Doula!

Doula! Benim tanımıma göre; hamile olmadan önce bir yemek, mekan vs. sanabileceğiniz ama hamilelikten sonra bolca duyduğunuz için oturup araştıracağınız bir terim. 
Doula; antik Yunanca'dan gelen ve evdeki baş kadın hizmetçiyi, muhtemelen evin hanımına doğum sırasında yardımcı olan hizmetçiyi ifade eden bir kelimedir…  Ayrıca Doula; doğumda anneye eşlik etmek üzere eğitim almış kadın, doğum yardımcısıdır… Araştırmalar, doğum sırasında doulaların yardımcı olduğu kadınların sezaryen, suni sancı ve ağrı kesiciye gereksinimi olması ihtimalinin çok düşük olduğu yönündedir. Doulaların katıldığı doğumların daha kısa sürdüğü ve komplikasyon oranının daha düşük olduğu bildirilmektedir.
Temel olarak doulalar, doğum sırasında anneyi deneyimlerinden gelen sözleriyle sakinleştirir, rahatlatır, yüreklendirir, fiziksel ve duygusal anlamda destekler, gevşeme tekniklerinde ve nefes egzersizlerinde anneye yardım eder, doğum pozisyonları konusunda yön gösterir… Tabii ki tüm bunlar kitap bilgileri. Hayatta kitabına uygun ilerleyen bir şey siz gördünüz mü? Hayır! İş pratiğe geldiğinde her şey değişiyor. Kitaplar ne yazarsa yazsın, karşımda gerçek bir doula görmeden, onunla konuşmadan bende taşlar yerine tam oturmayacak anladım ve Doula Anne Esra Demiröz ile bir araya geldik…

Ina May ile tanıştınız, bize biraz o günden bahseder misiniz?  
Doula olmaya karar verdiğimden günden beri Ina May’in kitaplarını okurum. Yayınlanan tüm kitaplarını vakti zamanında yurt dışından sipariş etmiştim. Dolayısı ile aslında zaten onu tanıyor gibi hissediyordum. İstanbul’a ziyareti sırasında bir doula arkadaşımın evinde kalacaktı. Doula arkadaşım seneler önce Ina May’in The Farm isimli çiftliğinde doğum yapmıştı, tanışıklıkları o zamandan. Bizim için doulara özel kapalı bir grup buluşması ayarlayacağını söylediğinde heyecanlı bekleyiş başlamıştı. Aslına Ina May 75 yaşında ve bütün gün konuşabilir, bütün ayakta durabilir, tüm bilgi birikimi ilk defa anlatıyormuşçasına sizlere aktarabilir. Çok etkilendim enerjisinden… Kendisine minnet duyuyorum, doğum ile ilgili birçok şey değiştirmiş. Ülkemizin de böylesi doğum aktivistlerine ihtiyacı var. Şöyle bir şey de düşünmedim değil, Ina May-Michel Odent gibi insanlar ölünce yerlerine kimler gelecek? Doğumun doğallığını kimler devam ettirebilecek merak ediyorum. Sonuçta Ina May’i tanımak, onu dinlemek çok iyi geldi. Bilmediğim bir şey anlatmadı, çünkü kitaplarından öğrenmiştim çok şeyi ama onu karşımda dinlemek çok özeldi benim için. 
Ina May Gaskin’in en sevdiğim sözlerinden birisini burada tekrar söylemeden geçemeyeceğim: 
“Eğer bir kadın doğumunda tanrıça gibi görünmüyorsa, etrafındakilerden yeterince destek görmüyor demektir.” 

Esra senin yazılarında okuduğum 'Doğum sevişmek gibidir!' cümlesine bayıldım!
Ben de bu cümlemi çok seviyorum ve çok sık kullanırım. Birkaç kere de yazmışımdır. Doğum çok özel ve mahrem bir an bir kadın için ve bir baba için. Doğuran kadının kendini rahat, güvende hissedebilmesi çok önemlidir. İşte aynen sevişirken yarattığı ortamı yaratmalıdır. Zaten kadının cinselliği, bunu ifade şekli hatta cinselliği yaşama şekli bile gizlidir, çok konuşulan ortada olan bir konu değildir. İlk regl olduğumuz zaman bile cümle aleme duyurmayız, bizim için özeldir. Tabular vardır, olmalıdır veya olmamalıdır aslında bunu tartışmıyoruz şimdi ama sonuç olacak kadının mahremiyeti özeldir. Doğumda da öyle kalmalıdır. 

