Kadının fendi parayı yendi

Dünyanın neresine giderseniz gidin, kadınların finansal konularda yaşadıkları birbirinin aynı. Adana’daki Sabiha ‘ay sonunu nasıl getireceğim?’ diye düşünürken, İspanya’daki Adelita da ‘nereye gitti paralar, neden birikmiyor?’ diye soruyor kendine. Adıyaman’daki Mualla ‘kredi kartını nasıl ödeyeceğim?’ derken, İtalya’daki Donatella da borç ödeme derdinde. Kadın sorunlarının milleti yok.

Ev ve iş yaşamı arasına sıkışmış hayatı olan kadınlar, suçluluk duygusuyla yaşıyor. Eski ABD Dışişleri Bakanı’nın dediği gibi ‘Kadının Göbek Adı: Suçluluk’. Çocuğu olan her kadın, çocuğunun sağlığından, eğitiminden yana kaygılı. Çalışan her kadın, hayat dengesi kurmada suçlu. Zamanla yarışan ve hep iyiyi arayan kadın olan bu çok şapkalı kadın, yüreklendirilmeye ihtiyaç duyuyor. Bir de Maslow Piramidi’nin (insan ihtiyaçlarını sıralayan piramit), en üst noktası olan kendini gerçekleştirme konusu var ki, onun için de cesarete ihtiyacı var. Peki, nasıl olacak?
Tüm bunlar, finansal özgürlük olmazsa olmaz. Finansal özgürlük, paranın azlığı ya da çokluğu ile sağlanmıyor. Kadının, parasını yönetme hakkı anlamına geliyor. Okur mektuplarımın hepsini tek tek yanıtlıyorum. Bir kadın okurum; “35 yıldır evliyim, daha maaşımı bir kez elime almadım. Olduğu gibi kocama veriyorum. Ne yapacağım?” diyordu. Bunun için parayı sadece kazanmak değil, kullanma özgürlüğüne de sahip olmak gerekiyor.

Kadın paraya farklı bakar
Erkeklerle kadınların parayla ilişkisi farklı. OECD ve Boston Consultancy Group (BCG) tarafından yapılan araştırmalar ve deneyimlerimiz gösteriyor ki, kadınlar para konularıyla erkeklerden daha az ilgili. İlgi olmayınca bilgi de olmuyor. Kadınlar yapıları gereği riskten kaçınıyor ve parasal konularda kendilerine yeterince güvenmiyor. Ayrıca tüm dünyada kadınlar erkeklerden ortalama daha az süre çalışıyor ve gelirleri daha düşük. Mal varlıkları da daha az. Tapuların yüzde biri kadınların üzerine.

