Boğazı seven mikrop Beta

Yazı: Elif Girgin

Kolayca bulaşan Beta mikrobunun neden olduğu hastalıklardan korunmanın en etkili yollarından biri ise, sağlam bir bağışıklık sistemi. Boğazda iltihaplanmaya neden olan bir çeşit bakteri olan Beta mikrobu özellikle çocukları tehdit ediyor ve farklı yaş gruplarında farklı hastalıklara neden oluyor. Üstelik tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlar oluşturabiliyor. Her boğaz ağrısı Beta olmasa da, her ateşli boğaz ağrısının mutlaka ciddiye alınması gerekiyor. Medical Park Bahçelievler Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Sinem Karaca Atakan ile Beta mikrobunun hangi hastalıklara neden olabileceğini, belirtilerini ve tedavi yollarını konuştuk.

Virüs değil, bakteri
Öncelikle Beta ile ilgili sıklıkla karıştırılan bir durumu açığa kavuşturmak gerekiyor. Beta bir virüs değil, bakteri. Tıp dilinde A grubu beta hemolitik streptokok olarak adlandırılıyor. Bulaşıcı olmasının yanı sıra bazı ciddi komplikasyonlara neden olabildiği için ihmal edilmemesi çok önemli.

Hangi hastalıklara neden olur?
Altı aydan küçük çocuklarda genellikle hafif burun akıntısı ve düşük düzeyde ateş ile birlikte seyreden nezleye neden olan Beta; 6 ay-3 yaş arasında; düşük dereceli ateş, eklem ve kas ağrıları ve nezle bulguları ile ortaya çıkıyor. Şeffaf burun akıntısı, boyunda hafif ağrılı beze (lenf nodları), sinüzit, bazen de bunlara eşlik eden orta kulak iltihabı görülebiliyor. 3 -12 yaş arasında ise, genellikle hızlı bir şekilde bademcik iltihabı (tonsillit), nezle (nazofarenjit) ve bazen de eşlik edebilen kızıl hastalığı görülüyor. Genellikle yüksek ateş, kusma, boğaz ağrısı, baş ağrısı, terleme ve yorgunluk ile bazen de bu belirtilere eşlik eden karın ağrısı ile kendisini gösteren kızıl hastalığında, hastalık başladıktan 12-48 saat sonra çok bilindik olan ciltte döküntüler ortaya çıkıyor. Bademcik, dil, yutak ve damakta da görülen döküntüler; büyük, kabarık, kırmızı ve iltihap dolu oluyor.

Beta çocukları seviyor
Özellikle 5-15 yaşları arasında son derece etkili olan Beta, okul gibi kalabalık ya da yeterince havalandırılmayan ortamlarda yakın temasla salgınlar oluşturabiliyor. Damlacık enfeksiyonu denilen öksürük, hapşırık, öpüşme ve konuşma gibi yakın temas ve solunum yoluyla insandan insana kolayca bulaşıyor. Beta, enfeksiyon hastalıklarının yaygın olduğu sonbahar ve kış aylarında daha çok görülse de hava sıcaklığının değişken olduğu bahar ve yaz aylarını da seviyor. Bazı kişilerde hastalık belirtileri olmadan da mikrop bulunabiliyor. Ancak taşıyıcı olan bu kişilerin hastalığı bulaştırma olasılıkları da düşük oluyor.

Boğaz ağrısı, bulantı, kusma
Boğaz ağrısı, yüksek ateş, yutma güçlüğü, iştahsızlık, halsizlik, karın ağrısı, bulantı ve kusmanın Beta’nın ilk belirtileri olduğunu söyleyen Uz. Dr. Sinem Karaca Atakan; boğazda kızarıklık, bademciklerde şişme ve kızarıklık veya yine bademcik üzerinde beyaz bir plak tabakası oluşumunun da gözlenebildiğini belirtiyor. “Çene altı bezelerinde şişme ve baskı ile ağrı oluşur. Eklemlerde de ağrı ve hassasiyet olabilir. Ateş ve halsizlik görülür, çocuk hiçbir şey yiyip içmek istemez” diye de ekliyor.

Her boğaz iltihabı Beta değil
Ateşli boğaz yakınmalarının yüzde 10-15 kadarında A grubu beta hemolitik streptokok mikrobu olduğunu söyleyen Uz. Dr. Atakan, Beta mikrobunu hızla saptayan testler bulunduğunu ve boğaz kültürü ile tanı konulabileceğini ifade ediyor.

Tedaviyi tamamlayın
Tedavide, tablonun durumuna göre ağız ya da enjeksiyon yoluyla penisilin grubu antibiyotikler kullanılıyor. Tedavi süresinin en az 10 gün olduğunu belirten Uz. Dr. Atakan, tedavinin iyileşme görülse bile yarım bırakılmamasının ve tamamlanmasının çok önemli olduğunun da altını çiziyor. Tedavi sonrası kültür ile kontrol yapılabiliyor.

Ne zaman tehlikeli?
Peki, Beta mikrobu tedavi edilmezse ne olur? A grubu beta hemolitik streptokok enfeksiyonunda yeterli veya uygun şekilde tedavi edilmeyen mikrobun vücutta daha sonra ateşli romatizma, kalp romatizması, eklem iltihapları ve böbrek iltihapları ortaya çıkarabileceğinin ve bunların ölümcül sonuçları da olabileceğinin altını çizen Uz. Dr. Atakan, “Bunlar antibiyotik çağında çok seyrek görülseler de çok ürkütücü komplikasyonlardır. Bu nedenle her boğaz ağrısı ve ateşli tablo mutlaka doktor tarafından değerlendirilmeli ve gerekli tedavisi mutlaka yapılmalıdır” diyor.

BETA MİKROBU YOK EDİLEMEZSE…
Eğer Beta’nın tedavisi yapılmaz veya tedavide gecikilirse iki çeşit komplikasyona neden oluyor.
Erken komplikasyonlar
Streptokok enfeksiyonunun yayılması genellikle ilk haftada oluyor. Bunlar bölgesel lenf nodlarının (beze) iltihaplanması, orta kulak iltihabı, sinüzit, az görülen zatürre, mastoidit, septisemi (mikrobun kana karışması), kemik iltihabı ve toksik şok sendromu ile kendisini gösterebiliyor.
Geç komplikasyonlar
Akut romatizmal ateş ve böbrek iltihabı.

KORUNMAK İÇİN
• Genel hijyen kurallarına dikkat edilmeli.
• Bağışıklık sistemini destekleyici sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturulmalı, C vitamini tüketimi artırılmalı.
• Okul, kreş gibi toplu bulunulan yerlerde dönem dönem boğaz kültürü alınmalı. Enfeksiyon saptanan çocuklar eve gönderilmeli.
• Hasta çocuklar tam olarak tedavi edilmeli.