kan uyuşmazlığı nedir, nasıl olur? gebelikte kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman yapılır?
Gebelik öncesinde yapılan testler anne ve bebek sağlığı açısından oldukça önemli. Sağlık açısından sorunları önceden tespit etmek ve erkenden müdahalede bulunmak için gebelik öncesinde ve başladığında bazı testlerin yapılması gerekmektedir. Bunlardan bir tanesi de kan uyuşmazlığı testi. Kan uyuşmazlığı nedir, nasıl olur? Gebelikte kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman yapılır? Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Jale Dal Ağca gebelikte kan uyuşmazlığına dair merak edilen soruların yanıtlarını verdi...
Gebelikte kan uyuşmazlığı nedir, nasıl olur?
Hamile bir kadının yapması gereken ilk testlerden biri kan grubu testidir. Bu testle kan grubunu ve Rh faktörünü öğrenmiş oluruz. Rh faktörü, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir proteindir. Bu proteini taşıyan kişiler Rh pozitif, taşımayan insanlar Rh negatiftir. Rh pozitif en yaygın kan grubudur. Rh negatif kan grubuna sahip olmak bir hastalık değildir ve genellikle sağlığınızı etkilemez. Ancak hamileliğinizi etkileyebilir. Siz Rh negatif ve eşiniz Rh pozitif olması durumunda, bebeğinizin kan grubu babadan dolayı Rh pozitif olabilir. Bu durumda anne ile bebek arasında kan uyuşmazlığı (Rh-Rh uygunsuzluğu) oluşur.
Kan uyuşmazlığı nedenleri neler?
Gebelik sırasında genellikle kanınız bebeğinizin kanıyla karışmaz. Bununla birlikte, doğum sırasında veya gebelikte yaşanan kanama veya karın travmasında bebeğin kanı annenin dolaşım sistemine girebilir. Rh pozitif bebeğin kanı Rh negatif annenin kan dolaşımına girdiğinde, annenin vücudu Rh pozitif kanın kendisine ait olmadığını anlayacak ve anti-Rh antikorları yaparak onu yok etmeye çalışacaktır. Üretilen antikor ne kadar fazlaysa bebeğin etkilenme riski o kadar artar. Üretilen antikor miktarı anne bebek arasındaki kan geçiş miktarına, annenin immün yanıtına göre değişir. Yapılan çalışmalarda 0.1 ml kadar az kanamanın bile antikor üretmeye yeterli olduğu gösterilmiştir.
Aşağıdaki durumlarda kan uyuşmazlığı riski artar:
- Düşük
- Kürtaj
- Gebelik kanamaları
- Dış gebelik
- Travma
- Doğum
- Amniyosentez ,Koryon villus biyopsisi gibi girişimsel işlemler
- Rh pozitif kan nakli
Kan uyuşmazlığı bebeğe zarar verir mi?
Kan uyuşmazlığı bir fetüs veya yenidoğan için ciddi sağlık sorunlarına, hatta ölüme yol açabilir. Annenin ilk hamileliği ise Rh uyuşmazlığı genellikle bir sorun değildir. Bunun nedeni hamilelik sırasında bebeğin kanının normalde annenin dolaşım sistemine girmemesidir. Ancak doğum sırasında anne ve bebeğin kanı karışabilir. Bu olursa, annenin vücudu Rh proteinini yabancı bir madde olarak tanır. Daha sonra Rh proteinine karşı antikorlar (yabancı hücreler vücuda girerse koruyucu görevi gören proteinler) yapmaya başlar. Rh antikorları, annenin ikinci veya sonraki gebeliklerinde problem oluşturur. Sonraki gebelikte Rh pozitif çocuk taşıyorsa, Rh antikorları plasentayı geçip bebeğin kan hücrelerinin yüzeyindeki Rh proteinlerini yabancı olarak tanır ve fetüsün kan hücrelerine saldırır.Bu, bebeğin kırmızı kan hücrelerinin yıkılmasına neden olabilir. Bu, yenidoğanın hemolitik veya Rh hastalığı olarak bilinir. Bebeğin kan sayımı düşer ve anemi gelişir.