Türkiye’de kadının durumu
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP)’nın 2014 İnsani Gelişim Raporu verilerine göre;
İş gücüne katılım ve gelir seviyesi
Türkiye’de iş gücüne katılım oranı kadınlarda yüzde 29.4 iken, erkeklerde yüzde 70.8. Aynı rapora göre gelişmişlik seviyesi en yüksek 10 ülkede bu oranın ortalaması kadınlar için yüzde 61.3. Daha gidecek yolumuz var. Türkiye’de kadınların ortalama milli geliri ise 8813 dolar iken, bu rakam erkeklerde 28.318 dolar. Üç kat fazla. Gelişmişlik seviyesi yüksek ülkelerde fark iki katı aşmıyor.
Mal varlığı
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’ne göre İstanbul ve Ankara’da kadınların tapuları, erkeklerin yarısı kadar. Doğu’ya gittikçe bu oran daha da farklı hale geliyor.
Harcamalar
Kadınlar paralarının daha büyük bir kısmını eğitim, beslenme ve sağlık için harcıyor. Kadınların bağış yapma oranı erkeklerden yüzde 40 fazla. Sadece kendilerine değil, topluma da faydalılar.
Yatırım
Kadınların yatırım konusundaki becerikliliğini anlamak için Warren Buffet’a bakmak yeter. Buffet, dünyanın en ünlü yatırımcılarından. Sıkı durun, sırrı söylüyorum: Warren Buffet kadınlar gibi yatırım yapıyor!
Kadınlar, daha az al-sat yapıyor.
Kadınlar, arkadaşlarından ya da etraflarındaki insanlardan daha az etkileniyor.
Kadınlar, çok araştırıyor ve hatalarından ders çıkarıyor.
Kadınlar, daha az risk alıyor (Çünkü testosteron oranları daha az).           
Kaliforniya Üniversitesi’nin yedi yıl boyunca izlediği bir araştırmaya göre, kadınlar yatırım konusunda erkeklerden yüzde 4.6 daha iyi sonuçlar elde ediyor.
Girişimci kadının durumu
Kadınlar; ‘evde para işlerine kocam bakar’ diyerek kenara çekiliyor. Baba evinde de muhtemelen benzer bir tabloyla büyüyor. Eğitimli de olsa, çalışsa da para yönetimi erkeğe emanet ediliyor. Toplum da bunu destekliyor. Bazı kadınlar ezber bozuyor ve kendi işlerinin başına geçiyor. Bu kadınların işlerini büyütmek ve kendilerini geliştirmek için rol modellere ihtiyaçları oluyor.
2013 tarihli OECD Kadın ve Finansal Eğitim Raporu’na göre;
Dünyada erkeklerden daha az sayıda kadın girişimci var.
Kadınlar, zorunluluktan iş sahibi oluyor. Boşanan, eşini kaybeden, finansal bir travma yaşayan, ailesinden destek görmeyen, bir şekilde hayatta kendi ayakları üzerinde durmak zorunda kalan kadınlar iş kuruyor.
Bazı kadınlar da esneklik istediği için girişimci oluyor. Ev yaşantısını ve çocuğuyla geçireceği zamanı uzatmak istiyor.
Mikro kredi
Kadın girişimcileri erkeklerden ayıran temel farklılık, banka kredisi kullanma konusunda. Kadınların teminatı olmadığı için krediyle iş kuramıyorlar. Bangladeşli ekonomist Prof. Dr. Muhammed Yunus’un 1983 yılında kurduğu Grameen Bank (Köy Bankası) ile kadının kredi sorunu giderildi. Ülkemizde mikro kredi olarak anılan sistemde kadınlar, kendi işlerini kurup, eşlerini yanlarında çalıştırmaya bile başlıyor.
Anadolu kadınımızın el emeği, yoktan var etme becerisiyle birçok eğitimsiz ve maddi varlıktan yoksun kadının evinde finansal huzur sağlanmış durumda. Mikro kredi sisteminden kredi kullanan kadınların tamamı, kullandıkları kredinin yüzde 100’ünü geri ödemeyi başardı.     

Bunları niye yazdım?
Finansal okuryazarlık herkes için çok önemli. Çünkü;
Türkiye, tasarruf oranıyla dünya ülkeleri arasında son sıralarda yer alıyor. 10 sene önce yüzde 25 iken, bugün yüzde 13 seviyesinde tasarruf ediyoruz.
Ülkemizde yaklaşık 15 milyon kişi borçlu.
Ülkemizin yüzde 56’sı bankacılık sistemine dahil değil.
Ülkemizin hedefi, ekonomik büyüklük olarak ilk 10 ülke içinde yer almak. Haziran ayında Başbakanlık tarafından Finansal Erişim, Finansal Eğitim, Finansal Tüketici’nin Korunması Stratejisi ve Eylem Planları açıklandı. Bu ne demek? Bir yandan ekonomimiz büyürken; kadın, genç, çocuk, yaşlı toplumun her kesiminin topyekün bilinçlendirilmesi hareketi başladı.
Devletimizin ‘Finansal okuryazarlık alanında bunlar yapılmalı’ dediği 36 eylemin dört tanesinde kurucu başkanı olduğum Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği’nin (FODER) de görevleri var. Özellikle kadın, genç ve çocukların finansal okuryazarlığının gelişmesi öne çıkıyor. Bu önemli ve bir o kadar da gurur verici sorumluluk için tüm kadınların ‘el ele’ vermesi gerektiğine inanıyorum. Haydi kadınlar, biz parayı yönetebiliriz. Kendinize güvenin ve isteyin. Kadın isterse olur. ‘Kadının fendi parayı yendi’ dedirtelim dünyaya.