40 yaş üstündeki kadınlarda cinsel isteksizlik nedenleri neler? Orta yaşta cinsellik ne kadar önemli?

Cinsellik, bireylerin başka bir kişi veya kişilerle cinsel olarak ilişki kurmasına verilen isim. Çeşitli nedenlerle libido seviyesinde düşüş yaşanması sonrasında, kadının cinselliğe olan isteği azalabilir. Üroloji ve Cinsel Sağlık Uzmanı Dr. Tolga Okutucu, orta yaşta cinsel isteksizlikle ilgili merak edilenleri anlattı. 

Cinsel isteksizlik nedir?

Cinsel istek, yani libido, cinsel ilişkiyi arzulama dürtüsüdür. Birçok biyolojik, psikolojik ve sosyal faktör, cinsel ilişki isteğinizin düzeyini etkiler. Biyolojik faktörlerin başında testosteron, östrojen ve progesteron gibi seks hormonları (kadınlarda da libidodan testosteron sorumlu) istek, uyarılma ve orgazm üzerinde önemli rol oynar. Ancak uyarılmanın beyinde başladığı unutulmamalıdır. Önyargılardan, cinsellikle ilgili mitlerden ve kaygılardan arınmış kendi bedeniyle barışık, partneriyle uyum ve iletişim içindeki birey keyifli, sağlıklı ve dengeli bir cinsel yaşam için ilk ve en önemli adımları atmış olacaktır. Cinsel istek her yaşta ve her cinsiyette geçici dalgalanmalar gösterebilir ve bu son derece doğaldır. Yine de, cinsel isteksizlik rahatsız edici olabilir ve hem ikili ilişkileri hem de özsaygıyı olumsuz etkileyebilir. Düşük cinsel isteğin yaygın nedenlerini anlamak, bu sorunu çözmek ve üstesinden gelmek isteyen bireyler ve çiftler için faydalı olacaktır.

Kadınlarda hangi sıklıkta görülüyor?

Düşük libido, herhangi bir cinsiyet, yaş, cinsel yönelim veya cinsiyet kimliğine sahip herkesin başına gelebilir. Ancak kadınlarda hormonal yapı ve cinsel ilişki ve cinsel istekle ilgili toplumsal beklentiler nedeniyle özellikle yaygın olabiliyor.

Kadınlar yaşlandıkça cinselliğe olan ilgileri azalıyor mu?

Hem erkekler hem de kadınlar yaş aldıkça doğal süreçte libido azalması yaşayabilirler. Ancak, bu genelleme bireyden bireye büyük ölçüde değişebilir. Yapılan bilimsel çalışmalara geriye dönük baktığımızda farklı ülkelerden farklı sonuçlar bildirildiğini görüyoruz. Ancak refah düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde bile menopoz sonrası dönemde kadınlarda cinselliğe olan ilginin azaldığı görülüyor. Tabii ki daha güncel ve yerel çalışmalar bu konudaki bilgimizi ve farkındalığımızı artıracaktır.  Cinselliğe olan ilgi ya da isteğin azalmasına katkıda bulunan çeşitli faktörleri anlamak, bu durumla başa çıkmak için atılacak ilk adımdır. Orta yaş ve üzerindeki kadınlar, hormon seviyelerindeki değişiklikler, menopoz belirtileri, partnerleriyle ilişkilerindeki değişiklikler, yaşlılıkta ve cinsellik algısıyla ilgili farklılıklar,  uyku problemleri, kaygı düzeyindeki değişimler gibi etkenler nedeniyle cinsel isteksizlik ile karşı karşıya kalabilirler.

40 yaş üstündeki kadınlarda cinsel isteksizlik nedenleri nelerdir?

Kadınlarda tatmin edici bir cinsel ilişki birkaç faktöre bağlıdır:

Cinsel isteğin varlığı, uyarılma, lubrikasyon, ıslanma -ağrının olmaması- ve orgazma ulaşabilme. Bunları doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyen durumlar cinsellikte belirleyici olacaktır.

