El iyisi ebeveynlik nedir, sebepleri nelerdir? Uzman Klinik Psikolog Selin Erekli anlattı

Evde kötü bir ebeveyn olup, dışarıda herkese karşı mükemmel olmak, iyi davranmak, insanların aynı kişiden bahsettiğinize inanmaması... El iyisi ebeveyn olarak tanımlanıyor. Peki El iyisi ebeveynliğin sebepleri nelerdir? Bu davranışın altında neler yatar? Uzman Klinik Psikolog Selin Erekli ile el iyisi ebevenlik hakkında merak edilenleri konuştuk...  

Elele Online: Bazı anne babalar, kendi akrabaları ya da tanıdık eş dost için kendi çocuklarını kullanır, onlara yaranmaya çalışır vs.  el iyisi de denen bu şeyin  sebepleri ne olabilir? El iyisi ebeveynliğin temelinde neler yatar? 

Selin Erekli: Tek bir nedene indirgemek mümkün değil. Fakat geldiği yer tahmin edilebilir.

Taa çocukluktan geliyor nedenleri.. Çocukluk deneyimleri ile oluşmuş, her kişide biricik şekillenen değersizlik duygusu, bu tarz bir ebeveyn modeli ortaya koyabilir.

Yani kendi ebeveynleri tarafından yeterli sevgi, ilgi, anlayış görmemiş, elalem ne der denile denile büyütülmüş, kıyaslanmış çocuk değersiz ve yetersiz hisseder. Onay arar, onaya muhtaç olur. Ve kendini değersiz hisseden o çocuk büyüdüğünde; anne-baba olduğunda bu duyguyu en yakınlarına yansıtır. Bildiğini okur. Sorgulamadan, kendine yapılanı çocuğuna yapar. Çünkü onlar da değersizdir, kendinden bir parçadır. Evde terör estiren, ilgi göstermeyen, duymayan ebeveyn dışarıda bir idoldür. Çünkü elalem onu ne kadar onaylar, överse kendini o kadar değerli hisseder. Sevilmek için onay almaya muhtaçtır.

Patolojik olarak daha başka çok tanı ile eşleşebilir sorunuz.

Mesela narsist diyebileceğimiz bir kişi onaylanacağını bildiği davranışları doğru zamanda, doğru ortamda sergileyerek etrafın onayını kolaylıkla alır. Ortama göre kimlikleri vardır. Çocukları da bu amaçta çekinmeden kullanabilir.

Özetle, temelinde onay aramak yatıyor. Temeli çocukluğa dayanıyor. Sonuçta bir zamanlar hepimiz ufacık bebeklerdik. Kader, doğulan ailede temeli atar.

Yani el iyisi ebeveynler bir zamanlar kıyaslanarak aşağılanmış, değersiz hissettirilmiş, örselenmiş çocuklardı...

- Bu kişilerin çocuklarında da bir takım psikolojik sorunlar gelişir mi ? 

Evet, gelişebilir. Zincirin halkaları birbirine bağlı geçer. Babadan oğula, oğuldan toruna, torundan evin kedisine…

‘El İyisi’ ebeveyn, bu davranışları, bu yöntemle değerli hissetmeyi, onaya muhtaç hale gelmeyi kendi çocukluğunda öğrendi. Kendi çocukluğunda maruz kaldığı bu dengesiz, değişken, tutarsız ebeveynlik çocuğu kendine ait ne varsa değersiz bulacağı bir tepkiye iter. O çocuk özgüven duygusu paramparça edilerek yetişmiştir. Geleceğin özgüven sorunları, yetersizlik duygusu, hiçbir yere ait hissedememe durumu, terk edilme korkusu temellerini bu aile tablosu ile atmıştır. El iyisi ebeveyne maruz kalan çocuk geleceğin el iyisi olma yolunda koşar. Koşuyor; inanın her gün görüyorum bu bahsettiğim tabloyu.

- Tedavi edilebilir mi?

Elbette tedavi edilebilir. Farkındalık iyileşmenin %50sidir. Bu zincirin hatalı olduğunu bir noktada görebilen birey sorgulamaya başlıyor. Zincirin kökünü çekmeye başlıyor. 

Dedesini, anneannesinin annesini bulduğu bu kök havuzunda kendi üzerindeki yansımadan arınma yolculuğuna çıkarsa kalan yaralı tarafını da iyileştirmeye başlıyor. 

Terapi bu durumun esas sebeplerini, neye ihtiyaç duyulduğunu ortaya çıkarıyor. Bazı durumlarda terapi sürecine eşlik eden psikiyatri ilaçları da terapi sürecine eşlik ediyor.

Sevilmemiş, görülmemiş, kıyaslanmış çocuk sevilmeyi bilmez.

Değerli hissetmez ki sevilsin. Onda sevilecek hiçbir şey yoktur. Bu yüzden de öfkelidir. Korkar, temkinlidir hep. Kendini bu penceren görür. Alıştığı davranış sevilmek değildir! 

Şifası ise sevilmektir. Görülmektir. Olduğu gibi kabullenilir ve anlaşılırsa değişir.

Ruhu iyileşir. El iyisi ile yaşamak zordur. Hayatınızda bir el iyisi var ise; onu bilmediği dil ile şaşırtabilirsiniz. 

- Bu kişilere yaklaşımımız ne olmalı?

İyi yönlerini dile getirin, koşulsuz sevginizi hissettirin.

Olumlu yönlerini taktir edin. Onun size kötü davrandığı durumlarda nasıl hissettiğinizden onu yargılamadan bahsedin. Zamanla, istikrarla, sabırla ona uzattığınız elinizin sıkı sıkı tutulduğunu göreceksiniz.

BebeğimBir ebeveyn koçuna göre çocukların, sizi gerçekten dinlemesi için 3 öneri