Doula, doğuma hazırlık eğitmeni, hemşire ve ebe arasındaki en net farklar nedir?
Aslında hepsinin birbirinden çok farkı var. Öncelikle ebe ve hemşirenin sağlık eğitimi vardır. Dilerler ise doğuma hazırlık eğiticisi eğitimi alır ve aynı zamanda eğitmenlik yaparlar.
Doula ebe değildir. Doula hemşire değildir. Doula herhangi bir medikal öneride bulunmaz veya uygulama yapmaz. Doula annenin ve bebeğin iyiliği için doktorlar, hemşireler, ebeler ve başka destekleyici profesyonellerin yanında takımın parçası olarak çalışır. 

Ebenin ve doulanın sorumlulukları:
• Ebe hamilelikte sağlık kontrolü yapar.
• Ebe doğum sürecinde bebeğin kalp atışını, annenin tansiyonu rahim ağzının açıklığını ve benzer medikal takipler yapar.
• Ebe lohusa sürecinde hem anneye hem de bebeğe sağlık kontrolü yapar.
• Ebe, aldığı eğitime ve ayırabildiği vakte göre duygusal ve psikolojik destek verebilir.
• Doula sadece annenin duygusal durumuyla ilgilenir. Başka takipler ile meşgul olmadığı için tamamen anne ile birlikte olabilir.
• Doula, doğum süresinde kesintisiz destek verebilir.
• Doulanın doğum süresinde babanın ve ailenin her türlü ihtiyacı ile ilgilenmeye vakti vardır.
• Doula, lohusa sürecinde evde bireysel destek verebilir.

Türkiye’de nasıl Doula olunur? Türkiye’de kaç Doula olduğunu biliyor musunuz?
Türkiye’de doula olmak için çeşitli kurum ve kişilerin eğitimleri var. Her bir eğitimin felsefesi birbirinden farklı. Benim doula eğitimim Julia Steils Paçacıoğlu tarafından düzenlenen ve verilen bir eğitim. İçsel Doğum Doula eğitimi. Biraz da adından anlaşıldığı gibi içsel bir eğitim. En önemli felsefesi aslında önce kendini iyileştir ki, çevrendekileri iyileştirebilesin. 

Bir doulanın anneye ve doğum deneyimine tam olarak nasıl katkısı olabilir?
Aslında birçok katkısı var. Sadece doğum anında elini tutmak değil. Bir gebenin doula ile çalışması hamilelikte başlar. Dolayısı ile kurulan o muhteşem duygusal bağ hamilelik sırasında başlıyor. Benim en önem verdiğim nokta aslında, kadının doğumundan mutlu, coşkulu çıkmasıdır, doğum şekli önemli değildir. Önemli olan annenin doğuma hazır olmasıdır, vajinal veya sezaryen fark etmez. Doğumu anlayabilmek için bedeni anlamak gereklidir. Doula da kadına aslında doğurma gücü oluğunu ve bu gücü nasıl kullanacağına dair bir nevi rehberlik etmektedir. 
Annenin doğum şekli önemlidir ama hayati değildir. Elbette doğum tercihlerimiz olabilir ama bazen hayat hep istediğimiz gibi gitmiyor. Bir sürpriz karşımıza çıkabiliyor önemli olan bu sürprizlere hazır olmaktır. Eğitimde oynadığımız bir oyun var, sağlıklı anne/sağlıklı bebek. Çeşit çeşit kartlar var, her biri üzerinde doğumda sırasında tercih edebileceği şeyler ve müdahaleler var. Sıra ile anneler nelerden vazgeçebilirler seçmeye başlıyorlar. Elbette sona sadece sağlık anne ve bebek kalıyor.  

Doğum planının yapılmasında, doğum korkularının hafifletilmesinde doula yardımcı oluyor mu?
Elbette yardımcı oluyor. Buradaki amaç ülkemizdeki hastane prosedürlerini çok iyi anlamak ve doğumdaki haklarınıza istinaden de tercihlerinizi belirlemektir. Doula anneye en kötü senaryoyu anlatır ki anne neyi isteyip istemediğini anlayıp tercihlerini oluşturabilir. Burada önemli olan annenin tercihleridir, doulanın tercihleri değil. Bir profesyonel doulanın en önemli özelliklerden biri, kendi isteklerini veya fikirlerini katmadan, yeni doğan aileye kesintisiz destek vermektir.

