Çocuk girişimciler geliyor

Atalarımız “Akıl yaşta değil, baştadır” demiş. Haksız da değiller. 13 yaşındaki Hint kökenli Tanmay Bakshi’nin Google’da 1.25 milyon dolara işe girdiğini duydunuz mu? Robert Nay 14 yaşında 4 bin satırlık kod ile Bubble Ball oyununu yazdı. Oyun, Apple üzerinden iki hafta içinde bir milyon kullanıcıya ulaştı ve Robert’ın serveti de 2 milyon dolara çıktı. Juliette Brindak, 10 yaşında kendini geliştirmeye başladı, 16 yaşında kurduğu Miss O&Friends sosyal platformuyla 15 milyon dolar değerinde bir şirket yarattı. Tylar Dikman, 13 yaşındayken arızalı bilgisayarları onararak saatte 15 dolar kazanırken kendi işini kurup Businessweek’in 25 yaş altı en değerli insanlar listesinde ilk 25’e girdi. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.

Artık neredeyse herkes üniversite mezunu, herkes yabancı dil biliyor ve diploma, akademik kariyer eskisi kadar rağbet görmüyor. Teknolojik gelişmeler birçok mesleğin yok olmasına ve yenilerinin doğmasına yol açıyor. Çocuklarımızın büyük bölümü henüz var olmayan mesleklerde çalışacak. Peki biz çocuklarımızı bu geleceğe nasıl hazırlayacağız?

Öğrenciler mutsuz
Son dönemlerde Türkiye’de oluşan girişimcilik ekosistemleri, bazı atölyeler ve hatta üniversiteler çocuklara yönelik girişimcilik eğitimlerine başladı. Türkiye’nin ilk Çocuk Kuluçka Merkezi Fikir Değirmeni’ni kuran Burak Kartal, “Gallup’un verilerine göre Türkiye’de çalışanların yüzde 85’i iş yerinde mutsuz. PISA’nın 72 ülkede yaptığı araştırmaya göre de en mutsuz öğrenciler Türkiye’de. Bunun sebebi sınav ve ezber odaklı, tek tip eğitimin verilmesi. Öğrenciler aldığı eğitimle günü kurtarmaya yönlendiriliyor ve birçoğu gelecek kaygısı yaşıyor. Yaratıcılığı destekleyecek, üretim ve geliştirme esaslı eğitim almıyorlar” diyor.

Fikir Değirmeni’nin kurulma amacı çocuklara bilim odaklı, yenilikçi, üretim ve geliştirme esaslı bir eğitim sunabilmek. Çocuk Kuluçka Merkezi’nde iki yıl boyunca, hafta sonları 9-18 yaş aralığındaki çocuklara fikir, proje ve iş geliştirme alanlarında eğitim veriyorlar. Çocuklar burada araştırarak, deneyimleyerek öğreniyor, kendini geliştiren bireyler olarak yetişiyorlar.

Burak Kartal’ın hikayesi de çocuklara ilham olacak nitelikte. Samsun’un Vezirköprü ilçesinde doğup büyüyen Kartal, 14 yaşında bir Avrupa Birliği projesine katılınca hayatı değişmiş: “16 yaşında henüz Samsun dışına çıkmamışken bu proje sayesinde yurt dışına çıktım. Kendi yaşadığım değişimi arkadaşlarımla da paylaşabilmek için Avrupa Birliği projesi yazmaya karar verdim. 17 yaşımda projem kabul edildi ve Türkiye’nin en genç yaşta proje yazıp, kabul alan kişilerinden oldum. Sürekli kendimi geliştirdim, birçok sivil toplum örgütünde çalıştım. Hamdi Ulukaya Girişimi Programı’na seçilerek New York Üniversitesi’nde girişimcilik eğitimi aldım ve bu girişimi hayata geçirdim” diyor.



Neler öğreniyorlar?
Çocuk Kuluçka Merkezi’nde fikir geliştirme dersinden 3D tasarıma, yazılım dersinde proje geliştirme dersine, iş geliştirme dersinden mühendisliğe girişe kadar birçok alanda eğitim var. Akademi eğitimleri, kulüp eğitimleri, kuluçka eğitimi ve etkinlikler 10 kişilik sınıflarda yenilikçi eğitim metotları ile yapılıyor. Aldıkları eğitimle çocuklar hem girişimciliği hem inisiyatif almayı öğreniyor, kendine güvenleri artıyor, sorunlara çözüm odaklı yaklaşmaya başlıyor, ekip çalışmasını öğreniyorlar.