Düşük cinsel isteğin başlıca nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır:

• Fiziksel yorgunluk
• Stres ve/ veya kaygı
• Beden algı bozuklukları (Negatif vücut imajı)
• Geçmişteki olumsuz cinsel deneyimler
• Travma
• Depresyon
• Güvensizlik, iletişimsizlik, partner ile uyuşmazlık gibi diğer ilişki sorunları

Fiziksel nedenler:

• Vajinal kuruluk- lubrikasyon azlığı.
• Gebelik ve bebek sahibi olma (hamilelik döneminde hormon seviyeleri değişir ve bebeğe bakmak stresli ve yorucu olabilir)
• Özellikle menopoz döneminde düşen hormon seviyeleri
• Bazı ilaçlar ve doğum kontrol yöntemlerinin bazıları
• Çok fazla alkol tüketme

Ayrıca, kalp hastalığı, diyabet, tiroit bezinin az çalışması veya kanser gibi bazı kronik hastalıklar cinsel isteği etkileyebilir. Nadiren belirgin bir neden olmaksızın uzun süreli cinsel isteksizlik yaşanabilir. Bunu “hipoaktif cinsel istek bozukluğu” olarak adlandırıyoruz.

Orta yaşta cinsellik ne kadar önemli?

Cinsellik her yaşta zevk ve keyif almakla ilişkilidir. Bu nedenle orta yaşta da çok önemlidir.

Duygusal ve bilişsel olgunlukla birlikte artan özgüven, gelişen iletişim becerileri daha zengin ve tatmin edici bir cinsel repertuar yaratmaya yardımcı olabilir. Yine  olası sorunlar ortaya çıktığında başa çıkmak daha kolay olabilir. Ayrıca 40'lı  ve 50'li yaşlar kadınlarda  aynı zamanda cinsel özgürleşme zamanı olabilir. Artık vücudunuzu iyi tanıyorsunuz ve size neyin keyif verdiğini biliyorsunuz. Hem beğenileriniz hem de  hoşunuza gitmeyen şeyler hakkında daha rahat konuşma olasılığınız var. (Aslında her yaşta bu özgürlük olmalı) Menopozla birlikte hamilelik endişesi olmadan kendinizi daha çekici hissedebilirsiniz.

Irk ve etnik kökenin cinsel arzuyla ilgisi var mı?

Cinsel istek ile etnik köken ya da ırk arasında bilimsel olarak gösterilmiş bir ilişki yok. Ancak bilimsel kanıtlar der ki:  Cinsel uyarılma, cinsel istek, cinsellikten alınan haz cinselliği  hastalıklardan ve istenmeyen hamileliklerden korunarak sağlıklı ve uyum içinde sürdürebilme sosyal ve kültürel yapıdan toplumsal normlardan ve tabulardan önemli ölçüde etkilenmektedir. Özellikle kadın cinsiyet için bu etki çok daha belirgindir.

Menopozla birlikte cinsel isteklilik ne yönde değişiyor?

Menopoz sonrasında libido azalabilir, fiziksel ve psikolojik değişiklikler uyarılmayı zorlaştırabilir, kayganlık (lubrikasyon) azalır ve cinsel ilişki sırasında ağrılı olabilir ve orgazma ulaşmak zorlaşabilir. Bunlar postmenopozal dönemdeki birçok kadının cinsellikten keyif almamasına ve bazen bütünüyle cinsel yaşamdan uzak durmasına sebep olabilir.

Cinsel isteksizlikle ilgili ne yapılabilir?

Sağlıklı bir yaşam tarzı, dengeli diyet, düzenli ve kaliteli uyku, düzenli egzersiz kadınların düşük libido ile başa çıkmalarında olmazsa olmazların başında gelir.  Egzersiz, genel sağlığı olumlu etkiler, stresle başa çıkmanıza yardımcı olur ve enerjinizi artırır.

