İdrar yolu enfeksiyonu böbrek ağrısı yapar mı? Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonuna öneriler

Erkeklere kıyasla 30 kat daha sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kadınların bu konuyla ilgili birçok merak ettiği soru bulunuyor. İdrar yolu enfeksiyonu neden olur? Belirtileri nelerdir? Böbrek ağrısı yapar mı? Neden tekrarlar? Acıbadem Ataşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Birgül Karakoç anlatıyor...

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDİR?

İdrar yolu enfeksiyonu, idrar üreten ve vücut dışına taşıyan organları içeren bir enfeksiyondur. Bu yapılar arasında böbrekler, üreterler (böbrekleri mesaneye bağlayan uzun, ince tüpler), mesane ve üretra bulunur.  Genellikle alt idrar yolu enfeksiyonları ve üst  idrar yolu enfeksiyonları olarak ikiye ayrılır.

Alt üriner sistem enfeksiyonları: Mesanenin enfeksiyonuna sistit veya mesane enfeksiyonu denir. Normalde bağırsakta bulunan bakteriler alt idrar yolu enfeksiyonlarının ana nedenidir. Bu bakteriler anüsten üretra ve mesaneye yayılır, burada çoğalır, dokuyu istila eder ve enfeksiyona neden olur.

Üst üriner sistem enfeksiyonları: Bunlar üreterleri ve böbrekleri içerir. Bu enfeksiyonlara piyelonefrit veya böbrek enfeksiyonları denir. Üst idrar yolu enfeksiyonları genellikle bakterilerin mesaneden böbreğe doğru ilerlemesiyle oluşur. Bazen de bakteriler vücudun diğer bölgelerinden kan dolaşımı yoluyla gelip böbreğe yerleştiğinde ortaya çıkarlar.

KADINLARDA DAHA SIK MI GÖRÜLÜR? 

Kadınlar erkeklere kıyasla 30 kat daha sık idrar yolu enfeksiyonu geçirmektedir.  Ayrıca, idrar yolu enfeksiyonu geçiren her 10 kadından 4'ü altı ay içinde en az bir kez daha bu enfeksiyonu yaşamaktadır. Kadınlar erkeklerden çok daha sık etkilenirler, çünkü kadınların üretraları kısadır ve bu yüzden bakterilerin mesaneye nispeten daha kolay geçmesine izin verir. Cinsel ilişki bakterilerin mesaneye doğru yayılmasına neden olabilir.  Kadınların üretral açıklığı, mikropların ana kaynağı olan vajina ve anüse daha yakındır. Ayrıca, doğum kontrol diyaframları ve spermisitlerin kullanımı üretra çevresindeki normal bakteri ortamını değiştirebilir ve enfeksiyonu daha olası hale getirebilir.*

İDRAR YOLLARI ENFEKSİYONU BELİRTİLERİ NELERDİR? 

İdrar yolunun etkilenen kısmına göre belirti ve bulgular değişebilmektedir.

• Böbrekler    
• Sırt veya yan ağrısı
• Yüksek ateş
• Üşüme ve titreme
• Mide bulantısı
• Kusma
• Mesane       
• Pelvik basınç
• Alt karın ağrısı ve rahatsızlığı
• Sık ve ağrılı idrara çıkma
• İdrarda kan
• Üretra
• İdrar yaparken yanma
• Akıntı

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU BÖBREK AĞRISI YAPAR MI?

Mesanedeki enfeksiyonlar idrar yolunun üst kısmına veya böbreklere yayılabilir. Böbreklerin enfeksiyonuna piyelonefrit denir. Bu durum ateş, titreme, bulantı, kusma ve şiddetli sırt ve yan ağrılarına neden olur.

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDEN TEKRARLAR? 

• Cinsel olarak aktif olmak. Cinsel aktivite, idrar yolu enfeksiyonuna neden olan mikropları vajinadan ve anüsten üretraya taşıyabilir.
• Doğum kontrolü için diyafram veya  prezervatifle birlikte spermisit (spermleri öldüren kremler) kullanımı. Spermisitler idrar yolu enfeksiyonundan koruyan iyi bakterileri öldürebilir.
• Hamilelikte üretilen hormonlar idrar yolundaki bakterileri ve idrar akım hızını  değiştirerek idrar yolu enfeksiyonunu daha olası hale getirebilir. Ayrıca,  gelişmekte olan bebeğin rahime ve mesaneye baskı yapmasıyla hamile kadın idrar boşaltmakta zorlanır ve tam olarak boşaltamayabilir.
• Menopoza girmiş olmak. Menopozdan sonra östrojen hormonunun kaybı vajinal dokunun incelmesine ve kurumasına neden olur. Bu da zararlı bakterilerin üremesini ve idrar yolu enfeksiyonuna yakalanmayı kolaylaştırabilir.
• Bağışıklık (savunma) sistemini düşürebilen ve mesanenin tamamen boşalmasını zorlaştıran sinir hasarına yol açabilen diyabet gibi  hastalıklar önemli sebeplerdendir.
• Böbrek taşı gibi böbrekler ve mesanenin arasındaki idrar akışını engelleyebilecek herhangi bir patoloji idrar yolu enfeksiyonunun tekrarlamasına neden olabilir.
• Mesane kateteri varsa veya yakın zamanda takılmışsa, idrar yolu enfeksiyonu oluşturabilir.

