Atopik cilt nedir, belirtileri neler? Atopik cilt nasıl tedavi edilir? 11 soruda atopik cilt

Cildimiz vücudumuzu dış etkenlerden koruyan en önemli organımız. Atopik dermatit hastalarında birçok nedenden dolayı cildin bariyer özelliklerinde bozulmaya meydana gelir. Peki Atopik cilt belirtileri neler? Atopik cilt nasıl tedavi edilir? Beslenmeye dikkat edilmeli mi? Tedavi nasıl olur? Atopik ciltle ilgili merak edilenleri Memorial Şişli Hastanesi Dermatoloji Bölümü Uz. Dr. Tuğba Kevser Uzunçakmak anlattı. (Bu makalenin ardından Kuru fırçalama nedir? Nasıl yapılır? başlıklı yazımıza da bakabilirsiniz)

 Atopik cilt nedir?

Atopi kelimesi Yunanca “atopos”tan (garip, yersiz) anlamına gelir.  Atopik cilt ise halk arasında alerjik cilt olarak da bilinen, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkisi ile bebeklikten itibaren, deri kuruluğu, kaşıntı ve egzamaya yatkınlıkla seyredebilen bir deri tipidir. Adını aldığı köken üzere çocukluk çağından itibaren diğer egzamalardan daha garip yerlerde, istenmeyen-çok sık tekrarlayabilen, yersiz-çok dağınık yerleşimli egzamalara yatkınlıkla seyretmektedir. Hassas deri olarak da kabul edilebilen bu cilt tipine sahip bireylerde, yapısal olarak deri bariyeri bozukluğu ve deride lipid-yağ miktarının azlığı tipiktir. Bu değişikliklerin yanı sıra derideki bağışıklık sistemi alerjen veya diğer çevresel tetikleyicilerle karşılaştığında aşırı tepki göstererek egzamalara neden olmaktadır. Bu tipte deriye sahip olan bireylerde deri kuruluğu, kaşıntı ve egzamaya yatkınlık en tipik özelliklerdir bunun yanı sıra deri bariyerinin bozuk olması nedeniyle bakteriyel, viral veya mantar enfeksiyonlarına yatkınlık görülebilir, bu enfeksiyonlar atopik cilde sahip olmayan bireylere göre çok daha şiddetli seyredebilir.

 Atopik cilt neden olur?

Atopik cilt genetik yapı ile ilişkilidir ve sıklıkla hastalarda ailelerinde 1. derece veya 2. derece akrabalarında benzer özellikler bulunmaktadır. Ailesinde anne/babadan birinde atopik cilt olması çocuklarda atopik deri riskini iki kata kadar artırırken, anne ve babanın ikisinde de atopik yapı olması riski 3-5 kat artırmaktadır.  Genetik yatkınlığın yanı sıra çevresel kirlilik, sulardaki klor, ev tozu akarı, hayvan tüyleri, polenler, metallerle temas, sigara maruziyeti, psikolojik stres çeşitli çevresel ve kişisel faktörlerle atopi bulguları daha da şiddetlenebilir.

Atopik cilt belirtileri neler?

Atopik cilt yapısına sahip hastalarda en belirgin özellikler deri kuruluğu, tüm vücutta yaygın, gezici karakterde kaşıntı, yaşa göre yerleşimi değişebilen, kaşıntılı, tekrarlayıcı, sulantılı veya uzun dönemde sertleşmiş, çatlakların izlenebildiği egzamatize lezyonlarla karakterizedir. Kuruluk saçlı deriden tırnaklara kadar her alanda görülebilir. Egzama sıklığı atopik derili bireylerde popülasyona göre artmıştır. Bu egzamalar saçlı deriden göz çevresine, ellerden yanaklara, dudaklar, kollar ve bacaklara kadar birçok farklı bölgeyi etkileyebilmektedir. Bebeklerde bez bölgesini etkileyebilir. Nadiren vücudun %85-90’ ını etkileyerek eritrodermi adını verdiğimiz bir tabloya neden olabilir. Bu temel bulguların yanı sıra yünlü kıyafetlere hassasiyet, göz çevresi koyuluk, gözaltında katlantı, metal duyarlılığı, avuç içi çizgilerinde artış, kulak memesinde çatlak gelişimi ve çeşitli göz bulguları gibi çok sayıda bulgu eşlik edebilmektedir.

Atopik cilt nasıl teşhis edilir?

Atopik cildin tek başına tanı koydurucu klinik, patolojik veya laboratuvar bulgusu bulunmamaktadır. Hastalık için tanımlanmış klinik tanı kriterlerine göre belli bulguların bir arada olması ile atopik cilt tanısı konulur.

Atopik cilt bulaşıcı mıdır?

Hayır, atopik egzama aynı kişide başka yere veya başka bireylere bulaşmaz.

Atopik cilt nasıl geçer?

Atopik cilt bahsettiğimiz üzere bünyesel genetik yapıya bağlı bir deri tipidir o nedenle yerel tedavilerle veya sistemik tedavilerle değişim söz konusu değildir ancak yukarıda bahsettiğimiz kuruluk, kaşıntı ve egzama gibi bulgular hafifletilebilir veya iyileştirilebilir.

Atopik cilt nasıl tedavi edilir?

