Bağışıklık sistemi onlara emanet

Yapılan çalışmalar vücudun savunma mekanizmasını harekete geçiren bir lif türü olan beta-glukanın yüksek kolesterol, diyabet, kronik yorgunluk sendromu, soğuk algınlıkları, alerjiler, iştah kontrolü ve çoğu otoimmün hastalıklarının tedavisinde faydalı olduğunu gösteriyor. Peki, bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir? Beta-Glukan nedir? Elele Mart sayısından bu sorunun yanıtına bakalım...

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Ayça KAYA

Güçlü bir bağışıklık sisteminin önemi pandemi döneminde daha çok gündemde. Bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir?

• Beslenme, uyku kalitesi, egzersiz… Bunların hepsinin doğru ve yeterli düzeyde olduğu bir yaşam tarzına sahip olmak güçlü bir bağışıklık sistemi için çok önemli.
• Tüketilen gıdaların protein, lif, vitamin, mineral ve antioksidanlardan zengin olması gerekir.
• Ayrıca, bağırsak floramızın güçlü olması da güçlü bir bağışıklık sistemi için olmazsa olmaz. Bu açıdan; ev yapımı turşu, şalgam suyu, yoğurt, kefir, peynir gibi probiyotik kaynaklarını ve yağlı tohumlar, soğan, sarımsak, muz, elma, baklagiller, yulaf gibi prebiyotik kaynaklarını düzenli olarak tüketmek faydalı olur.
• Şekerli, işlenmiş ve katkı maddeli yiyeceklerden uzak durulması gerekir.
• Kaliteli bir uyku bağışıklık sistemi için çok önemli.
• En önemli bağışıklık sistemi koruyucusu ise hareket. Kan dolaşımını ve metabolizma hızını artırarak bağışıklık sistemimizi kuvvetlendiririz.
• Dünya Sağlık Örgütü, haftada en az orta şiddetli 150 dakika egzersiz yapılmasını öneriyor. Ev içerisinde yeterli fiziksel aktivite düzeyini sağlayacak egzersizleri yaparak bağışıklığınıza katkı sağlayabilirsiniz.
  
  

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için doğru beslenmenin yanı sıra hangi etken maddeleri ve hangi vitaminleri mutlaka almalıyız?

• Bağışıklık sistemimizi güçlü tutmak için belirli mikro besinlere özellikle ihtiyacımız var. Yapılan çalışmalar A, B, C, D ve E vitaminlerinin; selenyum, çinko, demir minerallerinin ve Omega-3 çoklu doymamış yağ asitlerinin bağışıklık sistemi için önemini vurguluyor.
• Kan değerlerinde yetersizlik varsa, hekim önerisiyle takviye kullanılması gerekir. Özellikle D vitamini, demir, B12 düzeylerinin birçok kişide eksik olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla bunların kandaki düzeyi düzenli olarak kontrol edilmeli ve hekim gerekli görürse mutlaka takviyeleri kullanılmalı.
• Ayrıca, en önemli Omega-3 kaynağı olan balık, birçok kişi tarafından düzenli ve yeterli tüketilmediğinden Omega-3 takviyesi kullanımını da öneriyorum.

Bağışıklık sisteminin sigortası olarak görülen beta-glukan nedir, ne işe yarıyor?

Beta-glukan; buğday, bakteri, maya, algler ve mantarlardan elde edilen bir lif türü. Yapılan çalışmalar yüksek kolesterol, diyabet, kronik yorgunluk sendromu, soğuk algınlıkları, nezle, alerjiler, iştah kontrolü ve çoğu otoimmün hastalıkların tedavisinde faydalı olduğunu gösteriyor.

Beta-glukanın bağışıklık sistemi üzerine etkileri neler?

Beta glukan, bağışıklık cevabını arttırıcı etkiye sahip. Enfeksiyonlara karşı savunmadan sorumlu hücreleri aktive ederek, vücudumuza yabancı olan yapıları sarıp yok ediyor ve vücudun savunma mekanizmasını harekete geçiriyor. Journal of Hematology and Oncology’de yayımlanan bir çalışma sonucunda, beta-glukanların bağışıklık hücrelerini destekleyerek kanser oluşum ve kanserli hücre büyüme riskini azaltıcı etkiye sahip olduğu tespit edildi.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için yetişkinler ve çocuklar için alınması gereken ideal beta-glukan dozu nedir?

FDA (Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi) tarafından güvenli olarak kabul edilen beta-glukan dozu, günlük 40 mg-3000 mg olarak belirtildi. Vücut ağırlık esasına göre günlük sağlıklı doz ise 2-6 mg/kg olarak kabul ediliyor. İnsanlarda günlük ek besin olarak alındığında, genelde kullanılan doz aralığı 40-500 mg’dır. Tedavi amacıyla, hekimin belirlemesiyle 3000 mg doza kadar çıkılabilir.

Beta-glukan etkinliği yüksek dozlarda ortaya çıkıyor. Yüksek doz alınımı güvenli mi?

Evet, ülkemizde gıda takviyesi olarak satılan beta-glukan yüksek lif içeriği sayesinde bağışıklık sistemimizi destekleyerek hastalıklardan korunmamıza ve/veya daha hafif hastalık yaşamamıza yardımcı olurken araştırmalarda herhangi bir yan etki ve toksik etki gösterilmemiştir. Şu an piyasada bulunan betaglukan takviyeleri güvenli. Ama yine de kullanmadan önce doktorunuza danışmanız doğru olur.

Bağışıklık sistemini güçlendirmek için C vitamini ve çinkonun önemi üzerine neler söylemek istersiniz?

C vitamini suda eriyen bir vitamin olduğu için günlük düzenli olarak koyu yeşil yapraklı dereotu, maydanoz, roka, tere, nane, kapya biber, brokoli, domates, biber, çilek, turunçgilleri düzenli olarak tüketmeliyiz. Çinko ise immün hücreleri sinyalizasyonu ve hücre içi görevde yer aldığı için bağışıklık sistemimiz için oldukça önemli. Ayrıca yeterli miktardaki çinko alımı sayesinde bağışıklık hücrelerindeki serbest radikallerle savaşarak oksidatif stresi de azaltır. Eksikliğinde bağışıklık sisteminde zayıflama, enfeksiyon ve diğer hastalıklara yakalanma riski artar. Deniz mahsulleri, kırmızı et, kümes hayvanları, fındık gibi besinler çinko içeriğinden zengindir.

C vitamini ve çinkonun yanı sıra geleneksel güçlendiriciler olarak bilinen ekinezya ve propolis de son zamanlarda sıkça gündeme geliyor. Bu maddeler ne sıklıkla alınmalı? Kimler özellikle almalı, zararları var mı?

Ekinezya takviyesi bağışıklık güçlenmesine yardımcı. Hastalık dönemlerinde vücut direncinin artması için değil, özellikle mevsim geçişlerinde hastalıkları önlemek için kullanılmalı. Tablet şeklinde kullanılan ekinezya için iki aylık kür bitimde bir aylık ara verebilirsiniz. Alerjik bünyesi olan kişilerde nefes darlığı, boğaz kaşıntısı gibi yan etkilere neden olabilir. Soğuk algınlığına çabuk yakalanan, bağışıklık sistemi zayıf kişiler ekinezya takviyesi veya çaylarından faydalanabilirler. Propolis ise son zamanlarda özellikle solunum yolu hastalıkları ve bağışıklık sistemini güçlendirmek için daha fazla kullanılmaya başlandı. Mantar ve uçuk gibi cilt hastalıkları yaşayan, karaciğer rahatsızlıkları bulunan, romatizması olan kişilerin propolis takviyesi kullanması faydalı olabilir. Düzenli olarak propolis takviyesi kullanılabilir olsa da mutlaka iyi analiz edilmiş, güvenilir markaların etken maddesi yüksek, toksik kalıntıları olmayan ürünler tercih edilmeli.

Beta-glukan, C vitamini, çinko, ekinezya ve propolis formülasyonu bağışıklık sistemini nasıl etkiliyor?

Beta-glukan bağışıklık sistemi hücreleri olan akyuvar hücrelerini aktive ediyor. Böylece bakteri ve virüslerle mücadele ederek hastalık döneminin çabuk atlatılmasına yardımcı olurken, C vitamini bağışıklık sistemimizin normal fonksiyonlarını sürdürmemizi ve demirin vücutta emilmesini artırıyor. Çinko, DNA ve protein sentezinde görev alarak hücre yenilenmesini teşvik ederek hastalık döneminde hücre yıkımını önlüyor. Propolis içerisindeki fenolik bileşikler ve flavonoid maddeler sayesinde antimikrobiyal, antiviral ve antiinflamatuvar özelliklere sahip. Ekinezya ise içerisindeki polisakkaritler sayesinde bağışıklık sistemi hücreleri olan T hücrelerini ve doğal katil hücrelerini aktive ederek hastalıklara neden olan mikro-organizmaları yok ederek bağışıklık sistemini güçlendiriyor. Tüm bu maddeler hastalıkların iyileştiricisi ilaçlar olmasa da bağışıklık sistemini güçlendirerek bizleri hastalıklara karşı koruyorlar.

İLGİLİ İÇERİKLER

• Bağışıklık güçlendirici besinler ve yiyecekler nelerdir?
• Çocukların bağışıklık sistemi nasıl güçlendirilir?