Para değil, sürdürülebirlik
Kartal, “Fikir Değirmeni olarak yaptığımız en önemli şey çalışmaların sürdürülebilirliğini sağlamak” diyor. “Eğitimler hafta sonları dörder saatten iki yıl boyunca sürüyor. İki yıllık eğitim sonunda öğrencilerin işlerine devam etmelerini istiyoruz. Bu nedenle gelir modeli olan girişimlere imza atıyoruz. Öğrencilerle iş modelleri geliştirip, maddi kazanç elde etmelerini sağlıyoruz. Maddi kazançları iş modellerinin büyütmek için harcamalarını teşvik ediyoruz. İki yılın sonunda devam etmek isterlerse Kuluçka Eğitimi’ne dahil edip, öğrencilere ofis, mentörlük ve eğitim desteği veriyoruz. Öğrencilerimizin çıkardığı iş modellerinin dünya markası olması için çalışıyoruz.”

Eğitimlere 9-18 yaş aralığındaki her çocuk katılabiliyor çünkü her çocuğun içinde keşfedilmeyi bekleyen potansiyel olduğunu düşünüyorlar. İsteyen çocuklar sürece dahil ediliyor, kendi yeteneklerini keşfedip kendi alanlarındaki iş modellerini geliştirmeleri sağlanıyor. Başvurular dönemlik olarak  fikirdegirmeni.com üzerinden alınıyor. Bütçe ayıramayan öğrenciler için ‘Hayalimdeki Dünyam’ adlı burs programı da var. Burs programı için 368 başvuru alınmış ve eleme sonrasında 35 öğrenciye çeşitli oranlarda burs verilmiş. Workinton, Bitaksi, Bidolubaskı, Modanisa gibi Türkiye’nin önde gelen start up’ları (girişimleri) da burs sistemine destek sağlıyor.

Girişimcilik ailede başlar
Burak Kartal’a göre girişimcilik ailede başlıyor. Bu bilinci ailelerin de taşıması bu yüzden önemli: “Ailede üretme ve geliştirme bilinci yoksa dünyanın en iyi müfredatını da versek yine de başarıya giden yolda eksik kalırız. Bu yüzden rehberlik merkezimiz ailelere yönelik programlar düzenliyor. Ailelere de fikir, proje ve iş geliştirme eğitimi veriyoruz. Böylece ev ortamına üretim ve geliştirme bilincini aktarıyoruz. Çocukların süreçleri her ay yapılan toplantılarda ailelerle paylaşılıyor. Öğrencilerimizin aileleri ile daha kaliteli zaman geçirmesi için her ay anne, baba ve çocuğun birlikte katılabileceği toplumsal fayda odaklı projeler düzenliyoruz. Bu proje bir okul boyama, çevre temizliği, hayvan barınağı yapımı olabiliyor. Bu sayede hem ailelere toplumsal fayda bilincini aşılıyoruz hem de ailenin birlikte kaliteli zaman geçirmesini sağlıyoruz.”

Girişim hikayeleri
Dokuz yaşındaki Yunus Emre Ece’nin iş fikrinin adı Atölye Tohum. Online ve yüz yüze eğitimlerle kalıplaşmış eğitim algısını kaldırıp sınırları olmayan yaratıcı eğitim atölyesi kurmayı amaçlıyor. 17 yaşındaki İrem Bilgi ise Toprak Değirmeni Projesi ile çeşitli sebeplerle terk edilmiş ve/veya işlenmemiş olan toprakları tarıma geri kazandırmayı hedefliyor. 16 yaşındaki Şevval Özer’in Sosyal Aktivite Platformu’nun amacı ise okullardaki kulüp çalışmalarının daha da aktif olması ve böylece öğrencilere sorumluluk bilinci aşılanması.