Doula doğum başladığı zaman gelen bir telefon ile mi ailenin yanına geliyor… Süreç nasıl başlıyor?
Aslında süreç hamile iken doula ile çalışma kararı vermekle başlıyor. Doula araştırması yaptıktan sonra kiminle çalışacağını anne seçer. Mesela benim çalışma şeklim şöyle: benden doula hizmeti detayı veya fiyatı hakkında bilgi almak isteyen her anne adayına buluşmayı teklif ediyor. Çünkü e-posta veya telefon ortamında benden sadece hizmet kapsamı ve fiyat bilgisi alması çok mekanik geliyor. Doğum özel, mahrem diyoruz, dolayısı ile o annenin beni tanıması lazım, mahrem anında yanında isteyecek mi beni? Bu sebeple bir saatlik ön görüşme isterim, buluşmak ve konuşmak için. Douladan beklentilerini öğrenirim, doğum hakkında konuşuruz, varsa korkularını konuşuruz. Ben de onun için neler yapabilirim anlatırım. Bir nevi kimya görüşmesi aslında. Sonra düşünüp karar vermesi için birkaç gün süre veririm. Benle görüşmesi demek kesin benimle çalışması anlamına gelmez. Sonra çalışmaya başlarız. Anne adayının evinde 3 farklı çalışma yaparım, olası doğum tarihinden on beş gün öncesi ve sonrasına plan yapmamaya özen gösteririm, yani doğum nöbeti başlar. Doğum başladığında da doktorundan sonra araması gereken kişi konumundayım. Doğum başladığında da hastanede buluşuruz. 

Hastanede Doulanın sorumlulukları nelerdir?
Doulanın tek sorumluluğu var, o da anneye destek olmak. Doğum sırasında anneye yol gösterip korkularıyla baş etmesine yardımcı olur.

• Doğumunuzun başından sonuna kadar sizinle birlikte olur.
• Genel hastane prosedürlerini anlamanıza ve bilinçli kararlar vermenize yardımcı olur.
• Etrafınızdakilerle iletişiminizde  bir aracı olarak rol alıp, ihtiyacınız olan sükûneti korumanıza yardımcı olur.
• Bu yoğun deneyim içerisinde sükûnetini koruyarak kendinize olan güveninizi artırır, her şey yolunda giderken her şeyin yolunda gittiğini fark etmenizi sağlar.
• Eşinize destek olup, onun istediği oranda doğum deneyiminize katılmasına yardımcı olur.

Gerektiği durumda bir ara bulucu, avukat görevlerini de üstlenerek anne adına konuşabilir mi?
Hayır, asla. Bir doula anne-baba için karar vermez. Ayrıca, herhangi bir prosedür için anne adına bir teklifte bulunmaz. Sadece annenin kararlarını destekler ve gerektiğinde ona doğum tercihlerini hatırlatır. 

Doula emzirme döneminde destek veriyor mu yoksa doğumdan hemen sonra görevi bitiyor mu?
Doulanın çalışma şekli veya prensiplerine göre değişir. Ben muhakkak hastane emzirme işlemi başarılı bir şekilde başladıktan sonra yani anne iyi, bebek iyi ve bebek 30 dakika, 1 saat anneyi emdi ise yavaş yavaş oradan ayrılırım ama çalışma şeklim olarak da hastaneden çıktıktan sonraki birkaç gün sonra da ev ziyareti yaparım. Annenin psikolojisi burada çok önemli, keyfi yerinde mi, dinleniyor mu, beslenmesi nasıl, emzirme nasıl gidiyor muhahhak kontrol ederim.  

Doula baba adayları için de önemli değil mi? 
Önemli elbette, doğuma nasıl, ne zaman dahil olacağını anlar. Çok panik ise orayı terk etmelidir ama bunu kibarca halletmek de doulanın görevidir.  

Anneye verilen baba desteği ve doula desteği arasındaki denge nasıl olmalı?
Elbette öncelik annenindir, ama annenin anda kalmasını baba etkiliyor ve ortamda sıkıntı oluyor ise hemen denge sağlanmalıdır. 

Doula nereden ve nasıl bulunur?
Genelde doulalar serbest çalışır. Anne adaylarının sosyal medyada, Google'da biraz araştırma yapmaları yeterlidir. 

Doula seçiminde dikkat edilmesi gereken temel başlıklar nelerdir?
Geçen gün özellikle yazdım bunu bloguma…
http://doulannesra.com/2015/05/28/doulanizi-secerken/ 
Bence çok önemli bir konu, bir anne adayı doula seçmeden önce muhakkak karşılıklı ön görüşme yapsın ve aşağıdaki soruları sorabilir.. 
Doula olmayı neden seçmiş?
Kaç yıldır doulalık yapıyor?
Doula eğitimini nereden almış? Eğitim aldığı kurumun etik kuralları var mı? Doulaların bu etik kurallara aykırı davranması durumunda ne yapılıyor?
Sertifikası var mı?
Kaç tane doğuma girmiş?
Doğum hakkındaki felsefesi, düşünceleri nelerdir?
Beklenen doğum tarihinizde müsait mi?
Çalışma şekli nasıl?
Birlikte nasıl bir yol izleyeceksiniz?
Doktorunuz ile tanışıyor mu?
Doula hizmetinin ücreti nedir ve size ne eğitimleri sunuyor?
Referans verebiliyor mu size?

