Normal yollarla çocuk sahibi olamayan çiftler tüp bebek tedavisine başvuruyor. Tüp bebek tedavisi son yıllarda giderek daha sık başvurulan yardımcı üreme teknikleri arasında yer alıyor. Peki tüp bebek tedavisi nedir? Aşamaları nelerdir? Süreç nasıl işler? Ayrıca, tüp bebek, çok tercih edilen bir tedavi yöntemi olmasına rağmen halk arasında tüp bebek tedavisi ile ilgili bazı yanlış bilgiler konuşulmaya da devam ediliyor. Peki bu doğru bilinen yanlışlar nelerdir? Op. Dr. Düzgün Korkmaz tüm bebek ile ilgili tüm detayları ve doğru bilinen yanlışlarla ilgili bizleri aydınlattı.
Doğal yöntemlerle gebeliğin meydana gelmediği çiftlerde kadın ve erkek üreme hücrelerinin laboratuvar koşullarında bir araya getirilmesi ve döllenmiş olan yumurtanın anne adayının rahmine yerleştirilmesi ile uygulanan bir yardımcı üreme tekniğidir.
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler doktorları ile ön görüşme yaptıktan sonra muayene ve test aşamasına geçilir. Yumurta üretiminin artırılması sağlanırken anne adayı düzenli kontrol altında tutulur. Çatlatma iğnesi vurulduktan sonra yumurtalar toplanır. Baba adayından sperm alınarak embriyo oluşturulur. Embriyo takip edilerek uygun zamanda embriyo transferi gerçekleştirilir.
Tüp bebek tedavisinin ilk aşaması muayene sürecinden ve çiftin değerlendirilmesinden oluşur. Daha sonra yumurtalıkları uyarma ve yumurta oluşturma sürecine geçilir. Yumurta toplama aşamasından sonra tüp bebek (IVF) ya da mikroenjeksiyon (ICSI) uygulaması gerçekleştirilir. Embriyo transferi yapıldıktan belirli bir süre sonra uygulanan gebelik testi ile tedavinin sonucu öğrenilebilir.
Anne adayının adetinin 2. ya da 3. günü başlanan tüp bebek tedavisi yaklaşık 16-17 gün kadar sürer. Embriyo transferinden 10-12 gün sonra kanda gebelik kontrolü yapılabilir.
Tüp bebek tedavisi belirli aşamalardan oluşan bir süreçtir. Bu aşamalardan yumurta toplama işlemi anestezi altında yapılır. Anestezinin tercih edilmesinin temel nedeni işlemin ağrılı olması değil anne adaylarının konforlarının artırılmasının sağlanmasıdır.
Yumurta takibi için gereken süre döllenen yumurta sayısına göre 2 ile 5 gün arasında değişebilir. Gerek yumurta takibi gerekse tedavi sürecinin diğer aşamaları hakkında çiftler detaylı olarak bilgilendirilir.
Yumurtaların ulaşması beklenen büyüklük 17-18 mm’dir. Bu büyüklüğe ulaşıldığında yumurta çatlatma iğnelerine başvurulur.
Sperm hücresi olmayan erkeklerin çocuk sahibi olma şansı vardır. Sorun hormon eksikliğinden kaynaklanıyorsa hormon tedavisi uygulanır. Kanal tıkanıklığı varsa lokal ya da genel anestezi altında gerçekleştirilen prosedürlerle kanallar açılır. Üreme hücrelerinin normal yollarla dışarı çıkması sağlanmakta olup bu tür hastaların doğal yollarla çocuk sahibi olması mümkündür. Tıkanıklığın giderilemediği, kanalların doğuştan oluşmamış olduğu ya da Klinefelter teşhisi koyulan hastalarda MESA, TESA, PESA ve mikro TESE yöntemlerinden uygun görülen gerçekleştirilebilir.