• Felç ve omurilik yaralanması gibi durumlarda yine tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları görülebilir.
• Bazı kadınların genetik nedeniyle idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma riski daha yüksektir.
• İdrar yollarının anatomik olarak bazı farklılıkları da enfekte olma riskini artırır.

TEKRARLAYAN İDRAR YOLU ENFEKSİYONU HASTALARINA ÖNERİLER

İdrar yolları enfeksiyonunu önlemeye yardımcı olacak adımlar atabilirsiniz. Ancak bu adımları takip etmenize rağmen enfeksiyon yine de gelişebilir.

İhtiyacınız olduğunda idrara çıkın. Üç veya dört saatten daha uzun süre idrar yapmadan durmayın. İdrar mesanede ne kadar uzun süre kalırsa, bakterilerde o hızla artacaktır.

• Cinsel ilişkiden önce ve sonra idrar yapmaya çalışın. 
• Bakterilerin temizlenmesine yardımcı olmak için dolu bir bardak su için.
• Vajinal bölgenizi her zaman önden arkaya doğru silin.
• Günde en az altı ila sekiz bardak sıvı içmeye çalışın.
• Anüsünüzü ve cinsel organlarınızın dış dudaklarını her gün temizleyin.
• Vajinal duş yapmayın veya kadın hijyen spreyleri kullanmayın.
• Çok fazla idrar yolu enfeksiyonu geçiriyorsanız ve sperm öldüren kremler (spermisitler) kullanıyorsanız, bunun yerine farklı bir doğum kontrol yöntemi kullanmayı doktorunuzla  konuşun.
• Ağ kısmı pamuklu külotlar giyin, tanga şeklinde olan külotları kullanmayın.
• Nemi hapseden dar pantolonlardan, taytlardan kaçının.
• Islak mayoları ve egzersiz kıyafetlerini hızla değiştirin.
• Yaban mersini ve kızılcık gibi meyveler bakterilerin idrar yolu duvarındaki hücrelere yapışmasını ve enfeksiyona neden olmasını önlemeye yardımcı olabilir.
• İdrar yolu enfeksiyonu tekrarlıyorsa, önlemek için kızılcık ve yaban mersini tüketebilirsiniz. 

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NASIL TEŞHİS EDİLİR?

İdrar yolu enfeksiyonu olup olmadığını anlamak için tam idrar tetkiki ve idrar kültürü yapılabilir. Temiz bir idrar örneğine ihtiyaç vardır.  Bunun için, önce genital bölge özel bir mendille silinir. Daha sonra idrar bir kapta orta akışta toplanır.

Daha önce İYE geçirildiyse ve tekrar söz konusuysa;

Sistogram: Bu, idrar yolunun özel bir röntgen türüdür. Bu röntgenler böbreklerde idrar birikmesi veya böbrek taşları da dahil olmak üzere herhangi bir sorunu gösterebilir.
Sistoskopik muayene: Sistoskop, doktorun üretra ve mesanenin içini herhangi bir sorun olup olmadığını görmek için üretraya yerleştirdiği küçük bir kameradır.

Ultrasonografi: Bu yöntemle böbrekler, mesane ve tüm idrar yolları incelenebilir.

TEDAVİSİ NASIL OLUR?

Tedaviye uygun dozda ve uygun antibiyotikle başlanır. Bakterilerin vücuttan temizlenmesine yardımcı olmak için bol su içilmesi önerilir. Ağrı, ateş ve hassasiyet varsa bu sorunların giderilmesine yönelik tedaviler verilir. Kızılcık suyu, yaban mersini genellikle idrar yolu enfeksiyonunu önlemek veya tedavi etmek için teşvik edilir. Kırmızı meyve, idrar yolu enfeksiyonlarının en yaygın nedeni olan E. coli bakterilerinin mesanenin duvarlarına yapışmasını ve burada enfeksiyona neden olmasını önleyebilecek bir tanen içerir. Ancak araştırmalar, enfeksiyonları azaltmada çok fazla işe yaradığını göstermemiştir. Ayrıca, aşılar ve bağışıklık sistemini güçlendiren takviyeler ile menopoz sonrasında kadınlarda hormon replasman tedavisi de idrar yolu enfeksiyonunu tedavi etmek ve tekrar etmesini önlemekte faydalı olacaktır. Yılda üç veya daha fazla idrar yolu enfeksiyonu geçiriliyorsa artık bu durum kronikleşmiş demektir.  Tekrarlayan enfeksiyonları önlemeye yardımcı olmak için daha uzun bir süre boyunca düşük dozda bir antibiyotik verilebilir.

HAMİLELİĞİ NASIL ETKİLER?

Hamilelik sırasında hormon seviyelerindeki değişiklikler idrar yolu enfeksiyonu riskini artırır. Hamilelik sırasında idrar yolu enfeksiyonunun böbreklere yayılma olasılığı daha yüksektir. En ufak bir şüphe durumunda hamileler mutlaka tetkik ve tedavi edilir. Çünkü tedavi edilmeyen idrar yolu enfeksiyonu; böbrek enfeksiyonlarına, erken doğuma, düşük doğum ağırlıklı bebeğe ve böbreklerin çok etkilendiği durumlarda gebelikte tansiyon yükselmesine sebep olabilmektedir.