Çocuğunuz R’leri söyleyemiyorsa…

Yazı: Seçil Kılıç

Çocuğunuz r’leri söyleyemiyor mu? Bu durumu sempatik bulup onu bu sorunuyla başbaşa bırakmayın. Uzmanlar 6 yaşına kadar kendiliğinden düzelmeyen konuşma bozukluğunun kalıcı olabileceğinin ve tedavi gerektirdiğinin altını çiziyor. Erken dönemde bir uzmandan destek alarak bu sorundan kolayca kurtulabilirsiniz! Konuyla ilgili olarak Amerikan Hastanesi Dil ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı Seda Atilla Şahin’den bilgi aldık.

Konuşma bozukluğu neden olur?
Belli sesleri çıkarabilmek için dil, dudak, damak ve çene koordinasyonunun gelişmesi gerekir. Çocukluk devresinde gerçekleşen bu gelişme yetersiz olduğunda, ortaya konuşma bozuklukları olarak tanımlanan sorunlar çıkabiliyor. Bu sorunların başındaysa r’leri söyleyememek geliyor. 6 yaşına kadar normal karşılanabilecek olan bu durum kendiliğinden düzelmemişse bir uzmana başvurmak gerekiyor. Çünkü erken dönemde önlem alınmadığında bu sorun çocukta yerleşik bir hal alabiliyor.

R’leri neden söyleyemiyor?
R’leri söyleyememenin en sık rastlanılan nedeni yanlış dil alışkanlığı olarak gösteriliyor. Sesleri doğru üretememek de sonuçta artikülasyon ve fonolojik bozukluğa sebep oluyor. ‘B’ ya da ‘m’ gibi harfler dudak sesleri olduklarından rahatlıkla görülüyor ve çocuğa görsel olarak anlatılabiliyor. Ancak ‘r’ sesi ağzımızın arkasında üretilen bir ses olduğu ve gerekli dil pozisyonu rahatlıkla görülemediği için çocuğun bu sesi çıkarmayı görme desteğiyle öğrenmesi diğer seslere göre daha zor oluyor.

Bazı sesler çocukları zorlayabiliyor
Çocuklar birçok sesi doğru üretmekte zorlanabiliyorlar. En sık rastlanılan hatalar ‘k’ yerine ‘t’, (kapı yerine tapı gibi), ‘g’ yerine ‘d’ (gel yerine del gibi), ‘ş’ yerine ‘s’ (kuş yerine kus gibi) ve konuşma peltekliğine sebep olan ‘s’ yerine ‘z’ seslerini üretmek. Bunlar da diğer ses üretim bozuklukları gibi konuşma terapisiyle kolaylıkla tedavi edilebiliyor.

Yaşıtları alay ediyorsa
Anne ve babaların kulağına ‘r’leri söyleyemeyen bir çocuğun konuşması sevimli gelse de, akranları bu konuda çocukla alay edebilir ve zor zamanlar yaşamasına sebep olabilirler. Bu nedenle terapi çocuğun psikolojisi için de önemli.

Okul başarısı için de gerekli
Okuma yazma öğrenildiği zaman, ‘r’ yerine başka bir ses üreten bir çocuk, okurken ve yazarken de bu iki sesi karıştırabiliyor. Dolayısıyla bu akademik performası da etkileyebilecek bir problem olabiliyor.

Nasıl tedavi ediliyor?
Seda Atilla Şahin, konuşma terapisi esnasında çocuğa doğru dil hareketinin öğretildiğini söylu¨yor. Eğer çocuk ‘r’ yerine başka bir ses mesela ‘y’ çıkarıyorsa bu iki sesin farkının anlatıldığını ekliyor. Doğru sesin çıkarılmasından sonra da çocuğun konuşmasının takip edilmesi gerekiyor. Çu¨nku¨ henu¨z yerleşmeyen yeni ses bir su¨re sonra yine kaybedilebiliyor. Terapiler eşliğinde çocuğa egzersizler yaptırılıyor ve ev ödevi verilerek öğrendiklerini pekiştirmesi isteniyor. Ailelerin uzmanla işbirliği de önemli. Çu¨nku¨ terapist tarafından çocuğa evde çalışabilmesi için ödevler veriliyor. Çocuğun bu ödevleri eksiksiz yapabilmesi için ailenin desteği şart.