Tüp bebek tedavisi sırasında transfer edilen embriyo sayısının artması gebelik şansını da artırır. Ancak birden fazla embriyo transferinde ikiz, üçüz ya da dördüz gebelik oluşması söz konusu olabilir. Çoğul gebelikler anne adayı ve bebekler için riskli olabileceğinden 35 yaşının altındaki anne adaylarında ilk ve ikinci tüp bebek denemelerinde sadece 1 adet embriyo transferi yapılır. Üçüncü ve sonraki tüp bebek denemelerinde bu sayı 2 olur. 35 yaş üzeri hastalar için en fazla 2 adet embriyo transferi yapılır.
Ülkemiz kanunlarına göre tüp bebek tedavisinde anne ve baba adayından başka kişilerin spermlerinin ya da yumurtalarının kullanılması söz konusu değildir.
Tüp bebek tedavisinin başarı şansı yaş başta olmak üzere belirli etkenlere göre değişebilir. 30 yaşın altındaki hastalarda oran %60 kadarken 35 yaş civarında %40’lardadır. 40’lı yaşlarda ise başarı oranı %15’e düşer. Yine de bu oranlar çiftlerin değerlendirilmesi ve çiftler özelinde tedavi seçeneklerinin genişletilmesi ile artırılabilmektedir.
Tüp bebek tedavisinin anne ve baba adayının maddi ve manevi açıdan uygunluğu olduğu sürece denenmesinde bir sakınca yoktur.
Doğru: Yaygın kanı tüp bebek tedavisinde kadının yaşının önemli olduğu olsa da erkeğin yaşı da bir o kadar önemlidir. Kadınlarda yumurtalık rezervi 35 yaşından sonra azalmaya başladığından dolayı 35 yaşından genç olan kadınlarda gebe kalma ihtimali daha yüksek olur. 37 yaşından sonra ise yumurtalık havuzundaki kayıp hızı giderek artar. İlerleyen yaşla birlikte kadınların yumurta kalitesi de bozulmaya başlar. Buna bağlı olarak gebe kalma ve sağlıklı bir çocuk sahibi olma şansı azalır. Erkeklerin sperm üretimi yaşam boyu devam etmekle birlikte yaşın ilerlemesi sperm kalitesinin düşmesine neden olur. Bununla birlikte uygulanmakta olan yeni tedavi yöntemleri sayesinde çiftlerin yaşlarının çocuk sahibi olmaya etkisi giderek azalmaktadır.
Doğru: Son 25-30 yıldır tüp bebek tedavisinde yumurtanın büyümesine yönelik hormonlar kullanılır. Şimdiye kadar bu ilaçların herhangi bir yan etkisi saptanmamıştır. Tüp bebek tedavisine yönelik hap, cilt altı, kas içi, burun spreyi ve vajinal jel türü ilaçların doktorun belirttiği şekillerde kullanılması durumunda herhangi bir zarara neden olduğu yönünde bir kanıt bulunmamaktadır.
Doğru: Tüp bebek tedavisi esnasında gerçekleşen yumurta transferinden 2 gün sonra hastalar günlük yaşantılarına dönebilirler. Sürekli yatar bir pozisyonda kalmak erişkin bireylerin hareketliliğini kısıtlayarak böbrek üstü bezlerinde stres hormonlarının artmasına ve gebeliğin gelişiminde olumsuz etkilere neden olabilmektedir. Bu yüzden hastaların ağır olmayan işlerine ve günlük yaşantılarına dönmeleri tavsiye edilmektedir.
Doğru: Tüp bebek tedavisi yoluyla bebek sahibi olmak isteyen çiftlere bir deneme sınırlaması getirilmesi oldukça zordur. Tüp bebek teorik olarak erkek hastada sperm ve kadın hastada yumurta ile rahim olduğu sürece denenebilmektedir. Bununla birlikte hastanın gebelik şansının beşinci denemenin ardından düştüğü kabul edilmektedir. Aynı zamanda hastanın yaşı da gebelik şansını etkileyen önemli faktörler arasında yer almaktadır. 40 yaşından sonra hastaların kendi yumurtası ile gebe kalma şansının azaldığı bilinmektedir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR