EMDR Terapisi Nedir? Nasıl Uygulanır?

“Geçmişin geçmiş olması için zamanın geçmesi yetmez” diyor Lübnanlı yazar Amin Maaulof. Büyük usta Can Yücel ise “Ne geçmişe saplanıp kalacaksın, ne geleceğin düşlerini kuracaksın. Ömür dediğin şu andır, onu da hak ettiğin gibi yaşayacaksın” derken ne kadar haklı ama geçmişe saplanıp kalmamak o kadar kolay değil. Çünkü şiddetli duygusal acıların iyileşmesi zaman alıyor ve bu durum her yaştan insanın hayatının en azından bir bölümünde karşı karşıya kalmaktan kaçamayacağı bir gerçek.

Yazı: Gülru İncu

EMDR TERAPİSİ NEDİR?

EMDR, 80’li yılların ortalarında Amerikalı psikolog ve eğitimci Dr. Francine Shapiro tarafından kullanılarak geliştirilen ve İngilizce açılımı ‘Eye Moment Desensitization and Reprocessing’ olan kelimelerin baş harflerinden ismini alan bir terapi tekniği. Türkçe açılımı Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme. Kişinin göz hareketleriyle; olumsuz yaşantılara, travmatik olaylara, duygusal yükü ağır duygulara karşı duyarsızlaştırılmasını sağlayan bir psikoterapi yöntemi. EMDR terapisine göre; bugün yaşadığımız semptomlar, rahatsız edici duygular geçmişte yaşanılan travmatik, kötü anıların beyinde depolanmasından kaynaklanıyor.

NASIL UYGULANIYOR?

EMDR terapisi üç zaman dilimine odaklanıyor: Geçmiş, şimdiki zaman ve gelecek. EMDR uygulamasında, danışan kişi, travmaya ait anılarını zihninde canlandırırken özel bir yöntemle gözlerini belli bir şekilde hareket ettirmesi sağlanıyor. Göz hareketleri kullanılarak, sağ ve sol beyin arasındaki iletişim hızlandırılıyor. Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, buradaki amacın beynin iki lobunu da uyarmak olduğunu söylüyor ve EMDR’yi şu şekilde özetliyor: “Bu uyarıların beynin her iki lobunda, ön beyin ve derin beyin yapılarında belli bölgelerin aktivitesini değiştirdiği, beynin travmatik anıları yeniden işlemlemesini sağladığı, bu sayede iyileşmenin tetiklendiği ve sonucunda da hastadaki travma sonrası stres belirtilerinin kısa sürede sönümlendiği düşünülüyor.” Göz hareketleri sayesinde beynin yanlış depoladığı travmatik anıların tekrar işlemleme yapılarak, yeniden sağlıklı bir şekilde depolanması sağlanıyor.

EMDR sırasında yeniden işlemlenen anılar olumlu duygular ve olumlu inançlarla birlikte tekrar işlemlendiği için bugün yaşadığımız semptomlar da ortadan kalkıyor. Nöroloji Uzmanı Dr. Mehmet Yavuz, erken çocukluk deneyimlerimizde ya da gelişim dönemlerimizde hangi olumsuz anıyı ne şekilde işlemlediğimizi ve bu anılardan olumsuz çıkarımlarda bulunup bulunmadığımızı bilinçli zihnimizin bilemeyebileceğini, sağlıklı bir ruh sağlığı için EMDR’nin çağın en ciddi iyileştirme aracı olduğunu söylüyor.

“BÜTÜNCÜL BİR TERAPİ YAKLAŞIMI”

Dr. Mehmet Yavuz, ruh sağlığı alanındaki tüm psikoterapi yöntemlerinin birbirinden farklı yaklaşımları ve teknikleri içerdiğini, EMDR terapisinin ise birçok psikoterapi yöntemini içinde barındıran bütüncül bir terapi yaklaşımı olduğunu söylüyor. “EMDR terapisinin tedavi edici etkinliğinde bu bütüncül yapısının çok katkısı var. Diğer psikoterapi yaklaşımlarından ayıran en belirgin farkı; sağ ve sol beyni çift yönlü göz hareketleri, işitsel uyaranlar ya da dokunsal uyarımlar kullanarak uyaran ‘beyin temelli’ bir teknik olması. Bir nevi beynin yeniden yapılanması ve programlanması. Kişinin sağlıklı ruhsal hayat sürmesine mani olan travmatik virüslerin silinmesi.” Prof. Dr. Nevzat Tarhan da EMDR’yi diğer terapi tekniklerinden ayıran en önemli noktanın özellikle travmaya maruz kalmış ve sonrasında buna bağlı hastalık semptomları yaşayan kişilere uygulanmak üzere geliştirilmiş özel bir terapi yöntemi olduğunu vurguluyor.

