Bırakın sorumluluk alsın

Aile büyüklerinin ‘çok bilmiş’, eşin-dostun ‘yetenekli’ olarak adlandırdığı bu ve benzeri durumlar, aslında çocuğumuzun büyüdüğünü ve sorumluluk aldığını gösteriyor sevgili anneler. ‘Boyundan büyük işlere kalkışıyor’ fikrinden hızlıca uzaklaşıp, ona doğru bir rol model olmayı başarırsak, beraberinde kendi kararlarını verebilen, bu kararlarının sonuçlarını kabul edebilen, insanlara saygı duyan, özgüven sahibi bir birey olarak yetişmesine de büyük katkı sağlamış oluruz. Elbette kendi yaşına uygun sorumluluklardan söz ediyorum. En basit haliyle okula giderken kendi kendine hazırlanması, çantasını toparlaması, kendi başına ödevlerini yapması, çalışma masasını/odasını/yatağını düzenlemesi gibi başlıklar sözünü ettiğim…

GÖZDESİ MUTFAK
Bizim evimizde sınırlar biraz daha geniş. Şöyle ki, Leyla bazı akşamlar yemek öncesi sofrayı gönüllü olarak kuruyor, hatta yemeğin ardından kendi tabağını, bardağını, kaşığını yıkamak için can atıyor. İşte tam bu noktada ben, “Kızım ne gerek var, bırak ben hallederim” desem de, aldığım yanıt “Yapabilirim anne!” şeklinde net ve keskin oluyor. Leyla’nın kendinden küçüklere de müthiş bir zaafı var. Bebek gördü mü dayanamıyor. Onlara mama yedirmek, birlikte oyunlar oynamak ama en çok da kendinden küçüklere bir şeyler öğretebilmek en büyük mutluluğu!

İzin vermememin onu mutsuz ettiğini fark ettiğimden beri dikkatli olması konusunda uyarıda bulunup geri çekiliyorum.
Uzmanlara göre kendilerini geliştirmeleri konusunda desteklenmeyen çocuklar için sorun sandığımızdan daha büyük oluyor. Her ihtiyacı anne-babası tarafından karşılanan, neyi, nerede, nasıl yapacağı ailesi tarafından söylenen ve hata yaptığında azarlanan çocukların problem çözme yetenekleri gelişmediği gibi duygularını ifade etmekten çekindikleri söyleniyor. Yani bırakın denesin, bırakın yanılsın, bırakın başarsın! En kıymetlinizin sorumluluk almasına yardımcı olun. Nasıl mı?
Kızımın okulu TED Atakent’in rehberlik bölümü, bu konuyla ilgili bir çalışma yapmış ve bakın nasıl uyarılarda bulunmuş ailelere:

Çocuğunuzun sorumluluk alabilmesine yardımcı olmak için;
• Kendi kararlarını vermesine olanak sağlayın.
• Duygularını ifade etmesine, davranışları ve duyguları arasında neden-sonuç ilişkisi kurmasına yardımcı olun.
• Hatalı olduğunda hatasını kabul edin, hatasının sorumluluğunu ona yükleyip, sonucuna katlanması konusunda kararlı olun. Hatasının bedelini siz ödemeyin.
• Mazereti ne olursa olsun yaptığı davranış hatalı ve çok yanlış ise bu davranışını kabul etmeyin. Hatalı davranışının yerine başka hangi davranışı yapabileceği konusunda düşünmesini sağlayın.
• Çocuğunuza ait sorumlulukları siz almayın, onun yapmasını sağlayın. Ona verdiğiniz görevleri tamamlayabilmesi konusunda ona süre tanıyın ve verdiğiniz işin sorumluluğunu alıp almadığını takip edin.
• Model olun. Kendinize ait sorumluluklarınızı yerine getirin.
• Yapamayacağınız tehdit cümleleri kurmayın.
• Sorumluluğunu alabildiği davranışları ile ilgili ona geri bildirim verin. Yaptıklarının fark edildiğini gören çocuklar daha çok cesaretlenir ve kendilerine olan saygı ve güvenlerinin artmasını sağlar.
• Saygı kavramının önemine inanın. Çocuğunuza saygı duyun. Bunu ona fark ettirin.