Mobbing Nedir? Siz de 'Mobbing'zede misiniz?

Bunları yapan birinin akıl sağlığı yerinde değildir normal olarak!
Akıl sağlığı demeyelim de, ruhsal sorunları olabilen kişiler: narsistik, benmerkezci, ön yargılıdırlar. Kendisini güçlü ve etkili hissetme ihtiyacı içinde olan ve bunu ancak başkalarını aşağılayarak ya da ezerek hissedebilenlerdir. Başkalarının başarılarının yetersizlik hissi uyandırdığı kişiler eleştirilmeye, sorgulanmaya tahammülü olmayan kişilerdir.

Mobbinge uğrayan kişiler neler hissederler? Ne tür etkileri olur?
Kurum içi çatışmayı artırarak, verimliliği düşürür ve kurum imajını da olumsuz etkiler. Kurumda dayanışma ve kardeşlik duygusunun yerini rekabet, düşmanlık ve hasedin almasına neden olur. Alt gruplar ve hizipler gelişir. Çalışma ortamının huzuru ve barışı yok olur.

Peki, bireysel etkiler?
Bu ortamda, tehdit, zor kullanma ve korku, var olmayan yönetim becerilerinin yerini alır. Çalışanlar, yetersiz yönetimi telafi edebilmek için iki misli daha çok çalışmanın karşılığında, normalin yarısı oranda çıktı üretebilirler. Negatif stres, kişinin hayat kalitesini düşürür ve sağlığına zarar verir.

Belirtileri nelerdir?
Stres, korku, uykusuzluk, bitkinlik, enerji kaybı, isteksizlik, çalışma ve işe karşı direncin, hastalıklara karşı bağışıklığın azalmasına bağlı kolay hastalanma, nedensiz baş, sırt, göğüs ağrıları, yüksek kan basıncı, terleme, titreme, hormonal problemler, cinsel işlev bozuklukları, yaşam sevincinin ve duyguların azalması, iştah kaybı, yataktan daha yorgun uyanmak vs. Bitmedi. Bir de psikolojik etkileri var tabii… Anksiyete bozuklukları, depresif tablolar, dikkat ve konsantrasyon bozuklukları, konsantrasyon bozukluğuna bağlı unutkanlıklar, korku, endişe, suçluluk duyguları, öfke patlamaları, aşırı değerlendirilmiş düşünceler, paranoidi, obsesyonlar, madde bağımlılıkları…

Peki, mobbinge uğrayanlar sadece ruhsal açıdan mı destek alabilirler, yoksa hukuksal açıdan da bir girişimde bulunabilirler mi?
Çoğunlukla ruhsal destek gereklidir. Ancak mobbing genellikle hukuksal ve idari başvurularla önlenebilir. Hukukta, iş yerinde uygulanan psikolojik şiddetle ilgili ceza ve yaptırımlar vardır.

Kalıcı hasarlara yol açar mı?
Özellikle kişilik üzerindeki etkileri ve psikolojik sorunlar, kronikleşip, daha uzun süre kişiyi etkileyebilir. Ancak tamamen geri dönüşsüz olduğu söylenemez.

Sıklık oranı nedir?
Sıklığı konusunda çok fazla araştırma yoktur. Net bir rakam söylemek güçtür.

Daha çok kimlere yapılıyor?
Çekingen, utangaç kişiler. Kendini ifade etme ve hakkını aramakta zorlanan kişiler. Hayır diyemeyen, itiraz edemeyen kişiler. Gerginlik ve çatışmadan kaçınan kişiler. Kadınlar. İddialı, hırslı, çok sevilmek, çok beğenilmek isteyen kişiler.


Mobbing nedir?
Kelime anlamıyla, başkasını rahatsız etme, sıkıntı verme, baskıda bulunma, psikolojik taciz anlamına gelir. Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için sistematik şekilde yapılıyor olması gerekir.