Türkiye’de doula kursları var mı? Annenin doğumda yanında olmasını istediği bir aile bireyi de gidip temel eğitim alabilir mi?
Türkiye’de doulalık yeni bir meslek, ancak son üç senede farklı kurumlarda doula eğitimleri verilmeye, yeni doulalar yetiştirilmeye başlandı bile. Her eğitimin farklı bir feslefesi, eğitim yöntemi, gereklilikleri, etik kuralları var; her eğitmenin tecrübesi farklı. Şu anda Türkiye’de yetişen doulalar da aynı amaçla, doğumda kadınlara ve ailelere destek olarak doğumu güzelleştirmek için eğitim alıyorlar ve farklı ekollerde eğitimlerin veriliyor olması, ailelere seçenek sunmak açısından çok faydalı.
Annenin bir yakını eğitim alabilir mi, bilmem alabilir ama eğitim süresi burada önemli bir kriter. Bir de Michel Odent der ki: “Doula olunmaz, doula doğulur.” İçinden doula olmak gelmeli kişinin. 

Siz bir doğuma giderken, anne adayı için yanınızda mutlaka neler götürüyorsunuz?
Yüreğimi mutlaka götürürüm, yargılarımı asla!

Kadınların en bilmediği ‘doğumda kadın hakkı‘ sizce nedir?
Birçok bilmediği var, ama en bilmediği: doğumdan sonra bebeği ile ten tene teması yaşaması gerektiği. Doğum şekli fark etmez. Elin Amerikalısı, Avrupalısı yapıyor bizim ülkemizde neden yapılmıyor? Hassasım ben bu ten tene temas konusunda...

Doğumda ne zamana kadar aktif olmayı öneriyorsunuz?
Önerim şu: Kadının bedeni doğum sırasında kadına aslında ne yapması gerektiğini söyler.Dolayısı ile bedenlerine kulak versinler. O sese göre ister yürüsünler, ister çömelsinler. Arada da dinlenmeyi atlamasınlar. Aktif doğum yapacağım deyip, sürekli hareket halinde olmak da yorabilir anneyi. Ancak Ina May'in dediği gibi 'yatarak tuvaletinizi yapabilir misiniz?' Yatarak doğum da yapılmaz!

Sizin doğumunuz nasıldı, doğumunuzdan sonra mı Doula olmaya karar verdiniz?
En merak edilen konu! Doula Anne Esra nasıl doğurdu?  Ben de her kadın gibi doğurdum, doğum şekli tercih ettiğim gibi değildi ama bununla ilgili olarak asla pişmanlık duymadım. Hep minnettar oldum çünkü kızım sağlıkla kucağıma geldi, çünkü doula olmaya karar verdim. Kendi doğum tecrübemden sonra doula olmaya karar verdim, amacım annelerin elini tutmak, onları yüreklendirmek, bilgilendirmek, cesaretlendirmek. 

Esra ile başkanı olduğu DOĞUMDA KADIN HAKLARI DERNEĞİ “DOĞANA” hakkında uzunca konuştuk. DOĞANA hakkında uzun bir yazı yakında yazacağım. Tüm kadınlar DOĞANA dan haberdar olmalı!
Esra’nın kendi web sitesi haricinde Hthayat.com'da da yazıları var. Hepsi birbirinden güzel ancak beni en çok etkileyen yazısı ‘Sezaryene Hazırlanmak‘ yazısı ve içerisinde paylaştığı “Siz doğumunuzu planlarken doğum aslında olan şeydir” sözü oldu… Bu satırları okuduğum an, aydınlanma yaşadığım anlardan biri oldu. Mevcut ruh halimin bu yazıya, her satırına çok ihtiyacı varmış… Doğumda dua etmek yazısı sayesinde de hamilelikte gelişen sürekli dua etme ruh halinin neden olduğunu anladım, beden işini biliyor… Tüm hamilelere Esra´nın yazılarını takip etmelerini tavsiye ederim.

Malum yaz geldi! Rotalar çoğumuz için aynı yönde… Ve işte tatilde olan hamilelere fırsat; Esra 15 Haziran-27 Temmuz tarihleri arasında Bodrum, Datça, Marmaris hamilelerine doğuma hazırlık ve nefes çalışmaları eğitimi verilecek…  Tatil planlarınız arasına mutlaka ekleyin derim :)
Sevgilerimle.