ovülasyon nedir? belirtileri neler? ovülasyon nasıl hesaplanır? i̇şte a'dan z'ye ovülasyon
Elele hamilelik terimleri sözlüğünün bu maddesinde ovülasyon konusuna bakıyoruz. Ovülasyon nedir? Belirtileri neler? Ovülasyon nasıl hesaplanır? Ovülasyon testi nedir? Acıbadem Dr Şinasi Can Kadıköy Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Şafak Yılmaz Baran ovülasyonla ilgili merak edilen soruları yanıtladı...
Ovülasyon nedir?
Ovülasyon, yani yumurtlama, olgunlaşmış yumurtanın yumurtalıklardan fallop tüplerine bırakılmasıdır. Yumurtalık tarafından serbest bırakılan olgun yumurta, tüplerin saçakları tarafından alınır ve rahime doğru ilerletilir. Üreme çağındaki kadınlarda her ay gelişen ve adet döngüsünün orta dönemine gelen ovülasyon aşamasında olgun yumurta tüplerde spermle karşılaşacak olursa döllenme gerçekleşebilir ve bu sayede olası bir gebeliğin oluşmasına imkan tanır.
Ovülasyonun aşamaları nelerdir?
Ovülasyonun 3 aşaması vardır:
1. aşama - Periovülatuar veya Foliküler aşama
Hormonal etkiyle seçilen yumurtanın büyüyüp olgunlaştığı ve rahim duvarının kalınlaştığı dönemdir.
2. aşama - Yumurtlama aşaması
Salgılanan enzimler ile yumurta serbestleşir ve fallop tüplerine hareket eder. Bu dönem genellikle 24 - 48 saat sürer ve gebeliğin sıklıkla oluştuğu dönemdir.
3.aşama - Postovülatuar veya Lüteal aşama
Yumurtlama sonrası ile bir sonraki adetin ilk gününe kadar olan süredir. Bu dönemde döllenme olursa, sağlıklı bir hamilelikte embriyo rahim içine doğru ilerler ve rahim içine tutunursa gebelik başlamış demektir. Eğer döllenme olmazsa hormon seviyeleri düşer, rahim duvarı tabakası dökülerek adet görülür.
Ovülasyon nasıl oluşur?
Üreme çağındaki kadınlarda genellikle adet döngüsü 21 ile 35 gün, ortalama olarak da 28 gündür. Adet döngüsünün ilk gününden itibaren hesapladığımızda yaklaşık olarak 12-16. günlerinde ovülasyon gerçekleşir. Ovülasyonun gerçekleşebilmesi için ilk başta hipotalamus denilen beyin bölgesinden GnRH hormonunun ve hipofiz (beyin sapı) bölgesinden de FSH ve LH hormonlarının düzenli bir şekilde salgılanması gereklidir. Ek olarak da; yumurtalıktan seçilmiş ve olgunlaşmış yumurta veya yumurtalar gereklidir. Beyinden salgılanan hormonların etkisiyle yumurtalıklardaki yumurtaların gelişimi ve yumurtlama süreçleri gerçekleşir.
Ovülasyon nasıl hesaplanır?
Her adet döngüsünde bir kez gerçekleşen ovülasyon dönemi gebelik planlayan çiftler için son derece önemlidir. Yumurtlama döneminin hesaplanabilmesi için iki adet döneminin ilk günlerinin arasındaki süre bilinmelidir. Yumurtlama, kişinin bir sonraki adet kanamasından 14 gün önce gerçekleşir. Ovülasyon dönemini düzenli adet gören kadınlarda belirleyebilmek daha kolaydır ve örnek olarak 30 günde bir adet gören bir kadının ovülasyon günü bir önceki döngünün 16. günüdür ve sperm hücresinin kadın vücudunda canlı kalabildiği süreçte yumurtlama günü ve önceki 5 gün içerisinde gebelik oluşma ihtimali daha fazladır. Ovülasyon dönemini hesaplamak için cep telefonuna ovülasyon takvim uygulamalarından biri de indirilebilir.