Keyifli ve sürdürülebilir cinselliğin yolu partnerinizle sağlıklı iletişim kurmaktan geçer:

• Dürüst olun: Cinsel isteğiniz azaldıysa bunu gizlemeye çalışmayın. Cinsel birleşme sırasında ağrı yaşarsanız bunu partnerinize söyleyin.
• Uzlaşın: Eğer biriniz diğerinden daha sık cinsellik istiyorsa, ortak bir nokta bulmaya çalışın.
• Deneyimleyin: Eğer cinsellikten keyif almıyorsanız farklı pozisyonlar ve teknikler deneyebilirsiniz.
• Cinsel organ stimülasyonu ve oral seks, ihtiyacınız olan tatmini sağlayabilir.
• Heyecanı geri getirmek için ilişkinizin başlangıcında birlikte keyif aldığınız şeyleri yapmayı deneyin.

Eğer bunlara rağmen bu durum can sıkıcı hale geldiyse ya da ilişkinizde sorunlara neden oluyorsa, profesyonel yardım almanızda fayda var. Cinsel sağlık uzmanları, cinsel danışmanlar ve terapistler, size yardımcı olabilir ve birlikte kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirebilirsiniz.

40 yaş üstü kadınlarda cinsel isteksizlik nasıl giderilir?

Tedavi, düşük cinsel isteğin nedenine bağlı olarak değişiklik gösterir.

• Çift terapisi veya evlilik danışmanlığı ve seks terapisi ilişkideki sorunları çözmede en önemli adımlardan biridir.  Terapi, ilişkinizle ilgili endişeleri ve zorlukları gözden geçirerek, partnerinizle iletişiminizi iyileştirmeyi, çatışmaları çözerek partnerler arasında daha sağlıklı bir duygusal bağ oluşturmayı amaçlar. Bu süreci etkili bir şekilde yönlendirebilecek nitelikli ve deneyimli bir terapist bulmak önemlidir.
• Vajinal kuruluk veya erkekte erektil disfonksiyon gibi durumlarda sorunu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar arasında vajinal kayganlaştırıcılar veya ereksiyon sağlamaya yardımcı ilaçlar bulunur. Peniste sertleşmeye yardımcı olan ilaçlar mutlaka bir üroloji uzmanına danışılarak alınmalıdır.
• Hamilelik, doğum kontrolü ve menopoz gibi durumlar Bir jinekoloji  uzmanının takip ve tedavisini gerektirir. Sağlıklı bir hamilelik, hamilelikte cinsel yaşamla ilgili sorularınızı kadın hastalıkları ve doğum uzmanınızla güvenle ve rahatlıkla konuşabilirsiniz. Yine size en uygun doğum kontrol yönteminin seçimi bu yöntemlerin cinsel isteğinize, uyarılmanıza lubrikasyona ve orgazm olmanıza olan etkileri, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan HPV’ye bağlı tümörlerin taranması ve aşıyla korunma jinekoloji uzmanlarından yardım alabileceğiniz önemli konular.
• Menopoza bağlı fiziksel, ruhsal ve cinsel hayatla ilgili değişiklikler ve hormon replasman tedavilerinin size uygun olup olmadığını bir sonraki kadın doğum kontrolünüzde doktorunuza danışın.
• Diyabet, yüksek tansiyon, tiroit bozuklukları gibi altta yatan sağlık problemlerinin anlaşılıp tedavi edilmesi için düzenli check -up yaptırın ve doktorunuzun önerilerine kulak verin.
• Kaygı bozukluğu ve depresyon gibi hastalıkların tanı ile tedavisi ve bu problemler ile ilaçların cinsel hayat üzerine etkisini psikiyatri uzmanınızla görüşün; bunlarla ilgili psikolojik danışmanlık alın.
• Stresle başa çıkmada popüler bir yöntem olan bilinçli farkındalığın (Mindfulness,) odaklanmayı artırmak, duygusal tepkileri dengelemek ve genel zihinsel sağlığı geliştirmek yoluyla menopoz sonrası kadınlarda cinsel isteği artırmada faydalı olabileceğini gösteren çalışmalar bildirilmiştir.

Tedavi sayesinde 40 yaş üstü kadınların cinsel isteksizlik sorunu tümüyle ortadan kalkıyor mu?

Büyük ölçüde evet. Unutulmaması gereken önemli nokta, yalnız olmadığınız ve düşük cinsel isteğin çaresinin olduğudur.