Sıcak çarpması belirtileri neler? Sıcak çarpması (Hipertermi) nasıl geçer?

Sıcak çarpması tıp dilindeki adıyla hipertermi, vücut ısısının normal düzeyde tutulamayacağı aşırı sıcak hava koşullarında ortaya çıkan bir durum. Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Fatih Bayraklı sıcak çarpmasına dair merak edilenleri anlattı.

Hipertermi (Sıcak çarpması) nedir?

 Hipertermi vücut ısısının anormal şekilde yüksek olmasıdır ve genellikle vücudun yaydığından fazla ısı emmesi veya üretmesi ile meydana gelir.

Genellikle sıcak ve nemli koşullarda aşırı efor yapılmasıyla oluşur ve birçok şekli önlenebilir.

Hipertermi bir grup ısı hastalığını içerir;

• Sıcak krampları: Terleme esnasında aşırı elektrolit kaybı ile oluşur.
• Sıcak tükenmişliği/halsizliği: Sıcak kramplarından daha ciddi bir durumdur. Vücut ısısı 40 dereceye geldiğinde görülür.
• Sıcak döküntüsü: Sıcak ve nemli havada çok terlenir ise ciltte oluşan irritasyona/lezyonlara denir
• Sıcak stresi: Mesleki sıcak stresi sıcak koşullarda çalışmayı gerektiren durumlarda olur.
• Sıcak çarpması: Hiperterminin en ciddi şeklidir. Vücut ısısının 40 derecenin üzerine çıktığı hayatı tehdit eden bir durumdur.
• Malign hipertermi bazı tıbbi işlemler için anestetikler ve sedatifler belirli bileşimleri alındığında hipertermiye yatkınlık oluşturan genetik bir durumdur.

Kimler daha fazla risk altındadır?

Hiperetermi genellikle;

• Susuz kalmış,
• 65 yaşından büyük veya 4 yaşından küçük,
• Sıcak havada ağır fiziksel aktivite yapan,
• Aşırı alkol tüketen,
• Elektrolit dengesizliği olan,
• Terleme sorunu oluşturan hastalıklı bireyler,
• Sıcakta aşırı ağır ve sıkı elbise giyenler,
• İdrar sökücü, uyarıcı, sakinleştirici veya kalp ve tansiyon ilaçları alanlar,
• Kalp, akciğer, karaciğer, tiroid veya kan damar problemleri olanlar daha fazla risk altındadır.

Hipertermi bulguları nelerdir?

• Kas spazmları
• Bulanık görme
• Baş dönmesi
• Hızlı nefes alıp verme, kalp atış hızının artması
• Bitkinlik
• Sersemlik veya bayılma
• Kan basıncında düşme veya artma
• Bulantı kusma
• Anhidroz
• Denge problemleri
• Deliryum
• Nöbetler
• Koma

Santral sinir sistemi hipertermiden oluşacak hasara yatkındır. Tek bir hipertermi atağı kısa süreli nörolojik ve kognitif fonksiyon bozukluğuna yol açabileceği gibi bu süre uzayabilir ve kalıcı olabilir.

Özellikle beyincik ısının etkilerine karşı hassastır.

Hipertermi akut beyin hasarı olanlarda gidiş hatı kötüleştirir.

Hipertermide görülebilecek sinir sistemi bulguları

bilişsel bozukluklar, ajitasyon, epileptik nöbetler, bilinç bulanıklığından komaya varabilecek bilinç bozuklukları.

Hipertermi yönetimi ve tedavisi nasıl yapılır?

• Fiziksel aktivitenin durdurulması ve serin ve iyi havalandırılmış bir ortamda dinlenme,
• Ağır ve sıkı elbiselerin çıkarılması,
• Kaybedilmiş elektrolitleri yerine koymak için hafif tuzlu içecekler tüketmek,
• Cilde soğuk kompres uygulama,
• Kramp olan kasların hafifçe gerilmesi,
• Cilt lezyonlarının kuru olarak tutulması e kaşıntı gidericilerin kullanılması,
• Ağır hipertermide ise hastanede müdahale gerekebilir. Mümkünse hasta serin suya konulur. Hasta su buharına tutulabilir ve vücuda hava estirilir Vücuda buz paketleri uygulanır. Asetaminofen ve aspirin gibi ilaçların hastaya vermekten kaçınılmalıdır.

Hipertermi nasıl önlenir?

Sıcak ve nemli ortamlarda aşırı fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır.Elektrolitleri ayarlanmış ve/veya hafif tuzlu sıvılar tüketilebilir.

Çocuklar asla araba gibi kapalı sıcak yerlerde bırakılmamalıdır. Sıcak dalgaları esnasında iyi havalana ve hava ısısının ayarlanabileceği ortamlarda bulunulmalı.

Sıcakta dışarı çıkılması gerekiyor ise hafif, dokusu gevşek ve açık renkli giyim tercih edilmeli.

Özet

Hipertermi klasik ateş ile aynı durum değildir.

Sıcak havalarda nemli ve sıcak yerlerde aşırı fiziksel aktivite yapmamaya dikkat edilmelidir.

Hipertermi düşünülen durumlarda vücudu soğutmakiçin gerekli girişimlerde bulunulmalıdır.