HANGİ DURUMLARDA UYGULANIYOR?

EMDR terapisinin teorisine göre; birçok psikolojik ve ruhsal rahatsızlığın, psikosomatik bozuklukların yani bugün yaşadığımız semptomların çoğunluğunun işlenmemiş anılardan kaynaklanıyor olması klinik uygulama alanını giderek genişletmiş. EMDR terapisinin uygulanabilmesi için şikayet edilen durumun altında kötü anıların, duygulanımların ya da olumsuz inançların olması yeterli. Prof. Dr. Nevzat Tarhan, bu yöntemin genellikle travmatik yaşantılar sonrasında ve fobilerde kullanıldığını söylüyor. “Önemli olan husus, fizyolojik sıkıntıya yol açan fiziksel bir nedenin olmaması. Buradaki amaç olayı unutturmak değil. Geçmişi, geçmişe yönelik kaygıyı, oradaki sıkıntıyı deneyimletmek, ona yönelik bir duyarsızlaştırma geliştirmek ve sonrasında bunu tekrar yeniden işlemek.”

• Travma sonrası stres bozukluğu
• Travmatik depresyon
• Taciz
• Fiziksel ve psikolojik şiddet
• Panik bozukluk
• Kaygı bozuklukları
• Fobiler
• Kişilik bozuklukları
• Migren
• Fibromiyalji ve kronik ağrılar
• Cinsel işlev bozuklukları
• Yeme bozuklukları
• Öfke kontrol bozuklukları
• Beden algısı bozuklukları
• Madde bağımlılığı
• Performans kaygısı
• Stres ile ilişkilendirebilecek bozukluklar, kompleks travmalar ve yas durumu

KAÇ SEANS UYGULANIYOR?
Dr. Mehmet Yavuz. “Psikoterapide izleyeceğimiz ve ilerleyeceğimiz yolda karşımıza çıkacakları önceden belirlemek ve terapi süresini önceden belirleyebilmek mümkün değil. Fakat uzman hekime süre belirlemede yardımcı olan bazı kaynaklar var” diyor. “Terapiye gelen kişinin şikayetinin hangi yönde olduğu, kişilik yapılanması, karakter tutum özellikleri, zorlu yaşantılarının sayısı ve şiddeti, kişinin aile yapısı ve hayatındaki destek kaynakları psikoterapinin gidişatını ve terapinin süresini belirleyen etkenler.” Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan ise, öncelikle uzmanın EMDR’ye uygunluğu için danışanı görüp değerlendirmesi gerektiğini, bu değerlendirmenin de 1-2 görüşme gerektirebileceğini belirtiyor. “EMDR tedavisi tek bir travma söz konusu olduğunda 1 ile 4 seans arasında sonuçlanabiliyor. Depresyon ve çoklu travma gibi daha zor problemler söz konusu olduğunda tedavinin süresi uzayabiliyor. Genellikle haftada bir seans yapılıyor ve bir seans da ortalama 60-90 dakika sürüyor. Akut travma ya da şiddetli belirtiler gösteren durumlar varsa haftada birkaç kez de uygulanabiliyor.”

“Geçmişle ilgili beni en çok büyüleyen şey çocukluğumdur; yalnızca ona baktığımda üzülmem yok olup giden zamana. Çünkü onda bulduğum, geri döndürülemeyen değil de ortadan kaldırılamayandır.”
ROLAND BARTHES

İLGİLİ İÇERİKLER

• Geçmiş Zaman Terapisi: Regresyon Nedir?
• Yalnızlık senfonisi
• Geçmişin izleri