor. Annenin kendini yorgun, bitkin hissetmesi, sürekli uzanmak ve uyumak istemesi sık rastlanan belirtiler. Ayrıca sekizinci haftada annenin rahminin büyüklüğü normalin iki katına çıktığı için idrar kesesi (mesane) üzerine baskı yapar. Bu nedenle de anne adayları bu ayda sık sık idrara çıkmaya başlıyor.
Bebek
Sekiz haftalık hamilelikte bebeğin boyu yaklaşık 1.5 cm. Bebeğin el ve ayakları oluşmaya başlıyor. Parmak araları henüz birbirine yapışık ve daha sonraki haftalarda ayrılacak. İkinci ayın sonunda kalbin kapakçıkları ve dört odacığı oluşuyor ve çalışır hale geliyor. Doppler ultrasonografi ile kalp sesleri duyulmaya başlanıyor.



3. Ay
Anne
Bu ayın sonunda bebeğin hareketleri ultrasonografi ile bakıldığında fark edilebiliyor. Vücutta artan hormonların etkisiyle saç, tırnak ve ciltte değişiklikler ortaya çıkabiliyor. Anne adayının cildinde yağlanma ve akneler oluşabiliyor. Bu dönemde ciltte kalıcı da olabilecek pigment değişiklikleri olabileceğinden güneşten korunmak önemli. Hamilelik boyunca mineral filtreli güneş koruyucularını üç saatte bir yenileyerek kullanılması gerekiyor. Bebekte nöral tüp defekti denilen problemleri önlemek için her hamilelikte başlanan folik asit vitamini bu haftadan sonra genellikle kesiliyor.
Bebek
Bebek bu ayda başından poposuna kadar hemen hemen 5 cm boyunda ve yaklaşık 15 gr ağırlığında. O küçük dünyasında yenilikler olurken, yüzü de gittikçe bir insana benzemeye başlıyor. Böbrekler de artık idrar üretiyor. Küçük parmakları birbirinden ayrılacak, artık parmaklarını açıp kapayabilecek, ayak parmaklarını kıvırmaya başlayabilecek. Bebeğin refleksleri gelişirken, ağzı emme hareketini yapmaya da başlıyor. Bebeğin erkek veya kız olmasına bağlı olarak dış genital organları da bu ay şekilleniyor. Ancak bu ultrason ile nadiren anlaşılabiliyor

4. Ay
Anne
Artık hamileliğin ‘ilk trimestr’ denilen ilk üç aylık süreci geçirilmiş oluyor. Sabah bulantı-kusmalarının kaybolmasının beklendiği bu ay, annenin metabolizmasının hamileliğe adapte olmaya başladığı süreç... Bu dönemde ani kilo artışını önlemek için dengeli beslenme ve düzenli egzersiz yapılması öneriliyor. Normal vücut kitle indeksine sahip bir kadının hamilelik boyunca 12-18 kilo alması ideal. Anne adayının daha önce yaptığı bir spor aktivitesi varsa doktoruna danışarak buna devam edebilir. Yeni başlayanlar ise yürüyüş, prenatal yoga, yüzme gibi sporları deneyebilirler. Ayrıca anneler 16’ncı haftadan itibaren hareketlerine çok daha fazla özen göstermeli. Anne adayları kesinlikle bu dönem ve sonrasında yüz üstü ve sırt üstü yatmayı tercih etmemeli. Sol yana yatılması bebeğe giden kan akımı ve oksijen miktarını artıracaktır.
Bebek
16’ncı gebelik haftasında bebeğin boyu yaklaşık 11 cm, ağırlığı 100 gr kadar. Her ne kadar gebeliğin 12-13’üncü haftasından itibaren alttan ultrason ile bebeğin cinsiyeti konusunda tahminde bulunulsa da net sonuç bu haftada belli oluyor. Bu ay hamileliğin en güzel deneyimlerinden biri yaşanıyor; anne bebeğinin kıpırtılarını hissediyor. Bazı kadınlar 16. hafta içinde veya öncesinde bebeğinin hareketlerini hissederken, birçok anne adayı 20’nci hafta sonrasında bebeğin tepkilerini fark edebiliyor. Bebeğin ilk hareketleri sanki annenin içinde bir kuş kanat çırpıyor ya da içinde mısır patlıyor gibi hissedilebiliyor. İlerleyen haftalarda ise bu tepkiler daha güçleniyor ve anne adayı bunu daha kuvvetli hissetmeye başlıyor.



5. Ay
Anne
Anne adayı artık bebeğinin hareketlerini hissedebiliyor. Anne ve bebek arasındaki oluşan bağın ilk adımlarının atıldığı bu sürece baba adaylarının da katılması önemli. Karın büyümeye başlarken bebeğin ve annenin ihtiyaçlarının karşılanması için doktor tarafından multivitamin ve demir takviyesi öneriliyor. Bilinçli ve dengeli beslenme birçok vitamin için yeterli olsa da annenin kan hacmindeki artış ve demirin vücuda alındıktan sonraki emilim zorluğu nedeni ile günlük 30-60 mg demir replasmanı gerekli oluyor. Bu aya kadar ortalama 1-2 kilo almış olunmalı. Günlük ek kalori ihtiyacı ortalama 300 kcal (Örneğin, orta boy muz 130 kcal) olduğu da unutulmamalı. Hamileliğin yirminci haftasında annenin rahmi tam göbek hizasına kadar yükseliyor. Rahim yukarı çıktığı için zaman zaman kasık ağrısı veya ani batma gibi ağrılara neden olabiliyor. Bu haftadan itibaren anne adayı kendisini düşmelere karşı daha iyi korumalı. Yüksek topuklu ayakkabılar giymemeli, yere eğilirken dizlerini bükmeli.
Bebek
Beşinci ay itibarıyla bebeğin başından topuklarına kadar ölçüsü yaklaşık 25 cm, kilosu 300 gr. Gebelik sürecinin yarısına artık ulaşıldı. Bebeğin saçları uzamaya başlıyor, lanugo denen ince tüyler bütün vücudunu kaplıyor.