Kan uyuşmazlığı tedavisi nedir? Tedaviyle başarılı sonuçlar alınıyor mu?
Gebelik döneminde Rh uyuşmazlığı risk faktörü mevcut ise ilk gebelik sırasında iki doz kan uyuşmazlığı iğnesi (Rh immün-globulin diğer adıyla Anti-D Immunglobulin) uygulanır. Rh immün globulin bir aşı gibi davranır. Annenin, yenidoğanda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilecek veya bir sonraki gebeliği etkileyebilecek herhangi bir Rh antikoru üretmesini engeller. Ayrıca düşük, amniyosentez veya hamilelik sırasında herhangi bir kanama durumunda da Rh immün globulin uygulanmalıdır. Eğer gebelik takiplerinde Rh antikorları geliştiği tespit edilirse ( indirekt coombs takibi ile), bu seviyelerin çok yakın takibi gerekir. Aşı tedavisi yardımcı olmaz.
Nadir durumlarda, uyumsuzluk şiddetliyse ve bebek tehlikedeyse, bebek doğumdan önce (intrauterin fetal transfüzyonlar) veya doğumdan sonra özel kan transfüzyonları ile bebeğin kanı Rh negatif kan hücreleriyle değiştirilir. Bu, kırmızı kan hücrelerinin seviyesini stabilize eder ve zaten bebeğin kan dolaşımında bulunan Rh antikorlarından kaynaklanan hasarı en aza indirir.
Kan uyuşmazlığı iğnesi nasıl yapılır?
Rh immün-globulin aşılarının başarı oranı sayesinde, dünyada birçok ülkede Rh-uyumsuz gebeliklerde kan değişimine nadiren ihtiyaç duyulur hale gelinmişrir.
1. Doz 28. gebelik haftasında — Az sayıda Rh-negatif kadın, gebeliğin son birkaç ayında fetüsün Rh-pozitif kan hücrelerine maruz kalabilir ve bu hücrelere karşı antikor üretebilir. 28. gebelik haftasında verilen Kan uyuşmazlığı iğnesi (RhIg), kadının vücudundaki bu Rh-pozitif hücreleri yok eder, Rh-pozitif antikorların yapılmasını önler.
2. Doz Rh pozitif bir bebeğin doğumundan sonraki 72 saat içinde - Rh pozitif bir fetüsün kanının, Rh negatif bir kadının kan dolaşımına girme olasılığı doğum sırasında ortaya çıkar. Kan uyuşmazlığı iğnesi (RhIg), Rh negatif bir kadının bir sonraki gebeliği etkileyebilecek antikorlar üretmesini engeller. Tedavi sadece verilen gebeliği etkiler. Her gebelikte doz tekrarlanır.
Gebelik ve doğumun dışında ;
- Dış gebelik, düşük veya kürtajdan sonra
- Amniyosentez, CVS, fetal kan örneklemesi veya fetal cerrahi sonrası
- Hamilelik sırasında kanamanız olduysa
- Hamilelik sırasında karnınıza travma aldıysanız
- Anne karnındaki bebeğin makat gelişini , baş gelişine döndürmek için girişimlerde bulunulduysa kan uyuşmazlığı iğnesi ( Rh immün globulin) yapılmalıdır.
Doğum öncesi ne gibi tedbirler alınmalıdır?
Gebelikte Rh uyumsuzluğundan kaynaklanabilecek sorunların önlenebilir olduğu unutulmamalıdır. Amaç, Rh negatif bir kadının ilk etapta Rh antikorları üretmesini durdurmaktır. Bu, hamileliğin erken döneminde (veya hamilelikten önce) Rh negatif olup olmadığınızı öğrenerek ve gerekirse antikor oluşumunu önlemek için size bir aşı uygulanarak yapılır.
BU İÇERİKLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
