Büyüme çağı meyvesiz olmaz

Besin piramidinde beş ana besin grubundan birini de meyveler oluşturuyor. Günde 1600 kalori alan çocukların (1-4 yaş arası) günde iki kez meyve tüketmesi, günde 2800 kalori alması gereken çocukların (10-18 yaş arası) günde dört kez meyve yemesi öneriliyor. Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanları Dr. Ayşe Sokullu ve Dr. Fatma Ela Tahmaz meyve ve meyve sularının önemini anlatıyor.

Bebek ve çocuk gelişiminde meyvelerin önemi büyük. Günlük tüketilmesi gereken meyve miktarının yarısının meyve sularından sağlanabileceğine değinen Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Fatma Ela Tahmaz “Bir orta boy bardak meyve suyu bir porsiyon meyveye eşdeğerdir. Meyve suyunu özellikle kreşe ve ilkokula giden çocuklar zevkle tüketirler çünkü tadını genellikle severler. Yazın sıcak havalarda veya kahvaltıda ya da yemeklerle beraber tüketilmesi gıdalardaki demirin emilimini de iki kat artırabilir” diyor. Bu durumun düşük demir içeren yiyeceklerle beslenen çocuklar için önemli olabileceğini vurgulayan Dr. Tahmaz “Meyvenin kendisini tüketmek lif açısından daha yararlıdır ve bu nedenle tercih edilebilir. 2-6 yaş grubundaki çocuklar günde 2 porsiyon meyve tüketmelidirler. Meyvedeki lifler sindirimi kolaylaştırır ve kabızlığı önler. Ancak bazı çocuklar meyve suyunu taze meyveye göre daha kolay tüketirler” açıklamasında bulunuyor.

Meyveler yeme sürecini geliştirir
Meyve öğünü için seçimi mevsimin uygun seçenekleri arasından yapılması gerektiğini anlatan Sokullu ise “Meyve parçaları bebeklere özgürce hareket etme şansı verebilir. Emmekten çiğnemeye geçme sürecinde bu dönem önemlidir. Daha büyük bebeklerde parmak gıdası gibi kullanılabilen meyveler tek başına yeme sürecini geliştirir. Uygun seçimin ne olacağı, ne zaman başlanacağı, ne şekilde başlanacağı kararları her çocuğun özelinde doktorla birlikte verilmelidir. 6-12 ay arası günlük menüde 1 porsiyon meyve önerilir. Meyveler taze olarak, meyve püresi halinde veya yenebilecek dozda meyvenin sıkılmış suyu şeklinde tüketilebilir. 1-6 yaşta 2 porsiyon, 6 yaş sonrası 3-4 porsiyon meyve tüketilebilir” diyor.

Meyveler çocuklarda sindirim sistemini de düzenliyor
Bazı çalışmalarda daha fazla miktarda meyve suyu tüketen çocukların daha az meyve suyu tüketenlere göre daha uzun boylu ve daha düşük vücut kütle indeksine sahip olduklarının saptandığını anlatan Tahmaz sözlerini şöyle sürdürüyor: “Çocuklarda, meyveler aynı zamanda sindirim düzenleyici olarak da sıklıkla kullanılır. Hem kabızlık hem ishalde meyveler tedavi edici olarak çocuk doktorları tarafından önerilir. Kabızlığı olan çocuklarda kayısı, erik ve armut faydalıdır. İshalde ise muz özellikle hem kaybedilen potasyumu yerine koyar hem de ishali azaltır. Kış aylarında sık enfeksiyon geçiren ve kreşe giden çocuklarda düzenli meyve tüketimi folik asit, C vitamini ve antioksidanlar içerdiği için enfeksiyon sıklığını azaltacaktır. Sık ateşlenen çocuklarda ateş nedeniyle oluşan sıvı kaybını C vitamini deposu olan portakal ve nar suyu karşılar. Ayrıca, kırmızı kan hücreleri, kemikler ve dişlerin de güçlenmesinde faydalıdır. Antibiyotikleri tadından dolayı içmekte zorluk çeken çocuklarda bir miktar sertifikalı meyve suyu veya püresi tatlandırıcı olarak kullanılabilir (greyfurt dışında). Demir eksikliği olan çocuklarda demir damlası veya şurubu ile veya yemeklerle beraber meyve verilmesi demirin emilimini arttırır.”

Okul çağı çocuklarında meyve oldukça önemli
Okul çağı çocuklarının günlük beslenmesinde öğün atlamamak, özellikle kahvaltı ile güne başlamak, proteinden zengin ana öğünler tüketmenin önemli olduğunu söyleyen Uzman Dr. Ayşe Sokullu “Uzun okul saatlerinde ara öğünlerle destek olmak açısından sağlıklı atıştırmalıklar değer kazanır. Meyveler gerek tek başına porsiyon olarak, gerekse süt ve yoğurda katılarak sağlıklı atıştırmalık şeklinde kullanılabilir. Her gün ve günde birkaç öğün tüketilmesi önerilir. Şeker, yağ, tuz oranlarının düşük; lif, vitamin ve mineral içeriklerinin görece yüksek olması birim başına daha değerli kalori sağlar” diyor.

İŞTE MEYVELER VE FAYDALARI

Elma
Bol miktarda çözünebilir ve çözünmez lifler içerir. Barsak düzeninin gelişmesine yardımcı olur. A, C, E vitamini, kalsiyum ve folik asit içerir. Sertifikalı meyveler ve meyve suları tercih edilmeli, meyveler bol suyla yıkanmalı ve kabuğu kalınca soyularak tüketilmelidir. Bazı bebeklerde dışkı kıvamını katılaştırabilir.