6. Ay
Anne
Karnın büyümesi ve kilo artışıyla beraber bazı vücut bölgelerindeki ani genişlemeler ciltte çatlaklara sebep olabiliyor. Çatlak önleyici kremler, su ve antioksidan yiyeceklerin tüketiminin artırılması kalıcı olabilecek çatlakların oluşumunu azaltabiliyor. Doğum sürecine yaklaşma düşüncesi de endişelerin artmasına sebep olabiliyor. Dilerseniz hamilelik kurslarına başvurarak doğum hazırlıklarına başlayabilirsiniz. Bu haftalarda görülebilecek bacak kramplarını önlemek için magnezyum tedavisi gerekiyor. Magnezyum doğal olarak kivi ve muzda bulunuyor.
Bebek
Bebeğin ağırlığı yarım kilonun üstünde ve artık duyma yeteneği iyice gelişti. Annesinin sesinin çeşitli tonlarını, kalp atışlarını ve bağırsak seslerini ayırt edebiliyor.

7. Ay
Anne
Hamileliğin son üç aylık dönemine girilen bu ayda yaklaşık 7-10 kilo alınmış olunmalı. Kilo artışı ağırlık merkezini değiştirdiğinden yapılan egzersizlerde dengeyi korumak önemli hale geliyor. Yürüyüş, yüzme, yoga gibi bu riski azaltan sporlar bu dönemde daha çok tercih edilmeli. Uterusun büyümesi ve hormonal değişikliklerin sindirim sisteminde yaptığı yavaşlama ile kabızlık, şişkinlik hissi, reflü ve hemoroid ile ilişkili şikayetler başlayabiliyor. Sıvı tüketiminin artırılması, yüksek lifli gıdalar, haftada 150 dakika orta tempoda egzersiz bu şikayetlerin azalmasına yardımcı oluyor. Hamileliğin 28’inci haftasında anne ve bebek arasında kan uyuşmazlığı varsa anneye kan uyuşmazlığı iğnesi (rh immunglobulin) yapılıyor.
Bebek
Bu aydan itibaren bebek kendini dış dünyaya hazırlamak için kilo almaya başlıyor; kilosu yaklaşık olarak 1000 gr, boyu ise 36 cm civarında. Beyninde milyarlarca sinir hücresi oluşuyor. Gözlerini kırpabiliyor, böylece kirpiklerini hareket ettiriyor. Görme gelişimiyle birlikte rahime doğru gelen ışığı da görebiliyor. Ayrıca tat duyusu da gelişmiş durumda.



8. Ay
Anne
Doğuma çok yaklaşılan bu dönemde erken doğum endişesi çoğu kadın tarafından yoğun olarak yaşanıyor. Uterusun mesaneye yaptığı baskı ile annenin iç çamaşırında ıslaklık hissetmesi suyunun geldiğini düşünmesine neden olabiliyor. Ancak amnion sıvısı olması ihtimaline karşı tekrarlaması halinde doktora başvurmakta yarar var. Göğüslerinizden hafif hafif süt gelmeye başlayabilir. Eğer böyle bir durum varsa, kıyafetlerinizi korumak için koruyucu göğüs bantlarından kullanabilirsiniz. Emzirme danışmanlığına yine bu süreçte başvurulabilir, meme başı çatlak kremleri günde birkaç kez uygulanabilir.
Bebek
32’nci gebelik haftasında bebeğin boyu yaklaşık 42 cm, ağırlığı 1700 gr kadar. Bebek günün çoğunu uyuyarak geçirir. Bebeğin saçları oldukça uzamıştır. Ayak tırnakları tamamen gelişmiştir. Tekme atma, emme, yutma, soluk alma gibi hareketleri yapmaya devam eder.

9. Ay
Anne
Hamileliğin son ayında fetüsün kilosu yaklaşık 3500 gr, boyu 50 cm civarında. Bebeğin pelvise inmesiyle birlikte kasık ağrıları da hissedilebiliyor. Bu dönemde dinlenmeye ve eğilmemeye dikkat edilmeli. Karın oldukça aşağıya inmiş ve nefes almak artık daha kolay bir hale gelmiştir. Bu ay, yalancı doğum ağrıları hissedilip sürekli endişe yaşanabiliyor. Doğum ağrıları dinlenmekle geçmeyen, sıklığı ve şiddeti giderek artan düzenli kasılmalardır. Annenin kendini doğuma ve bebeğinize hazır hissetmesi gerekiyor, bu nedenle doktoruyla doğum süreci ile ilgili endişelerini paylaşıp, tüm sorularına yanıt almalı, önerileri ve yapması gerekenleri öğrenmeli.
Bebek
36’ncı gebelik haftasında bebeğin boyu yaklaşık 47 cm, ağırlığı 2600 gr kadar. Doğumunuza yaklaşık dört hafta kaldı. Artık bebek doğuma hazır hale gelmeye başladı. Bütün gelişimi tamamladı. Bu hafta itibariyle her an doğuma hazır olunmalı. Her an her şey olabilir. Bu andan itibaren doğan bebekler genellikle yoğun bakıma gerek kalmadan yaşarlar ve çoğunlukla zamanında doğan bebekler gibi bir sıkıntı yaşamadan hayata devam ederler.