17 yaşındaki Ece Sonar’ın iş fikri Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan 5-12 yaş arası çocuklara, uzmanlar tarafından hazırlanmış sanal oyun-tedavi paketlerini online bir platform üzerinden sunmak. Böylece çocukların hem tedaviden sıkılmamalarını hem de tedavinin evlerine kadar gelmesini sağlamayı amaçlıyor.



İş, para ve yaratıcılık eğitimi
İlker Elal çocukların ve gençlerin kendi potansiyellerini ortaya çıkarabilmek için onlara özgüven aşılayan, interaktif girişimcilik eğitimleri veren Minorpreneurs’un kurucularından. Minorpreneurs girişimcilik eğitimleri çocuklara nasıl iş kurabileceklerini, nasıl para kazanabileceklerini öğretmenin ötesinde kendilerini nasıl ifade edebileceklerini, insanları nasıl ikna edebileceklerini, zamanlarını en iyi nasıl yönetebileceklerini, planlı programlı nasıl çalışabileceklerini, paralarını en doğru nasıl harcayabileceklerini öğretiyor.

Hem farkında hem girişimci
Abdullah Gül Üniversitesi’nin Çocuk Üniversitesi (AGÜ Çocuk Üniversitesi) ile Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (ORAN) Kayseri Yatırım Destek Ofisi arasında imzalanan iş birliği protokolü kapsamında “Çocuklar için Uygulamalı Girişimcilik” eğitim atölyelerinde ilk etapta 9-14 yaş aralığında 200 çocuğun eğitim alması planlanıyor. AGÜ Çocuk Üniversitesi Koordinatörü H. Fikri Ulusoy proje amacının 21’inci yüzyılın önemli yetkinliklerinden olan girişimcilik becerisini, çocuklarımıza erken yaşlarda kazandırıp, girişimcilik konusunda farkındalık oluşturmak olduğunu söylüyor. Bugüne kadar Kayseri-Melikgazi, Kocasinan, Bünyan ve Hacılar ilçelerinde okuyan 120 çocuk atölyelere katıldı.

Yeni nesil için yeni beceriler
Zeynep Karagöz, Serdar Okumuş ve Hakan Pakten tarafından kurulan Maker Çocuk teknolojiyi de kullanarak yeni nesil becerileri, üretim&paylaşım kültürünü uygulamalı atölyelerle çocuklara aktarıyor. Disiplinler üstü bakış açısıyla Tasarım ve Üretim Teknolojileri, Elektronik ve Robotik araçlar, Geleceğin Dili Kodlama başlıkları altında projeler yapıyorlar. Beş yaşından itibaren çocuklar, gençler ve yetişkinlerle birlikte çalışıyor.

Adım adım tecrübe
Çocukların kişisel gelişimlerinde klasik öğrenme yöntemleri dışında, onlara mentörlük etme yolunu seçen İskele47’nin kurucusu Bager Akbay, üniversite öğrencileriyle yaptığı atölyelerde gözlemlediği bazı sorunlar üzerinden daha küçük yaşlarla yapılabilecek birçok atölye tasarlamış ve uygulamış, “Girişimciliğin gerçekleşebilmesi için, bazı temel beceriler ve hazır bulunuşluk gerekir. Üretimin önündeki engellerin birçoğu psikolojik ve sosyal nedenlere dayansa da eğitimde de temel bilgilerle ilgili çalışmalar az” diyor. Bu yüzden atölyelerinde küçük yaştaki çocuklara malzeme ve alet bilgisi ve deneyimi, teknik ve metodların bilinmesi ve uygulanması, tüm bunlara erişim becerileri, üretim süreci ve sonrasındaki iletişim becerileri konusunda tecrübe kazandırıyorlar.

Kitaplar da var
Yakın çevrenizde çocuk girişimciliği ile ilgili bir eğitim bulamıyorsanız bu konuda çıkan kitaplardan da faydalanabilirsiniz. Ceres Yayınları’ndan çıkan Erdem Genç’in 10 Yaşında Girişimci Olmak kitabı ilham verici bir içeriğe sahip. Pusula Yayıncılık’tan çıkan çocuk setleri, Abaküs Kitap’ın çıkarttığı Maker Eğitim Kitapları, TÜBİTAK’ın çocuklara yönelik çıkarttığı “Bir Girişimcilik Yolculuğu” kitabı geleceğin girişimcilerine yol gösteriyor.