Kayısı
Kayısı A, C vitamini ve Likopen açısından oldukça zengindir. Üç adet kayısı günlük A vitamini ihtiyacının yaklaşık %30’unu karşılar. Genellikle çok sevilen ve kolay tüketilen bir meyvedir. Mevsimi dışında kuru kayısı tüketilecekse doğal yoldan kurutulmuşlar tercih edilmelidir. Sarartılmış kuru kayısıları sülfür içeriği yüksektir. Kayısı elmanın aksine dışkı kıvamını yumuşatarak kabızlık ile mücadeleye yardımcı olur.

Armut
Potasyum ve C vitamininden zengindir. Bol lif içeriği ile bebek ve çocuklardaki kabızlık sorununun çözümlerindendir. Kolesterol, yağ, sodyum ve şeker oranları düşük olduğundan birim başına içerdiği faydalı besin öğeleri açısından tercih edilen bir meyvedir. Bebek beslenmesinde ek gıdalara başlarken ilk tercihlerdendir. Alerji riski yüksek değildir.

Erik
Erikler de dengeli besin öğesi içerikleri, zengin lif yapıları ile bebek beslenmesinde ek gıdalara başlanırken ilk tercihler arasında yer alır. Şeker, yağdan zengin değildir, sodyum bulunmaz. Kabızlık sorununun çözümüne yardımcıdır. Alerjik reaksiyonlara yol açma olasılığı yüksek değildir.

Muz
Besin değeri yüksek, potasyum, B2, B6 ve C vitamini, folik asit içeriği yoğun bir gıdadır. Lezzeti ve aroması nedeni ile bebeklerin çok sevdiği bir gıdadır ancak alerji yaratabilme ve kabızlığa neden olma ihtimali fazladır. Bir yaşında önce bebek beslenmesinde öncelikli değildir ama alerjik olmayanlar için küçük dozlarda denenebilir. Bir yaşından sonra genellikle iyi tolere edilir, gene de az miktarla başlamak doğru olur.

Şeftali
C ve A vitamininden zengin, lif içeriği yüksektir. Bazı bebeklerde dışkı kıvamını sertleştirir. Tatlı lezzeti, sulu-yumuşak kıvamı ile bebek beslenmesinde sevilen gıdalardandır. Çiğ olarak püre halinde kolayca tüketebilirler. Altıncı aydan itibaren tek başına veya diğer meyvelere, yoğurda, muhallebiye katarak verilebilir. Olgun ve yumuşak olanları parmak gıdası olarak güvenle kullanılabilir.

Çilek
C vitamini ve anti-oksidan içeriği kadar alerji potansiyeli de yüksek bir meyvedir. 1 yaşından önce başlamaktan kaçınmalıdır. Ailede çilek alerjisi öyküsü varsa daha uzun süre uzak kalmak gerekir. Toprağa yakın yetiştiği için hijyeni zor ve tarım ilacı artıklarının riski yüksektir. Zedelenmemiş olanları ve bol suyla yıkanarak tüketilmelidir.

Üzüm
Koyu renkli olanlar başta olmak üzere üzüm antioksidanlardan zengindir. Vitamin-mineral içerikleri çok yüksek olmamakla beraber dengelidir. Şeker oranı yüksektir. Böcek ilacı kirliliği açısından riskli bir meyvedir, kurutulmuşlarında kurutma koşulları önem kazanır. Çok iyi yıkanmalıdır.

Turunçgiller
Portakal, mandalina, limon gibi turunçgiller grubundan olan meyveler, yoğun asidik yapıları ile genital bölgede pişik ve ağız çevresinde kızarıklık yapabilir. Bir yaşından önce yoğun olarak kullanımı önerilmez. C, A vitamini ve liflerden oldukça zengindirler. Bebek beslenmesinde öncelikli değildir. Meyve ve diğer yiyecekleri tatlandırmak için az miktarda suyu kullanılabilir.

Kavun
Kavun A ve C vitamininden zengin olup, potasyum, bir miktar da kalsiyum içerir. Sulu olması, kolay ezilmesi kullanım ve yeme kolaylığı sağlar. Tüm yiyeceklerde olduğu gibi ilk kez denerken az bir miktarla başlamak, sorun gözlemedikçe miktarı artırmak uygundur. Ailede kavuna karşı bir sorun bildirilmiyorsa 8-9 aylıkken bebek tanıştırılabilir.

Karpuz
Potasyum ve A vitamininden zengin, bol su ve lif içeren bir meyvedir. Bebek beslenmesinde öncelikli olmamakla beraber çok sevilir. Parmak gıdalarına alışmada faydalı olabilir. 8-9 aydan itibaren bebeklere verilebilir.

Nar
C vitamini, K vitamini, folik asit, B kompleks vitaminleri ve şeker açısından oldukça zengin bir meyvedir. Güçlü antioksidanlar içerir. İlk yaş içinde alerji ve pişik riskleri sebebi ile öncelikli olmamakla beraber ilerleyen yıllarda meyve sularına katılarak ya da taneleri yenmek şeklinde tüketilmesi önerilen bir meyvedir.

Kivi ve diğer tropik meyveler
Kivi ülkemiz için göreceli yeni bir meyvelerdir. Allerji etkileri çocuk ve erişkin yaşında sıkça görülür. Bir yaş altında başlamak doğru değildir. Ailede alerji bildirilenlerde dikkatli olunmalıdır.