Bebeklerde ve çocuklarda ateş neden olur? Ateşi düşürmek için ne yapılmalıdır?

Ateş vücudun, vücuda giren enfeksiyon ajanlarına verdiği biyolojik bir yanıt. Ancak bebeklerde ve çocuklarda ateşin yükselmesi aileleri en çok endişelendiren konulardan biri. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü Uzm. Dr. Burçin Hatipoğlu bebeklerde ve çocuklarda ateşe dair merak edilenleri detaylıca anlattı.

Bebeklerde ve çocuklarda ateş neden olur?

Bebeklerde ve çocuklarda yüksek ateşin en sık görülen nedeni viral ve bakteriyel enfeksiyonlardır. Genellikle birinci sırada üst solunum yolu hastalıkları yer alırken, alt solunum yolu enfeksiyonu, bağırsak enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu ve kulak enfeksiyonları da diğer sık görülen sebeplerdendir. Enfeksiyonlar dışında vücut ısısını yükselterek ateşe neden olan durumlar arasında güneş çarpması, diş çıkarma dönemi, aşı uygulamaları ve bazı romatolojik hastalıklar sayılabilir.

Ateş nedir? Ateş yüksekliği bebek ve çocuklarda hastalık belirtisi olabilir mi? 

Ateş, vücut ısısının normal sıcaklığından daha yüksek olmasıdır. Vücut sıcaklığının 38°C veya daha yüksek olduğu anlamına gelir. Bebek ve çocuklarda ateş aileleri en çok endişelendiren durumlardan biridir ve çocuk Acillere en sık başvuru sebebidir. Ateş, aslında vücudun bakteri ve virüslere karşı bir savunma mekanizmasıdır. Bununla beraber dehidratasyon yani sıvı kaybı, ortamın ısısının yüksekliği, romatolojik inflamatuvar ya da endokrinolojik (hormonal) durumlar da ateşe neden olabilir. Bebekler, özellikle de yeni doğanlar, aşırı giydirildiklerinde, battaniyeye sarıldıklarında veya sıcak bir ortamda tutulduklarında da ateşleri yükselebilir.

Ateşi düşürmek için ne yapılmalıdır,  ateş düşürücü ilaç verilmeli midir?

Ateş yüksekliği olan çocuğun genel durumu iyiyse ve oyun oynamaya devam ediyorsa, beslenmesi ve sıvı tüketiminde azalma yoksa herhangi bir tedaviye gerek yoktur. Ateşi yüksek olan çocuğun kalın giysiler giymesi ateşinin daha da yükselmesine yol açacağından çocuğa kalın giysiler giydirilmemeli, üzeri üşüdüğü gerekçesiyle örtülmemelidir. Ateşli çocuğun bulunduğu odanın ısısı 21 -22 derece arasında tutulmalıdır. Ateş, terlemeyi ve solunum sayısını artırarak sıvı kaybının da artışına yol açacağından çocuğa bol miktarda sıvı verilmelidir. Ateş, çok yüksekse ılık su ile pansuman veya ılık su ile banyo yaptırılabilir ancak, çocuk asla direkt soğuk duşun altına sokulmamalıdır. Ateş yüksekliği genel durumunu ve beslenmesini etkiliyorsa, çocuğun yaşına ve kilosuna uygun dozda ateş düşürücü şurup kullanılabilir. Böyle durumlarda hekimler içeriği parasetamol veya ibuprofen içeren ilaçları öncelikle tercih ederler. Ateş düşürücü ilaç verildikten sonra bol su içirilmelidir. İlaçlar 1-2 saat içinde etki gösterir. Ateş tekrar ölçülmeli ve ateş halen yüksek ise ilaç dozu tekrarlanmalıdır. Doz tekrarlamasına rağmen ateş yüksek seyrediyorsa veya ateş dirençli bir şekilde devam ediyorsa çocuk doktoruna götürülmelidir.

Febril konvülsiyon ( Ateşli havale) nedir? Havale durumunda ne yapılmalıdır?

Halk arasında ateşli havale olarak da bilinen febril konvülsiyon, 6 ay ila 6 yaş arasındaki çocuklarda yaygın olarak görülen ve 38 derece ve üzerindeki ateş ile meydana gelen nöbet şeklinde tanımlanır. Genellikle enfeksiyon kaynaklı meydana gelen ve epilepsi ile karıştırılan febril konvülsiyon epilepsi değildir ve kalıcı beyin hasarına neden olmaz. Febril konvülsiyon meydana geldiği sırada ailelerin %30 kadarı çocuklarının ateşli olduğunun farkında değillerdir.

Ateşli havale aileler için çok korkutucu bir durum olmasına rağmen aslında çocuğa zarar veren bir durum değildir. Sanılanın aksine ateşli havale sekel bırakmaz ya da ölüme yol açmaz. Ateşli havale geçiren çocukta kasılma, sıçrama, morarma gözlerde kayma ve bilinç kaybı gelişebilir. Bu durumda öncelikle yapılması gereken ilk şey sakin olmaktır ve çocuğun sağa sola çarpıp, düşüp kendine zarar vermesi engellenmektir.

Çocuğunuzu kucağınıza alıp sırtı size dönük pozisyonda başı yan dönük ve başı hafifçe aşağı pozisyonda tutabilirsiniz. Hava yolunu açık tutularak en yakın sağlık merkezine başvurmak yapılacak en doğru harekettir. Ateşli havalelerin %90'ı zaten 10 dakika içinde kendiliğinden durur.