Mobbing çeşitleri neler?
1. Sağlıklı iletişimi bozmak: Sözünü kesmek, dinlememek, yanıt vermemek, görüşlerini ciddiye almamak, jest ve davranışlarla sindirmeye çalışmak.
2. Sosyal ilişkilere saldırı: İlişki kurmamak, yokmuş gibi davranmak. Engelleyici davranışların başkaları tarafından da uygulanmasını teşvik etmek, yakınlaşanları cezalandırıp, uzaklaşanları ödüllendirmek...
3. Yıpratma, itibar ve şöhrete saldırı: Aleyhinde dedikodular çıkarmak, olumsuz özelliklerini, hatalarını sürekli gündeme getirmek, başkaları tarafından hoş karşılanmayacak şeyler üretip yaymak, lakap takmak, güvenirliliği yok etmeye çalışmak ve verimsizleştirmek.
4. Kişinin yaşam standartları ve mesleki konumuna yönelik saldırı: Eğitim, yetenek ve birikimleriyle orantısız işler vermek. Sürekli iş ve görev değişiklikleri yapmak. Bir işte bilgili olmasını ve uzmanlaşmasını engellemek.
5. Kişinin sağlığına yönelik saldırı: Fiziksel olarak kaldıramayacağı yoğunlukta işler yaptırmak, işin gerektirdiğinden daha kısa süre tanıyarak işler vermek.


Mobbinge karşı önlemler
Rahatsızlıklarınızı, geciktirmeden, biriktirmeden anında söyleyin. Karşılaştığınız kötü muamele ve şiddeti başkalarıyla paylaşın. Amirlerden gelen anlamsız emirleri ve uygulamaları yazılı olarak kaydedin. Daha üst makamlara bildirin; gerekiyorsa, tıbbi ve psikolojik yardım alın. Bu önlemler hem size yardımcı olacaktır, hem de kanıt oluşturacaktır. Şikâyetiniz hakkında kuruluşunuz içinde ne yapıldığını araştırın. İş arkadaşlarınızla durumunuzu paylaşın; onlar da aynı şekilde rahatsız olabilirler, grupça başvurmanız daha etkili olabilir. Suç olarak tanımlanması da, bu uygulamaların azalmasında katkı sağlayacaktır. Hem mobbingcilerin geri çekilmesini sağlayacak hem de kurbanların çaresiz kalmasını engelleyecektir.

Kişi üzerindeki etkileri
Özgüvenin sarsılması, zayıf benlik algısı, değerlilik duygusunun zedelenmesi, kendine duyduğu sevginin zedelenmesi, kendine zarar verici özelliklerin gelişmesi, strese bağlı hastalıklar: Diyabet, astım, alerji ve immünolojik rahatsızlıklar, kalp ve damar sistemi rahatsızlıkları, ülser rahatsızlıkları, cinsel işlev bozuklukları, kronik yorgunluk sendromu…

Hukuken cezası nedir?
İş yerinde bireylerle üstleri veya eşit düzeyde çalışanlar arasında yaşanan her tür kötü muamele, tehdit, şiddet ve aşağılamayı içeren, ‘mobbing’ adı verilen davranışlar, Ankara 8. İş Mahkemesi’nin kararıyla hukuken tanındı. Tülin Yıldırım’ın Jeoloji Mühendisleri Odası aleyhine açtığı davanın gerekçeli kararında ‘mobbing’ kavramı ilk kez kullanıldı; mahkeme, Yıldırım’a kötü muamele edildiği ve psikolojik taciz uygulandığına hükmederek tazminat kararı verdi.Mobbing kelimeseni sıkça duyar olduk son dönemlerde. Hatta belki de muzdarip olduk ya da oluyoruz! Ve hatta çoğumuz farkında bile değiliz bize yapılanın. Mobbing, yaş, ırk, cinsiyet ayrımı gözetmeden, taciz, rahatsız etme ve kötü davranış yoluyla herhangi bir kişiye yönelen saldırganlık olarak tanımlanıyor. İşveren, ima ve alayla, karşısındakinin toplumsal itibarını düşürmeye yönelik saldırgan bir ortam yaratarak kişiyi işten ayrılmaya zorluyor. Daha da kötüsü, organizasyon bozukluğunun fazla olduğu işyerlerinde, disiplin oluşturmak, verimliliği artırmak, refleksleri koşullandırma (askeri disiplin) öne sürülerek yapılıyor ve meşrulaştırılıyor! Peki, mobbinge maruz kaldığınızı nasıl anlayacaksınız? Mobbing çeşitleri neler? Mobbinge uğruyorsanız ne gibi önlemler alabilirsiniz? Size yapılanları nasıl kanıtlayabilirsiniz? Mobbing uygulayan kişiye hukuken ne tür bir ceza verilir? Tüm bu soruları Psikiyatrist Prof. Dr. Doğan Şahin’e sorduk…