Ovülasyon zamanı, takvim günlerine bakmanın dışında, rahim ağzı salgısından (servikal mukus) da belirlenebilir. Ovülasyon öncesi salgılar daha kuru, kalın ve beyaz iken, ovülasyonla birlikte servikal akıntı daha berrak ve kaygan bir hal alır. Bunun dışında vücut ısısı günlük takip edildiğinde, ovülasyonla birlikte bazal vücut ısısının yaklaşık 0.5 °C arttığı tespit edilebilir. Ek olarak, yumurtlama döneminde elle muayene edildiğinde rahim ağzının yumuşadığı tespit edilebilir. Ancak; gebelik planlayan çiftler de bazen ovülasyonu saptamak daha önemli hale gelebilir. Bu durumda; daha kesin sonuç veren yöntemlerin tercihi uygundur. Ultrason ile ovülasyon takibi yapılabileceği gibi, serum progesteron düzeylerinin ölçümü, serumda ve/veya idrarda LH yükselişi ile ovülasyon zamanı tespit edilebilir.
Ovülasyon belirtileri kaç gün sürer?
Ovülasyon yaklaşık olarak 24-48 saat sürse de, ovülasyon gününden önceki 5 gün de doğurganlık ihtimalinin yüksek olduğu dönemdir.
Ovülasyon testi nedir?
Ovülasyon testi olarak sıklıkla kadınların evde de rahatlıkla kullandığı ovülasyon kitleri eczanelerden temin edilebilmektedir. Ovülasyon kitleri, hamilelik testine benzerdirler ve test çubuğuna idrar damlatılıp 5 dakika bekleme süresi sonrası çift çizgi varlığında, ovülasyonun gerçekleştiği yani gebe kalma ihtimalinin yüksek olduğu dönemi gösterir.
Diğer bir yöntem de, adet döngüsünde 2. evresi olan lüteal dönemin orta günlerinde, yani adetin 18-24. günleri arasında ya da bir sonraki adetten 7 gün öncesinde serum progesteron düzeylerine bakılarak da ovülasyon varlığı tespit edilebilir. Bu dönemde progesteron düzeyleri ortalama 6-25 ng/ml'dir. Eğer progesteron düzeyi 2 ng/dl'den düşük ise 2-3 gün sonra test tekrarı yapılabilir, aynı şekilde düşük saptanırsa ovülasyonun gelişmediği düşünülür.
Ovülasyon bozukluğu neden olur?
Ovülasyon bozukluğu beyinden salgılanan hormonların etkisiyle gerçekleşir. Bu nedenle de, en başta, beyinde yer alan hipotalamus ve hipofiz aksının düzgün çalışması gereklidir. Sağlıksız beslenme, kilo değişimleri, sigara, alkol, stres, ağır egzersiz, travma, kronik hastalıklar ve kullanılan ilaçlar gibi pek çok faktör bu aksın sağlıklı çalışmasını bozabilir. Buna ek olarak yumurtalık çalışmasını etkileyen polikistik over sendromu, böbrek üstü bezi tümörleri, hipofiz bezi tümörleri, emzirme, menopoz ve bazı genetik sendromlar nedeniyle de ovülasyon bozukluğu gözlenebilir.
Ovülasyon bozukluğu nelere yol açabilir?
Ovülasyon bozukluğu adet düzensizliği, aşırı tüylenme, sivilcelenme ve kilo alımına yol açabilir. Bununla birlikte devam eden ovülasyon bozukluğu çocuk sahibi olmayı etkileyebilir.
Nasıl tedavi ediliyor?
Bazen kadınlarda dönemsel olarak geçici ovülasyon bozuklukları gözlenebilir. Kendiliğinden düzelebildiği gibi kilo verme ya da neden olan faktör biliniyorsa bunun düzeltilmesi halinde yumurtlama tekrar gerçekleşir. Tedavi hastanın mevcut şikayetine göre belirlenir. Örneğin, hastanın adet düzensizliği gibi bir yakınması varsa adet düzenleyici hormonal tedaviler kullanılabilir. Çocuk istemi varsa yumurta geliştirici ilaçlara ek olarak yumurta çatlatma tedavileri kullanılabilir. Ovülasyon bozuluklarının tedavisinden sıklıkla başarılı sonuçlar alınır ve gerekli hastalarda da yardımcı üreme tedavi yöntemlerinden faydalanılır.
BU İÇERİKLER DE İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