Atopik derinin tedavisinde en önemli basamak yaşam boyu mutlaka her gün derinin nemlendirilmesidir. Nemlendirici kullanımı, kuruluğun yaratacağı rahatsızlık hissini iyileştirmenin yanı sıra, kuruluğa başlı kaşıntı ve egzama gelişimini de önleyecektir. Nemlendirici kullanımı ile ayrıca atopik cilde sahip kişilerdeki bozuk deri bariyerinin onarımı desteklenmiş olur, böylece olası enfeksiyonlara karşı da koruma sağlanmış olur.

Atopik ciltte tedavide nemlendiriciler temel ajan olmakla birlikte egzama gelişen hastalarda hastanın yaşına, egzamaların yerleşim yeri ve yaygınlığına göre kortizonlu kremler veya haplardan, antihistaminik içeren şurup ve haplardan faydalanabiliyoruz. Yüz, genital bölge veya kıvrım bölgeleri gibi derinin daha ince ve hassas olduğu bölgelerde yan etki gelişmemesi için kortizonun etkisini taklit eden ancak kortizon içermeyen takrolimus/pimekrolimus gibi ajanları kullanabiliyoruz. Vücutta çok yaygın yerleşim gösteren ve sık tekrarlayan egzamaları olan hastalarda fototerapi (ışık tedavisi), siklosporin gibi bağışıklık sistemini düzenleyici tedaviler ve çeşitli biyolojik ajanlar kullanılabilmektedir.      

Atopik ciltlerin bakımı nasıl olmalıdır?

Atopik cilde sahip hastalarımızın yaşam boyu olmazsa olmazı her gün, yaşa ve lokalizasyona uygun nemlendirici kullanımıdır. Yüz için ve özellikle yaz dönemi, daha su bazlı nemlendiriciler seçilebilirken kış dönemi ve gövde için yağ bazlı nemlendiriciler kullanılmalıdır. Bu hastalarda su ve kimyasallarla sık ve yoğun temas dokuda tahriş edici etki göstererek egzama gelişimini kolaylaştırabileceği için gerekmedikçe el yıkamadan kaçınılması, her el yıkama sonrası nemlendirici kullanımı, banyo süresinin mümkün olduğunca kısa tutulması önerilmektedir. Banyo süresi tercihen 5-10 dakika sürmelidir, banyodan çıkar çıkmaz özellikle ilk 5 dakikada nemlendiricilerin kullanılması nemi hapsederek hastalarımızda daha uzun süreli rahatlama sağlayacaktır.

Atopik ciltte beslenmeye dikkat edilmeli mi?

Atopik deriye sahip bireylerde özellikle bebeklik döneminde artmış gıda intoleransı olabilmektedir. Asidik yapıya sahip gıdalar, yumurta, et ve süt ürünleri, kabuklu kuruyemişler, soya, kabuklu deniz ürünleri, çikolata, kakao, domates, salça, gıda boyaları, muz, kivi, avokado, kestane, patlıcan, turunçgiller gibi birçok gıda ile hassasiyet görülebilmektedir. Gıda intoleransı şüphesi olan hastalarda çocuk alerji bölümünde, erişkin dönemde ise dermatoloji/immünoloji bölümlerinde gıdalara yönelik alerji testleri ile tanı doğrulanabilmektedir. Bazı hastalarda benzeri şekilde glütene duyarlılık izlenebilmektedir.

Neler yenmeli neler yenmemeli?

Atopik deriye sahip hastalarda et ve süt ürünlerinden ziyade meyve ve sebzelerden, prebiyotik ve probiyotiklerden, D vitamini ve Omega 3 ve 6’ dan zengin beslenmenin egzama ataklarını hafiflettiği ve atak sıklığını azalttığı gösterilmiştir. Bu nedenle atopik deriye sahip hastalarımızda D vitamini ve Omegadan zengin beslenme ve gereğinde ilaçlarla takviye önerilebilmektedir.

Atopik cilt için öneriler

• Atopik deriye sahip bireyler için yaşam boyu her gün nemlendirici kullanımı gerekmektedir.
• Atopik deriye sahip bireylerde yünlü kıyafetler/kimyasallar ve metal temas sonrası egzama gelişimi kolaylaşabilmektedir. Kıyafetler pamuklu/müslin kumaştan seçilmeli ve yünlü kıyafetler kullanılmamalıdır. Terleme ile hastalarımızda kaşıntı artabilmekte ve döküntü gelişebilmektedir bu nedenle mümkün olduğunca teri emen, çok sıkı olmayan kıyafetler seçilmelidir.
• Cilt temizliğinde alerjen olmayan/hipoallerjenik ibareli, sabun içermeyen, kokusuz (parfüm içermeyen) ürünler seçilmelidir.
• Sıcak banyo sonrası buharlaşma ile deride su kaybı artacağı için banyo veya duşta çok sıcak su ile yıkanılmamalı, ılık su tercih edilmeli ve banyodan çıkar çıkmaz nemlendirici kullanılmalıdır.
• Güneş yanıkları da atopik dermatitli hastalarda deri bariyerini bozmanın yanı sıra deriden su kaybını artırarak atopik egzamada alevlenmelere neden olabileceği için hastalarımızın güneşten korunmaları gerekmektedir.
• Sıkı dokumalı, koyu renkli kıyafetler, şapka ve güneş gözlüğü gibi fiziksel korunma önlemlerinin yanı sıra tercihen mineral filtreli güneş koruyucularla güneş hasarından korunmaları gerekmektedir.

GüzellikCildinizi hazırlayın! Cildinizi koruyacak en iyi 15 güneş kremi

Cilt BakımıCildi güzelleştiren 5 besin ve faydaları